Trong Dự thảo Luật Bảo hiểm Xã hội (sửa đổi), Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đề xuất giảm điều kiện số năm đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu để được hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm.

Quy định này nhằm tạo cơ hội cho những người tham gia muộn (trên 40 tuổi), hoặc những người tham gia không liên tục dẫn đến khi đến tuổi nghỉ hưu vẫn không tích lũy đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội cũng được hưởng lương hưu hằng tháng.

Theo Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội (Bộ LĐTB&XH), kinh nghiệm của nhiều nước quy định thời gian tham gia bảo hiểm xã hội 10 năm là đã đủ điều kiện hưởng lương hưu, mặc dù thời gian đóng bảo hiểm xã hội ngắn thì mức lương hưu có thể thấp. 

Tuy nhiên, với khoản lương hưu được trả hằng tháng thì vẫn đảm bảo tốt hơn cuộc sống cho người lao động khi về già, giảm gánh nặng cho ngân sách Nhà nước trong việc đảm bảo trợ cấp xã hội cho người cao tuổi.

Bộ LĐTB&XH nhấn mạnh, việc giảm năm đóng bảo hiểm xuống 15 năm không  có tác động về kinh tế, do ngân sách Nhà nước không phát sinh thêm chi phí trong việc thực hiện chính sách này.

Dù vậy, việc giảm điều kiện về số năm đóng để hưởng lương hưu có thể giúp làm gia tăng số người được hưởng lương hưu khi hết tuổi lao động, giảm gánh nặng cho Nhà nước trong việc đảm bảo an sinh xã hội cho người cao tuổi.

Đối với Quỹ Bảo hiểm xã hội, việc giảm điều kiện về số năm đóng bảo hiểm xã hội cần thiết để người lao động có thể hưởng lương hưu khi đủ tuổi, có nghĩa là so với quy định hiện hành thì người lao động có thể được hưởng lương hưu sớm hơn, trong trường hợp đã đủ tuổi và có thời gian đóng từ đủ 15 năm trở lên.

Do đó, việc này về cơ bản là có tác động tiêu cực đến Quỹ Bảo hiểm xã hội, mặc dù những người này sẽ hưởng với mức hưởng thấp hơn, nhưng do thời gian chi trả sẽ được thực hiện sớm hơn và kéo dài hơn. Do vậy, cần đánh giá cụ thể hơn về những tác động của việc giảm số năm đóng đến khả năng cân đối Quỹ Bảo hiểm xã hội.

Đối với người lao động, việc sửa đổi chính sách sẽ giúp họ dễ dàng đạt đủ điều kiện cần thiết để được hưởng lương hưu.

Mặc dù vậy, do cách tính mức lương hưu của người nghỉ hưu dựa trên thời gian đóng góp và mức tiền lương, thu nhập làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội, do vậy việc giảm điều kiện về thời gian đóng bảo hiểm xã hội sẽ làm xuất hiện thêm nhiều trường hợp người nghỉ hưu ở mức lương hưu thấp, đặc biệt là đối với những người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện ở mức thu nhập làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện là 1.500.000 đồng/tháng. Với nhóm này, thời gian tham gia vừa đủ 15 năm thì mức hưởng của những người này khi nghỉ hưu sẽ khá thấp, chỉ nhỉnh hơn một chút so với trợ cấp hưu trí xã hội.

Đồng thời, theo định hướng thì tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội sẽ được giảm theo lộ trình. Điều này lại tiếp tục ảnh hưởng đến việc phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.

Xét về khía cạnh giới, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cho rằng phương án giảm năm đóng thì nữ giới có lợi hơn khi tính mức lương hưu, do tỷ lệ hướng lương hưu khi đóng đủ 15 năm là 45%, trong khi với nam giới là 33,75%.