Giới làm phim lên tiếng

Thẩm định một bộ phim có phù hợp để ra mắt khán giả hay không vốn là khâu quan trọng nhằm lọc bỏ những tác phẩm không đáp ứng được yêu cầu. Tuy nhiên, đây cũng là khâu sinh ra nhiều bất cập và sự thiếu minh bạch mà đối với các nhà làm phim hiện nay vẫn còn nhiều lấn cấn.

Tại tọa đàm “Ai góp ý giơ tay lên”, giới điện ảnh cho rằng cần áp dụng nguyên tắc phim là hư cấu để không quy tội nhiều tác phẩm là xuyên tạc, làm sai sự thật một cách oan uổng. Trường hợp của “Ròm” là một ví dụ tiêu biểu khi bị cơ quan quản lý ban hành văn bản cho rằng đạo diễn Trần Thanh Huy bịa đặt trên phim.

Anh cho biết, bản thân mình sinh ra và lớn lên trong gia đình lao động tại khu Thị Nghè - Sài Gòn. Những gì trong phim đều khắc họa trải nghiệm và cuộc đời của anh về đời sống đói khổ, u ám ở rìa thành phố nên không thể cho là những câu chuyện anh nêu lên nhằm ám chỉ điều gì sai sự thật.

Gây tranh cãi hơn cả là trường hợp của phim “Vị”, tác phẩm này bị cấm chiếu dù đã giành được nhiều giải thưởng uy tín tại các liên hoan phim quốc tế. Nhà sản xuất Đồng Thị Phương Thảo cho biết đây là án tử, khiến êkip đau lòng. Chị và đạo diễn Lê Bảo đã từ bỏ quyền sở hữu, quyền tác giả của mình để mong cứu phim.

Ekip của “Vị” cũng nói thêm rằng họ đã theo đuổi tác phẩm này suốt 7 năm nên hiểu rõ sẽ không có ai bỏ ra từng ấy thời gian để theo đuổi một bộ phim dung tục và cũng không có quỹ nào tin tưởng trao tiền cho một bộ phim không có bất cứ giá trị nghệ thuật gì. Vậy nên “Vị” nên được phân loại độ tuổi hơn là cấm hoàn toàn.

Mặt khác, khâu kiểm duyệt phim hiện nay các nhà làm phim cho là còn chung chung và thiếu minh bạch. Đạo diễn Nguyễn Vinh Sơn chỉ ra thực trạng là các văn bản chỉ ghi "ý kiến hội đồng duyệt" về bộ phim hay việc rất khó để chối cãi mệnh lệnh từ hội đồng kiểm duyệt.

“Hiện nay hội đồng duyệt chỉ cần ghi một tờ giấy rồi về nhà nghỉ khỏe, trong khi đó bao nhiêu thứ tai hại đổ lên đầu nhà làm phim, nhà sản xuất và cả một nền điện ảnh. Ai có thể làm việc dựa trên luật lệ không minh bạch và có thể giải thích nhiều kiểu, nhiều chiêu như vậy?” - Nguyễn Vinh Sơn phát biểu đanh thép.

Ở một số phim những người phê duyệt còn yêu cầu cắt bỏ hoặc quay thêm một số phân cảnh mà đạo diễn cho là không cần thiết. Phim “Mặt trời con ở đâu” của Nguyễn Hữu Tuấn từng phải đáp ứng quay thêm cảnh chính quyền địa phương cấp cơ sở bàn bạc cách giáo dục trẻ em mới được phép công chiếu.

Nhiều nhà làm phim khác như Lưu Huỳnh có đến 3, 4 tác phẩm bị “treo” do không chấp nhận yêu cầu thay đổi tác phẩm khiến những nhà đầu tư, nhà sản xuất đứng sau có thể tán gia bại sản. Nguyễn Hữu Tuấn cho rằng yêu cầu đó có thể xâm phạm quyền tác giả được luật pháp bảo hộ.

Một số giải pháp nhằm phát triển điện ảnh một cách bền vững

Cũng tại tọa đàm lần này, giới làm phim đã nêu lên một số giải pháp nhằm phát triển điện ảnh một cách bền vững.

Là thành viên trẻ nhất của Hội đồng kiểm duyệt phim quốc gia, đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp cho biết nên bỏ tiền kiểm – tức là việc kiểm duyệt cho phim chưa có kế hoạch phát hành ở Việt Nam, đợi khi tham gia liên hoan phim quốc tế xong mang về chiếu thì chịu sự kiểm duyệt sau.

Đạo diễn Nguyễn Hữu Tuấn đề xuất việc cần có thêm mức phân loại độ tuổi, cụ thể là tạo thêm một hoặc vài phân loại độ tuổi cao hơn trần T18 hiện có trong dự thảo.

Nhà sản xuất Trần Bích Ngọc cho rằng, việc đơn giản hoá thủ tục thẩm định cấp phép, cân nhắc loại bỏ việc thẩm định kịnh bản sẽ là bước tháo gỡ nút thắt đầu tiên quan trọng giúp điện ảnh Việt chủ động hơn trong việc hội nhập và hấp dẫn các đoàn phim quốc tế.

Tham dự từ nước Pháp, đạo diễn Trần Anh Hùng kết luận: “Nghệ thuật chính là một công cụ để giáo dục dân, tôi không đồng ý với góc nhìn này của các nhà kiểm duyệt. Một người nghệ sĩ không có mục đích giáo dục khi sáng tạo, họ chỉ muốn nêu lên những khúc mắc trong tâm hồn. Nếu hội đồng duyệt có những người có suy nghĩ đó, sẽ rất khó để chúng ta có thể trao đổi với hội đồng duyệt phim”.