Theo đó, ngày 1/12/2021, UBND tỉnh Thanh Hóa phê duyệt Đề án “Sắp xếp, ổn định dân cư khu vực nguy cơ cao xảy ra lũ ống, lũ quét, sạt lở đất tại các huyện miền núi của tỉnh giai đoạn 2021-2025”.

Mục tiêu của Đề án là phấn đấu đến năm 2025 bố trí sắp xếp, ổn định cho 2.846 hộ dân tại khu vực có nguy cơ rất cao và nguy cơ cao xảy ra lũ ống, lũ quét, sạt lở đất trên địa bàn 54 xã thuộc 9 huyện miền núi, theo 3 hình thức: Tái định cư (TĐC) xen ghép cho 1.122 hộ; TĐC liền kề cho 846 hộ/34 dự án và TĐC tập trung cho 878 hộ/17 dự án.

Để triển khai thực hiện Đề án có hiệu quả, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định 530/QĐ-UBND, ngày 29/01/2022 về việc thành lập Ban Chỉ đạo thực hiện Đề án; ban hành Kế hoạch số 137/KH-BCĐ ngày 17/5/2022 về Kế hoạch thực hiện Đề án. UBND tỉnh xác định đây là nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu để tập trung chỉ đạo các sở, ban, ngành đoàn thể, chính quyền các địa phương và Nhân dân khu vực miền núi trên địa bàn tỉnh vượt qua khó khăn, tổ chức thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ của Đề án.

Theo báo cáo của UBND các huyện trong diện thực hiện Đề án, đến nay đã thực hiện sắp xếp, bố trí TĐC xen ghép cho 131/1.122 hộ, đạt tỷ lệ 11,7% mục tiêu đề án. Trong đó, huyện Lang Chánh 7/26 hộ, đạt tỷ lệ 26,9%; huyện Bá Thước có 33/141 hộ, đạt tỷ lệ 23,4%; huyện Như Xuân 4/25 hộ, đạt tỷ lệ 16%; huyện Quan Hóa 42/320 hộ...

Đối với việc thực hiện các dự án TĐC liền kề và TĐC tập trung, tổng số dự án được duyệt là 51 dự án/1.724 hộ dân. Trong đó, TĐC liền kề 34 dự án/846 hộ dân. Hiện, 3 dự án/46 hộ đang thi công; 8 dự án/197 hộ đang thực hiện giai đoạn chuẩn bị đầu tư; 12 dự án/381 hộ chưa phê duyệt chủ trương đầu tư và 11 dự án/222 hộ không thực hiện. TĐC tập trung là 17 dự án/878 hộ dân. Trong đó có 4 dự án/151 hộ dân được đầu tư theo hình thức khẩn cấp đã hoàn thành đầu tư cơ sở hạ tầng và các hộ dân đã di chuyển đến nơi ở mới (huyện Mường Lát 1 dự án/42 hộ; huyện Quan Sơn 1 dự án/36 hộ; huyện Quan Hóa 2 dự án/73 hộ); 6 dự án/313 hộ đang thực hiện giai đoạn chuẩn bị đầu tư; 6 dự án/326 hộ chưa phê duyệt chủ trương đầu tư và 1 dự án/88 hộ không thực hiện.

Tại hội nghị, đại diện ngành chức năng, các địa phương trong diện thực hiện đề án đã tập trung thảo luận, đánh giá thêm những kết quả đạt được cũng như chia sẻ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện.

Các đại biểu cho rằng, đối với việc bố trí TĐC xen ghép, đa số các hộ dân vùng ảnh hưởng thiên tai là các hộ nghèo, cận nghèo nên việc tự tìm kiếm quỹ đất để thực hiện di chuyển còn khó khăn, đến nay việc bố trí TĐC xen ghép trên địa bàn các huyện đạt tỷ lệ thấp (11,7%).

Về thực hiện các dự án TĐC tập trung, liền kề, đối với 17 dự án/556 hộ được phê duyệt chủ trương đầu tư (thời gian phê duyệt từ tháng 7/2022 và tháng 3/2023); đến nay, đã hơn 1 năm triển khai thực hiện nhưng mới có 3 dự án đang thực hiện thi công san lắp mặt bằng; còn lại 14 dự án vẫn đang triển khai thực hiện giai đoạn chuẩn bị đầu tư.

Đối với 18 dự án/707 hộ chưa được phê duyệt chủ trương đầu tư, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã phối hợp với các huyện để trình thẩm định chủ trương đầu tư dự án (lần 1). Tuy nhiên, trong quá trình thẩm định một số dự án có vị trí bố trí TĐC cho các hộ dân chưa phù hợp với quy hoạch sử dụng đất phải chờ điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất mới bảo đảm điều kiện thẩm định; một số dự án theo yêu cầu các huyện phải có cam kết vốn đối ứng kinh phí giải phóng mặt bằng để xác định tổng mức đầu tư dự án bảo đảm quy định. Tuy nhiên, một số huyện đang gặp khó khăn và không bố trí được kinh phí để thực hiện giải phóng mặt bằng...

