4 trụ cột chính

13 quốc gia đã cử đại diện tham dự sự kiện khởi động kéo dài 2 ngày bắt đầu từ hôm qua (8/9) tại Los Angeles cho Khuôn khổ Kinh tế Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương vì sự thịnh vượng, hay còn gọi là IPEF. Các quốc gia này chiếm khoảng 40% tổng sản phẩm quốc nội toàn cầu, bao gồm Nhật Bản, Ấn Độ, Hàn Quốc, Australia và Indonesia, tất cả đều là thành viên của Nhóm 20 nền kinh tế lớn nhất.

Trong khi khuôn khổ là cam kết kinh tế quan trọng nhất của Hoa Kỳ trong khu vực kể từ khi Tổng thống Donald Trump rút khỏi Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương vào năm 2017, nỗ lực mới của Tổng thống Joe Biden cũng chưa rõ ràng và dự kiến sẽ dừng lại ở việc giảm thuế quan như một hình thức tự do truyền thống - Hiệp định thương mại.

Việc tăng cường khả năng tiếp cận thị trường thông qua mức thuế quan thấp hơn là dấu hiệu của khoảng một chục hiệp định thương mại tự do mà Mỹ đã đàm phán kể từ Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA) vào đầu những năm 1990. Nhưng sự phản đối ở Washington, từ cả đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa, đã khiến các thỏa thuận như vậy hiện trở nên khó khăn về mặt chính trị - nếu không muốn nói là không thể.

Mỹ sẽ tìm cách tập trung vào các vấn đề phi thuế quan mà vẫn có thể mang lại khả năng tiếp cận thị trường cho các nhà xuất khẩu Mỹ, một quan chức chính quyền Biden tiết lộ vào hôm 8/9 mà không cung cấp chi tiết cụ thể ngoài 4 trụ cột của khuôn khổ là thương mại; chuỗi cung ứng; năng lượng sạch, khử cacbon và cơ sở hạ tầng; thuế và chống tham nhũng.

Trong số đó, một điểm tiến bộ tiềm năng có thể là nỗ lực chống biến đổi khí hậu, đặc biệt là sau khi Biden và các đồng minh Dân chủ của ông tại Quốc hội gần đây đã bảo đảm 370 tỷ USD cho phát triển năng lượng xanh.

Lợi ích của khuôn khổ là gì?

Singapore hoan nghênh sự phát triển về năng lượng tái tạo, ông Tan See Leng, Thứ trưởng Bộ Thương mại và Công nghiệp Singapore cho biết trong một cuộc phỏng vấn. IPEF có thể là một diễn đàn để “phân bổ chéo các ý tưởng và sau đó chúng ta có thể gom mọi thứ lại thành một khối”, ông nói.

Thái Lan cũng tập trung vào nền kinh tế xanh. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao, ông Tanee Sangrat cho biết: “Đây là một vấn đề lớn. IPEF sẽ cung cấp một sự hợp tác giúp Thái Lan đạt được thay đổi cho nền kinh tế của chúng tôi”.

Tuy nhiên, các hành động cụ thể trên cả bốn trụ cột vẫn đang được thực hiện.

“Chúng ta cần biến IPEF sẽ trở thành một khuôn khổ mà mỗi quốc gia đều cảm nhận được những lợi ích cụ thể. Chúng tôi muốn tổ chức các cuộc thảo luận để có thể sớm bắt đầu các cuộc đàm phán”, ông Yasutoshi Nishimura, Bộ trưởng Thương mại Nhật Bản, cho biết trong tuần này.

Nikkei của Nhật Bản đưa tin rằng cuộc họp của nhóm IPEF tại Los Angeles cũng sẽ thảo luận về việc tạo ra một hệ thống chia sẻ chất bán dẫn, thiết bị y tế và các nguồn cung cấp quan trọng khác trong các trường hợp khẩn cấp quốc tế.

Vì IPEF không phải là một hiệp định thương mại truyền thống, nên chính quyền có thể sẽ không cần quốc hội phê duyệt. Tuy nhiên, những nỗ lực của Tổng thống Biden có thể vấp phải sự phản đối trong chính đảng của ông. Thượng nghị sĩ Elizabeth Warren đã cảnh báo tại một phiên điều trần vào tháng 3 rằng IPEF “không thể là TPP 2.0” và phải bao gồm các cam kết về lao động và khí hậu có thể thực thi.

Trump đã rút khỏi TPP ngay sau khi nhậm chức, thực hiện lời hứa trong chiến dịch tranh cử là thoát khỏi một thỏa thuận được đàm phán dưới thời chính quyền Obama. Hiệp định này tồn tại giữa 11 thành viên với tư cách là Hiệp định Tiến bộ và Toàn diện được đổi tên cho Đối tác Xuyên Thái Bình Dương, một hiệp định mà Trung Quốc đã tìm cách tham gia. Bắc Kinh cũng giúp thúc đẩy một hiệp định thương mại khu vực riêng biệt không bao gồm Mỹ, đưa ra mức thuế thấp hơn cho nhiều quốc gia ở Đông Nam Á.

Một quan chức Mỹ tiết lộ vào hồi tháng 5 rằng, thời hạn để đạt được các cam kết thực chất sẽ ngắn hơn các cuộc đàm phán thương mại truyền thống bao gồm cắt giảm thuế quan. Mỹ đặt mục tiêu có các cam kết thực chất về việc các nước sẽ tham gia vào từng trụ cột trong khoảng 12 đến 18 tháng, quan chức này cho biết vào thời điểm đó.

Kể từ khi IPEF ra mắt vào tháng 5, chính quyền Hoa Kỳ đã tổ chức tham vấn với các nhóm bao gồm lao động có tổ chức, cộng đồng doanh nghiệp và các thành viên lưỡng đảng của Quốc hội "về việc mang lại lợi ích kinh tế hữu hình cho người lao động và doanh nghiệp ở Hoa Kỳ và các đối tác IPEF của chúng tôi", Bộ Thương mại cho biết trong một tuyên bố được gửi qua email hôm 8/9.

Bộ trưởng Thương mại Hoa Kỳ, bà Gina Raimondo, người cùng với Đại diện Thương mại Hoa Kỳ, bà Katherine Tai đang chủ trì cuộc họp tại Los Angeles, đã nói rằng chuyến thăm Đài Loan của Chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ, bà Nancy Pelosi đã khiến địa chính trị với Trung Quốc “đặc biệt phức tạp”.

Mỹ đã không mời Đài Loan tham gia IPEF, ngay cả sau khi hơn 50 thượng nghị sĩ đã viết thư cho Tổng thống Biden thúc giục ông làm như vậy và Chính phủ Mỹ đang làm việc trên một khuôn khổ riêng với Chính phủ ở Đài Bắc.

Một số nước tham gia đã miễn cưỡng đăng ký bất kỳ thỏa thuận nào không bao gồm Trung Quốc, đối tác thương mại lớn nhất của nhiều nước trong số họ. Các nước Đông Nam Á nói riêng đã yêu cầu Mỹ giữ khuôn khổ mở cửa cho Trung Quốc, mặc dù rất ít khả năng quốc gia này sẽ sớm được tham gia. Các quan chức chính quyền Mỹ nhấn mạnh trong cuộc gọi với các phóng viên hôm 8/9 rằng IPEF không phải là sự lựa chọn giữa Washington và Bắc Kinh.

Ông Tan, Thứ trưởng Bộ Thương mại và Công nghiệp Singapore nói: “Chúng tôi hy vọng rằng khuôn khổ này có thể bao trùm hơn rất nhiều”.

Sơn Tùng (Theo Bloomberg)