Huyện Krông Pa nằm ở phía Đông Nam tỉnh Gia Lai. Nơi đây khí hậu khắc nghiệt, nắng nóng quanh năm nên người ta vẫn thường ví von là vùng “chảo lửa”. Dưới cái nắng gắt từ sáng sớm đều chiều tối nên vùng đất này cằn cỗi hơn hẳn so với những huyện khác trong tỉnh.

Tuy khí hậu khắc nghiệt, nhưng Krông Pa lại là cái nôi ẩm thực với nhiều món ăn đặc sắc, hấp dẫn. Đặc biệt nhất trong đó phải kể đến đặc sản bò một nắng - muối kiến vàng.

Về với vùng chảo lửa huyện Krông Pa mùa này, chúng tôi thấy được không khí nhộn nhịp của người dân nơi đây, khi họ đang tất bật phơi khô những miếng bò một nắng thơm ngon phục vụ thực khách dịp tết đến, xuân về.

Theo đó, mỗi gia đình ở huyện Krông Pa thường chăn nuôi tối thiểu từ 1-2 con bò, có những gia đình thì vài chục, thậm chí hàng trăm con. Cũng nhờ vậy, việc duy trì nguồn nguyên liệu chế biến món bò một nắng luôn được đảm bảo.

Dịp này, không khí ở vùng “chảo lửa” càng trở nên sôi động với hoạt động chế biến đặc sản bò một nắng, khô bò, bò sợi. Người thái thịt, người nhặt ớt, băm sả tẩm ướp gia vị tạo nên không khí nhộn nhịp, tươi vui. Các công đoạn chế biến bò một nắng không quá phức tạp song yêu cầu người làm phải dậy sớm khoảng 4-5 giờ sáng để kịp cho mẻ bò lên giàn phơi trước 7 giờ sáng đón ánh nắng.

Từng chỉ là món khoái khẩu của nhiều người, nay sản phẩm bò một nắng - muối kiến Krông Pa đã trở thành món đặc sản của vùng “chảo lửa”. Việc xây dựng thương hiệu và quảng bá cho sản phẩm bò một nắng hiện đã có một số nông dân thị trấn Phú Túc, huyện Krông Pa (tỉnh Gia Lai) xúc tiến triển khai từ việc nâng cấp, gắn sao cho sản phẩm này.

Một trong những cơ sở chế biến bò một nắng nổi tiếng tại Krông Pa phải kể đến cơ sở của cô Định Thị Hậu (SN 1963, trú tại thị trấn Phú Túc, huyện Krông Pa). Đây là cơ sở đã sản xuất bò một nắng 26 năm, bò một nắng cơ sở Tuấn Hậu vừa đạt OCOP 4 sao cấp tỉnh năm 2023.

Theo cô Hậu, thịt để làm bò một nắng phải là thịt bắp của bò tơ, được chăn thả trong tự nhiên thì thớ thịt mới săn chắc, ít nước lại có vị ngọt tự nhiên. Sau khi lọc hết gân, thái thịt bò thành từng miếng mỏng và bắt đầu ướp. Gia vị ướp gồm bột ngọt, hạt nêm, sả, xì dầu và một ít mật ong. Thời gian ướp khoảng 30 phút thì đem phơi nắng đúng một ngày, cứ 3 giờ đồng hồ thì trở một lần. Uớp các ít gia vị thì mới giữ được độ ngon, ngọt của thịt.

“Trung bình dịp Tết, mỗi ngày tôi chế biến khoảng 1 tạ thịt bò tươi tương đương từ 60-70kg bò một nắng. Trung bình 1 kg bò một nắng có giá bán dao động từ 470.000-500.000 đồng/kg. Lượng hàng thì luôn có khách đặt trước nên cũng chẳng lo ế. Chủ yếu là các công ty ở các thành phố lớn đặt với số lượng lớn còn ở Krông Pa thì bình thường vài chục kg. Năm vừa rồi cơ sở cũng mới thi sản phẩm bò một nắng đạt OCOP 4 sao, gia đình cũng đang tiếp tục xây dựng thương hiệu và nâng cấp đối với các sản phẩm còn lại như: Ba chỉ heo một nắng, bò sợi, bò gác bếp, lạp xưởng…”, cô Hậu cho biết thêm.

Tương tự, chị Nguyễn Thị Nụ (chủ cơ sở bò một nắng Ama Kiên, huyện Krông Pa) cũng đang tất bật với các công đoạn chế biến mẻ bò một nắng để kịp giao cho khách hàng.

Vừa tẩm ướp gia vị, chị Nụ vừa chia sẻ: “Trước kia khi còn làm ở TP HCM mỗi lần về Krông Pa mình thường mua bò một nắng để ăn và làm quà biếu. Món này vừa ngon, lại dễ làm và không quá cầu kỳ. Mình cũng đã thử làm rất nhiều lần ở Krông Pa đều cho ra đúng hương vị. Tuy nhiên, vẫn công thức và cách làm đó nhưng khi làm tại TP HCM lại không cho ra vị như ở quê nhà. Qua nhiều lần thử nghiệm thất bại, mãi sau này mình mới biết do thịt bò. Vốn dĩ bò ở Krông Pa ngon, ngọt hơn là do được chăn thả tự nhiên, bò cỏ chắc thịt, ngọt, mềm và thơm”.

Cũng theo chị Nụ, vì nhu cầu của khách hàng dịp Tết tăng cao nên gia đình cũng làm nhiều hơn. Trung bình tháng cận tết một ngày từ 40-60kg thịt tươi, đỉnh điểm có ngày cả tạ. Tuy nhiên chỉ khi khách hàng đặt trước thì cơ sở mới làm nhiều như vậy, không làm quá nhiều trong ngày để tránh tồn hàng. Làm đến đâu phải hết đến đó. Thị trường tiêu thụ bò một nắng Krông Pa thì toàn quốc song phần lớn bán tại các tỉnh Tây Nguyên và các TP lớn như Hà Nội, Sài Gòn…

Đặc sản bò một nắng thành phẩm được bảo quản ở ngăn đá tủ lạnh, trước khi ăn thì đem ra nướng, đến khi miếng bò cháy vàng, dậy mùi thơm thì đem ra ăn. Đặc biệt để món bò một nắng hấp dẫn hơn, phải có muối kiến vàng. Theo đó, kiến vàng chứa thành phần dinh dưỡng cao. Khi chấm thịt bò với muối kiến vàng sẽ có vị ngọt, thơm của thịt, cay cay của ớt, sả và vị chua tự nhiên của kiến.

Ở Krông Pa cứ vào dịp Tết, nhà nào làm ít cũng 3 đến 4 kg ăn Tết, làm quà… Còn các cơ sở chuyên cung cấp bò một nắng phải làm cả tạ bò mới đủ giao cho sỉ và lẻ. Cũng nhờ vậy, nhiều năm nay người dân vùng “chảo lửa” có thêm nguồn thu nhập ổn định.

Bài và ảnh: Trần Hiền