Trải qua 20 năm, hoạt động của hệ thống QTDND đã có tác dụng tích cực và hiệu quả, là kênh tín dụng phục vụ cho phát triển sản xuất kinh doanh, không thể thiếu được trong nền kinh tế thị trường. Đối với bà con nông dân khu vực nông nghiệp nông thôn, hộ sản xuất nhỏ không đủ điều kiện vay vốn ngân hàng phục vụ cho sản xuất thì QTDND là cơ hội để tiếp cận dịch vụ tài chính. Đây cũng chính là nơi an toàn, thuận lợi để đầu tư các khoản tiền nhàn rỗi của sau thu hoạch. Đồng thời được vay lại khi có nhu cầu cần thiết với thủ tục đơn giản, kịp thời, có tích lũy để tái đầu tư sản xuất.

 

Với những đóng góp quan trọng, hệ thống QTDND nhận được sự đồng tình của nhân dân, chính quyền địa phương và được đánh giá là một hoạt động tín dụng có hiệu quả được Ngân hàng nhà nước cấp phép hoạt động liên xã, tạo được niềm tin cho người lao động. QTDND chính là đòn bẩy kích thích kinh tế phát triển, tạo thêm nguồn thu cho ngân sách. Vốn được chuyển đến tận tay người sản xuất, tạo động lực thúc đẩy sản xuất tăng trưởng, tạo thêm công ăn việc làm, vươn lên trong cuộc sống.

 

Hiện nay có nhiều ý kiến cho rằng, việc thu hẹp địa bàn hoạt động của QTDND cơ sở nhằm để quản lý tốt hơn, tránh tình trạng rủi ro trong thanh khoản, xem đây là việc làm hết sức tích cực để bảo đảm tính an toàn của hệ thống. Tuy nhiên, theo nội dung Quyết định 254/QĐ-TTG ngày 01/3/2012 của Thủ tướng chính phủ về phê duyệt đề án “Cơ cấu lại hệ thống các TCTD giai đoạn 2011 – 2015” tại phần III định hướng và giải pháp củng cố, phát triển các QTDND và TCTC tài chính vi mô – khoản – mục B, đối với QTDND cơ sở đề án nêu: “Đối với các quỹ tín dụng nhân dân cơ sở hiện nay đang hoạt động bình thường, cần tiếp tục phát triển về quy mô và nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động mà trọng tâm là chất lượng tuân thủ đúng pháp luật”.

 

Vì vậy, những yếu kém có nguy cơ rủi ro cần tái cơ cấu để đưa QTDND trở lại hoạt động bình thường. Những QTDND nào đang hoạt động bình thường nên giữ nguyên và có thể cho phát triển về quy mô và chất lượng chứ không nên thu hẹp địa bàn để kìm hảm sự phát triển của những QTDND đang phát triển.

 

Tại hội nghị tổng kết 12 năm triển khai chỉ chị 57-CTTW của Bộ Chính trị, về củng cố hoàn thiện và phát triển hệ thống QTDND giai đoạn 2000 – 2012, Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân đã nêu: “Cùng sự hoàn thiện về mô hình, những yếu kém của hệ thống QTDND cơ sở đã được khắc phục cơ bản, công tác quản trị điều hành của các Quỹ đã có tiến bộ nhiều mặt… đã có sự cải thiện rõ rệt qui mô và chất lượng hơn nhu cầu vốn cho sản xuất, nâng cao đời sống của người nông dân ở nông thôn, góp phần thực hiện mục tiêu xóa đói giảm nghèo … cần lưu ý là hiện nay độ phủ của hệ thống QTDND còn hạn chế, chiếm 11% số xã, phường đến năm 2012…”.

 

Mới đây, tại hội thảo "Hoàn thiện và phát triển QTDND", nhiều đại biểu kiến nghị Ngân hàng nhà nước không nên quy định tỷ lệ huy động vốn ngoài địa bàn, ngoài thành viên với QTDND. Nếu quy định, chỉ nên quy định tỷ lệ từ 20% đến 30% vốn huy động ngoài địa bàn hoạt động, không nên quy định tỷ lệ huy động vốn ngoài thành viên. QTDND đã có thời gian hoạt động tại các địa bàn mở rộng gần chục năm, xây dựng được mối quan hệ, vì vậy nếu ngừng hoạt động của QTDND trên địa bàn mở rộng liệu có gây hậu quả cho hoạt động của QTDND không? Một giám đốc của QTDND cho rằng: "Hiện tại, địa bàn hoạt động của hệ thống QTDND đã có nhiều tổ chức tín dụng tham gia cho vay, do đó mức độ cạnh tranh gay gắt, thị phần tín dụng của QTDND không tăng trưởng được, thậm chí có thể bị thu hẹp", “Cần xóa bỏ giới hạn địa bàn hoạt động của QTDND miễn sao đáp ứng được những quy định về chỉ số an toàn vốn, khả năng chi trả, giới hạn tín dụng và phù hợp với trình độ quản lý của quỹ tín dụng cơ sở và khả năng kiểm tra, giám sát của Ngân hàng Nhà nước”.

 

Giới hạn địa bàn hoạt động của hệ thống QTDND thật sự là một thách thức lớn đối với hoạt động của mô hình này. Người nông dân chân lấm tay bùn lại không tiếp cận được nguồn vốn tín dụng, phải chịu nặng lãi bởi tín dụng đen hoặc tái diễn nạn bán lúa non…

Hữu Hiệp – Văn Mưới