Kể từ khi đại dịch SARS (hiện được gọi là SARS-CoV) bùng phát lần đầu tiên vào năm 2003, các nhà khoa học đã lưu ý kỹ đến virus corona.

Tiến sĩ Daszak cho biết khoảng 16.000 con dơi đã được thu thập làm vật mẫu, từ đó phát hiện khoảng 100 loại virus mới tương tự SARS.

Đặc biệt, một số loài dơi được tìm thấy ở Trung Quốc hiện giờ được biết đến là ổ chứa các loại virus corona có vẻ mang những đặc điểm thích ứng ban đầu để lây nhiễm sang con người.

Vật chủ thuộc bộ dơi của những loại virus này sở hữu các phiên bản của một loại protein được gọi là ace2 rất giống với cấu trúc của loại protein tương tự ở con người.

Phân tử này được các virus giống SARS sử dụng làm điểm xâm nhập vào bên trong tế bào.

Đến nay, Trung Quốc là nơi duy nhất tìm thấy được sự đa dạng của virus này, bởi lẽ chỉ có một vài người quan sát dơi tại các quốc gia phía bên kia biên giới.

Tuy nhiên, những nơi này lại có khả năng trở thành điểm nóng cho sự tiến hóa của virus corona – một đặc điểm phản ánh tính đa dạng của loài dơi.

Loài dơi móng ngựa tại tỉnh Vân Nam mang chủng virus gần với SARS-CoV-2 được tìm thấy trên toàn vùng.

Do vậy, những quốc gia khác nhiều khả năng có những loài dơi với cấu trúc virus tương tự. Tiến sĩ Daszak tin rằng “rất có khả năng loài dơi tại Myanmar, Lào mang theo các loại virus corona giống SARS, các virus này có thể tồn tại rất đa dạng, và một vài trong số đó có sự tương đồng với SARS-CoV-2”.

Tuy vậy, không có dẫn chứng nào lý giải được bằng cách nào một loại virus với nguồn gốc có thể được tìm thấy ở loài dơi sống tại Đông Nam Á lại gây ra một đại dịch ngay từ trung tâm Trung Quốc.

Cuộc tìm kiếm nguồn gốc SARS-CoV-2 của WHO sẽ không chỉ trong biên giới Trung Quốc

Chính phủ Trung Quốc đã chấp thuận một phái đoàn từ WHO (Tổ chức Y tế Thế giới) đến kiểm tra nhằm giúp giải đáp câu hỏi này.

Có một sự quan tâm đặc biệt đến việc lấy mẫu đã thực hiện được chừng nào nhằm tìm kiếm đầu mối còn thiếu ở những địa điểm như chợ buôn bán động vật hoang dã tại Vũ Hán (nơi bùng dịch được biết đến đầu tiên) và rộng hơn là ở những người nông dân, thương lái hay những vật chủ và trung gian tiềm năng.

Jeremy Farra, người đứng đầu Wellcome Trust, một tổ chức từ thiện nghiên cứu y tế quy mô lớn, đồng thời là cựu giáo sư y học nhiệt đới, cho biết ông đoán rằng có thể trong rất nhiều năm qua, SARS-CoV-2 hoặc một loại virus tương tự đã và đang lan truyền trong cộng đồng người ở một bộ phận Đông Nam Á và phía Nam Trung Quốc, và vật chủ trung gian tới nay vẫn chưa được xác định.

Loài dơi có khả năng mang trong mình rất nhiều loại virus đa dạng mà không bị ốm, và chúng cũng có tính lưu động hơn tưởng tượng của con người rất nhiều. Ông còn cho biết, loài dơi “tụ tập thành những bầy lớn, và thải phân khắp mọi nơi.

Sau đó các loài động vật có vú khác sống nhờ phân dơi và sẽ đóng vai trò là một chiếc bình trộn lẫn tất cả các loại virus này”.

Một quan sát thú vị khác góp phần củng cố cho quan điểm một loại virus tương tự SARS-CoV-2 có thể đã lan truyền trong khu vực trước khi đại dịch xảy ra, đó là tỷ lệ mắc Covid-19 thấp ở Đông Nam Á.

Sự lây lan của các loại virus giống SARS khác có thể đã đem lại một khả năng miễn dịch chung đối với những mầm bệnh đó.

Có nghĩa là, nếu một mầm bệnh mới xuất hiện trong khu vực, nó chỉ có thể tồn tại trong con người nếu di chuyển đến trung tâm Trung Quốc – nơi người dân không có sức đề kháng tự nhiên này.

Điều này gắn với ý kiến cho rằng việc nhiễm một loại virus corona có thể cung cấp lớp bảo vệ cho con người khỏi những loại khác, và kể cả ở những quốc gia nằm xa lòng chảo phát triển bệnh của Đông Nam Á, một bộ phận người dân vẫn có thể sở hữu lớp đề kháng khỏi đại dịch đang diễn ra.

Đặc biệt, các gợi ý cho rằng lớp đề kháng này có thể được tạo ra chủ yếu thông qua một phần của hệ miễn dịch được gọi là tế bào t (hoạt động bằng cơ chế tiêu diệt các tế bào đã nhiễm virus), chứ không phải thông qua các kháng thể (hoạt động bằng cơ chế ngăn chặn mầm bệnh).

Nếu đúng là như vậy, các nghiên cứu huyết học trên kháng thể có thể đã đánh giá quá thấp hệ miễn dịch tự nhiên của con người.

Sunetra Gupta, một nhà dịch tễ học tại Oxford, lập luận rằng khả năng miễn dịch tự nhiên chống lại Covid-19 có được là qua các lần nhiễm virus corona theo mùa.

Nếu phỏng đoán này là chính xác, đây sẽ là cơ sở để xác định mức vắc-xin cần thiết để đạt được miễn dịch cộng đồng.

Nhiều người cho rằng hơn 50% dân số cần được tiêm vắc-xin để ngăn chặn SARS-CoV-2 trở lại.

Trong bản in trước được phát hành vào ngày 15/7, Tiến sĩ Gupta cho biết số ca nhiễm còn có thể thấp hơn nữa nếu một phần đáng kể dân số sẵn có sức đề kháng đối với bệnh lây nhiễm.

Đối với bí ẩn đằng sau nguồn gốc của Covid-19, nhiều lời giải đáp hơn sẽ được tìm ra khi phái đoàn WHO vào cuộc tháng này.

Các giai đoạn quan trọng để virus từ loài dơi Đông Nam Á khởi phát một đại dịch có lẽ đã diễn ra bên trong hoặc bên ngoài Trung Quốc – dù là tại các khu chợ buôn bán động vật hoang dã hay các nông trại, từ các thương nhân hay thợ săn.

Loại virus này có thể đã lây lan trực tiếp từ dơi sang con người hoặc thông qua một vật chủ trung gian nào đó. Câu chuyện này còn đang bỏ ngỏ.