Lỗ gần 100 triệu đồng/ha 

Dù đã bước vào vụ thu hoạch chính song nhiều hộ dân ở Gia Lai thấp thỏm, không yên với hàng chục nghìn tấn dưa hấu đang phơi mình giữa ruộng. Dưa hấu bị tắc nghẽn khiến giá rớt thê thảm, nay chỉ còn 1.500 đồng/kg.

Theo ghi nhận của PV tại ruộng dưa của gia đình ông Võ Văn Chánh (54 tuổi, trú tại thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định), 3,4ha dưa hấu đã đến thời gian thu hoạch nhưng vắng tanh bóng dáng thương lái thu mua. Hai vợ chồng ông Võ Văn Chánh ngày đêm thấp thỏm, đứng ngồi không yên vì dưa hấu rớt giá mạnh, chỉ còn 1.500 đồng/kg.

Dẫn PV xuống ruộng, ông Chánh buồn rầu nói: “Vụ trước ở thời điểm này các thương lái đã tới tận vườn tranh nhau thu mua dưa hấu với số lượng lớn. Còn vụ này có lác đác một 2 thương lái nhưng họ mua với số lượng rất ít. Cả một tuần nay, tôi gọi cả chục mối quen thu mua dưa nhưng ai cũng lắc đầu. Lý do họ đưa ra là giá thấp, cửa khẩu thông quan khó khăn và giá xăng, dầu tăng nên vận chuyển rất tốn".

Theo ông Chánh tính toán, với diện tích 3,4 ha này chăm sóc tốt thì thu được gần 140 tấn, nếu giá dưa 3.500 đồng/kg thì hòa vốn. Thế nhưng với giá dưa như hiện tại 1.500 đồng/kg thì người dân có thể lỗ đến gần 100 triệu đồng ha.

Theo tìm hiểu của PV, những năm trước thị trường tiêu thụ ổn định, chi phí đầu tư sản xuất thấp, giá dưa hấu dao động khoảng 5.000-7.000 đồng/kg người trồng dưa còn có lãi. Tuy nhiên, năm nay các khoản chi phí đầu tư như phân bón, nhân công, thuốc bảo vệ thực vật… đều tăng cao. Ngoài ra, đầu ra nông sản còn bị tắc nghẽn, giá thấp. Hiện tại, nếu không có sự hỗ trợ kịp thời trong khâu tiêu thụ, nông dân sẽ lỗ nặng.

Tương tự, gia đình ông Võ Văn Lành (41 tuổi, trú Thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định) đã tích góp, vay mượn để đến xã Ia Mlah (huyện Krông Pa, tỉnh Gia Lai) thuê 3,5 ha trồng dưa hấu trong vụ Đông Xuân năm 2022.

Gạt vội giọt nước mắt lăn trên gò má, ông Lành tâm sự với chúng tôi: “Vụ mùa này gia đình đã cố gắng vay mượn khắp nơi, hiện đã đầu tư gần 500 triệu đồng vào ruộng dưa. Hiện một số hộ đã bán với giá 1.500 đồng/kg. Với 3,5 ha dưa hấu này, tôi sẽ thu về được hơn 140 tấn nhưng với giá bán hiện tại gia đình lỗ gần 300 triệu đồng".

"Giá cả thấp song cũng phải bán mà trang trải phần nào chi phí thôi. Nhưng ngặt nỗi đến nay đã quá vụ thu hoạch nhưng vẫn chưa bán được cho ai, cũng không thấy thương lái hỏi mua. Hiện tại chúng tôi chỉ còn biết trông chờ các cấp chính quyền và ngành chức năng sớm có biện pháp hỗ trợ tiêu thụ để người nông dân giảm bớt phần nào thiệt hại”, ông Lành nói.

Giải pháp nào?

Ông Đinh Xuân Duyên - Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Krông Pa cho biết, vụ dưa hấu Đông xuân năm 2022 toàn huyện có gần 1.000 ha và sẽ cho sản lượng hơn 40.000 tấn. Hiện người trồng dưa đã thu hoạch khoảng 70% diện tích nhưng do thị trường trong nước và xuất khẩu đều gặp khó khăn nên giá dưa tại ruộng chỉ ở mức 1.500 đồng/kg. Với giá này thì người trồng dưa sẽ thua lỗ nặng và "trắng tay".

Theo người dân tại huyện Krông Pa, phần lớn họ bán cho các thương lái để xuất đi thị trường Trung Quốc. Cũng vì tình hình thông quan ở các cửa khẩu gặp khó khăn khiến thương lái trong nước "e ngại" thu mua với số lượng lớn. Vì thế, dưa hấu đã đến kỳ thu hoạch nhưng vẫn chưa có thương lái tìm tới.

Bà Nguyễn Thị Thu (thương lái ở Quảng Ngãi) thông tin: “Nhìn chung các loại nông sản của Việt Nam đều đang khó tiêu thụ do thị trường nội địa bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19. Việc thu mua, vận chuyển dưa hấu cũng đang rất khó khăn. Mặc dù cửa khẩu ở phía Bắc đã mở nhưng lượng hàng hóa xuất khẩu vẫn còn hạn chế, rủi ro cao nên thương lái chỉ dám mua với giá thấp”.

"Trước tình hình trên, Phòng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Krông Pa sẽ tham mưu cho UBND huyện để cấp mã số vùng trồng cho sản phẩm dưa hấu của huyện, tiến đến xuất khẩu chính ngạch để giá dưa hấu khi xuất bán được ổn định giúp bà con nông dân yên tâm hơn", ông Duyên cho biết thêm.

Hiện nay, hầu hết diện tích trồng dưa hấu trên địa bàn huyện là các hộ dân ở các tỉnh Bình Định, Phú Yên lên thuê đất để canh tác và cây dưa hấu chưa có trong quy hoạch các loại cây trồng của huyện vì vậy không ổn định về thị trường tiêu thụ.

Ngoài ra, thương lái đến mua dưa tại huyện theo hình thức tự do, không có ký kết hợp đồng hay trợ giá tiêu thụ sản phẩm cho nông dân nên chính quyền và ngành chức năng chưa thể đưa ra những định hướng, hỗ trợ.