Nguyên nhân của những khó khăn, vướng mắc cũng được các đại biểu phân tích và nêu rõ như, các huyện miền núi có đặc điểm địa hình đồi núi cao, độ dốc lớn, chia cắt bởi nhiều sông, suối nên việc lựa chọn vị trí TĐC bảo đảm an toàn gặp khó khăn khi quỹ đất ở rất hạn chế. Nhiều khu dự kiến bố trí TĐC cho các hộ dân cách xa trung tâm xã, huyện; cơ sở hạ tầng chưa được xây dựng đồng bộ, giao thông đi lại khó khăn, địa hình phức tạp, độ dốc cao, khối lượng đất đá rất lớn dẫn đến chi phí san nền, chi phí vận chuyển vật liệu, đầu tư cơ sở hạ tầng khu TĐC lớn...

Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa Đỗ Trọng Hưng nêu rõ, việc bố trí ổn định dân cư phù hợp với quy hoạch các cấp, phong tục, tập quán văn hóa của từng dân tộc và gắn với các tiêu chí xây dựng nông thôn mới là mục tiêu, đồng thời cũng là giải pháp để phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội; bảo vệ chủ quyền, an ninh, quốc phòng, môi trường sinh thái, tài nguyên nước.

Bố trí ổn định dân cư có tác động lớn đến việc ổn định và nâng cao thu nhập cho người dân, xóa đói giảm nghèo, hình thành các điểm dân cư mới có cơ sở hạ tầng thiết yếu, giữ vững an ninh chính trị, gắn với bảo vệ môi trường.

“Nếu giải quyết tốt những khó khăn về bố trí dân cư nông thôn là “chìa khóa” góp phần mở “cánh cửa” trong xây dựng nông thôn mới hiện nay”, Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa nhấn mạnh.

Cùng đó chỉ rõ, để thực hiện thắng lợi mục tiêu của đề án, trong thời gian tới, cần phải hoàn thành việc bố trí ổn định cho 2.846 hộ dân ở khu vực có nguy cơ cao xảy ra lũ ống, lũ quét, sạt lở đất đến nơi ở mới an toàn.

Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa Đỗ Trọng Hưng đề nghị UBND tỉnh tiếp tục bám sát các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp của đề án để lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện; đồng thời, khẩn trương rà soát số hộ dân vùng có nguy cơ cao bị ảnh hưởng bởi thiên tai để kịp thời điều chỉnh, bổ sung vào đề án cho phù hợp, phát huy hiệu quả trong thực tiễn.

Đặc biệt, lưu ý trong điều kiện quỹ đất như hiện nay, cần giảm thiểu số hộ phải di dân TĐC và hạn chế xây dựng các khu TĐC tập trung có quy mô lớn; có chính sách khuyến khích các xã nhận dân xen ghép để giảm suất đầu tư, tiết kiệm cho ngân sách Nhà nước. Các sở, ban, ngành, đơn vị cấp tỉnh theo chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn được giao có trách nhiệm chỉ đạo triển khai, kiểm tra, giám sát, đôn đốc thực hiện các nội dung của đề án; theo dõi, đôn đốc và hướng dẫn các chủ đầu tư, các đơn vị có liên quan đẩy nhanh tiến độ thực hiện, giải ngân vốn đầu tư công của các dự án, đồng thời tham mưu cho UBND tỉnh báo cáo HĐND tỉnh giao kế hoạch vốn cho các dự án TĐC thuộc đề án sau khi có đủ hồ sơ theo quy định.

Phát biểu bế mạc hội nghị, Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa Đỗ Minh Tuấn nhấn mạnh ý nghĩa, vai trò, tầm quan trọng của việc thực hiện Đề án “Sắp xếp, ổn định dân cư khu vực có nguy cơ cao xảy ra lũ ống, lũ quét, sạt lở đất tại các huyện miền núi của tỉnh giai đoạn 2021-2025” cũng như những nhiệm vụ, giải pháp đang được tỉnh, ngành chức năng và các địa phương thực hiện.

Đồng thời, đề nghị các huyện, các địa phương tổng rà soát lại các nhiệm vụ, mục tiêu và yêu cầu đặt ra trong thời gian tới báo cáo UBND tỉnh để có sự điều chỉnh đề án cho phù hợp, sát với yêu cầu thực tiễn.

Hà Anh