Trong cuộc trò chuyện, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nhấn mạnh: “Chúng tôi muốn chúng ta hiểu một cách đầy đủ sự cần thiết của tăng tuổi nghỉ hưu và đến lúc này không thể không điều chỉnh tuổi nghỉ hưu. Chúng ta xác định khi điều chỉnh tuổi nghỉ hưu thì việc số một là phải bảo đảm tăng trưởng kinh tế. Thứ hai là phải ổn định công ăn việc làm cho giới trẻ. Không có chuyện người già "tranh chấp" chỗ của người trẻ hay quan chức "giữ ghế" và "đe dọa" đến việc làm của người trẻ. Đây là chúng ta tính cho tương lai, cho thế hệ sau, nếu không điều chỉnh tuổi nghỉ hưu có nghĩa là chúng ta truyền gánh nặng cho thế hệ sau”. Tất nhiên, Bộ trưởng cũng cho rằng, việc điều chỉnh tăng tuổi nghỉ hưu là cần thiết, tuy nhiên sẽ điều chỉnh dần, theo lộ trình chậm.

Nhấn mạnh đến tầm quan trọng của việc điều chỉnh tuổi nghỉ hưu vào thời điểm này, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung phân tích, trước hết, việc điều chỉnh tuổi nghỉ hưu đã được Nghị quyết 28 của Trung ương đặt vấn đề rất rõ, mục đích của việc điều chỉnh tuổi nghỉ hưu là phải tính đến yếu tố tăng trưởng, việc làm, đảm bảo sự bền vững và căn cứ rất nhiều các mục tiêu khác như đảm bảo sự bền vững của quỹ BHXH về lâu dài, rồi vấn đề già hóa dân số, giảm dần khoảng cách về giới… Việc điều chỉnh tuổi nghỉ hưu phải có một tầm nhìn dài nhưng phải hành động mau lẹ để tiến tới thích ứng được già hóa dân số vào năm 2035.

Hiện nay, Việt Nam đang trong thời kỳ dân số vàng nhưng thực chất thời điểm dân số vàng của Việt Nam cũng bắt đầu chuyển sang giai đoạn từ đang già sang già vào năm 2014. Cụ thể, nếu thời điểm năm 2000 ở Việt Nam, một năm bình quân lực lượng lao động bước vào độ tuổi lao động khoảng 1,2 triệu thì đến hiện tại lực lượng lao động giảm xuống dần dần còn 400 nghìn người. Như vậy, xét ở phương diện về lực lượng lao động thì tỷ lệ lao động bước vào độ tuổi lao động của chúng ta ngày càng giảm. Hiện nay, tỷ lệ già hoá của Việt Nam với khoảng 7% người ở độ tuổi 60 trở lên, nếu để chuyển từ 7% này sang 14% như các nước, nhất là một số nước như Đức, Pháp,… thì phải mất 100 năm; như Hàn quốc, Thái Lan là 20 năm nhưng với Việt Nam chỉ mất tối đa 15 năm, như vậy có thể thấy Việt Nam sẽ nằm trong những nước có tốc độ già hoá dân số nhanh nhất hiện nay.

Thứ hai, nếu nói về độ tuổi lao động thì độ tuổi lao động hiện nay của Việt nam (đang ở mức 60 tuổi với nam và 55 tuổi với nữ) đã được quy định từ năm 1961, tức là đã hơn 60 năm và ở thời điểm đó bình quân tuổi thọ ở Việt Nam chỉ là hơn 45 tuối. Trong khi đó, hiện nay tuổi thọ bình quân của Việt Nam là 76,6 tuổi, đặc biệt tuổi sống sau 55 tuổi tức là sau tuổi nghỉ hưu của nữ là 79,5 tuổi. Việt Nam hiện nay là một trong những nước có độ tuổi thọ cao trong khu vực châu Á Thái Bình Dương.

Thứ 3, nhìn vào vấn đề đảm bảo sự ổn định của Quỹ BHXH, có thể thấy, hiện nay thời gian đóng BHXH của nam và nữ nhìn chung là thấp, chúng ta đóng bình quân là hơn 20 năm nhưng lại hưởng rất cao. Thông thường các nước khác, mức hưởng là 30%-45%, nhưng Việt Nam mức hưởng cao nhất là 75%, bình quân là 70%. Qua tính toán cho thấy, nếu như một người bình quân đóng BHXH trong 28 năm thì chỉ đủ để chính mình hưởng trong 10 năm, còn lại 9 năm rưỡi là lấy đóng góp của thế hệ sau chia sẻ cho thế hệ hiện tại. Do đó, để đảm bảo cân bằng, ổn định của Quỹ BHXH thì điều chỉnh tuổi nghỉ hưu là cần thiết.

Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung khẳng định rằng, việc tăng tuổi nghỉ hưu nằm trong tổng thể rất nhiều phương án, giải quyết nhiều bộ luật khác, nhiều luật, chính sách khác, ví dụ điều chỉnh cả về bảo hiểm, việc làm, điều chỉnh thị trường lao động chứ không chỉ Bộ luật Lao động.

Đồng chí cũng nhấn mạnh, việc tăng tuổi nghỉ hưu được điều chỉnh dần, theo lộ trình chậm. Nếu theo phương án 1 như Chính phủ trình, đến năm 2028 thì nam giới mới nghỉ hưu ở độ tuổi 62 và đến 2035 thì nữ giới mới nghỉ hưu ở tuổi 60 trong điều kiện lao động bình thường, sức khoẻ bình thường.

Người lao động trong ba trường hợp, gồm: trường hợp suy giảm sức khoẻ, trường hợp là lao động đặc biệt nặng nhọc, độc hại và trường hợp lao động nặng nhọc, độc hại thì có quyền được nghỉ hưu sớm hơn năm tuổi. Đi liền với đó, ban soạn thảo đang thiết kế chính sách, có thể cho phép nghỉ hưu sớm hơn, thậm chí là ở độ tuổi 50, chẳng hạn như lao động nặng nhọc lại suy giảm sức khoẻ thì thậm chí có thể nghỉ sớm hơn nữa.

Hoặc khi người lao động đóng đủ bảo hiểm rồi nhưng chưa đủ tuổi thì có thể nghỉ để chờ hưu và hưởng các chính sách theo quy định hiện hành. Như vậy không có nghĩa bắt cứng người lao động cứ phải đủ tuổi và đủ năm đóng bảo hiểm thì được nghỉ hưu. Vấn đề này đối với người công nhân chúng tôi đặc biệt quan tâm và hiện nay Chính phủ cũng đang phải rà soát lại toàn bộ những ngành nghề, lĩnh vực công việc nặng nhọc, độc hại để kèm theo bộ luật này là phải có danh sách ngay.

Theo Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, chúng ta cần phải phân biệt tuổi nghề với tuổi hưu. Tuổi hưu là những quy định để người đủ điều kiện để hưởng chính sách của nhà nước, để hưởng BHXH. Còn tuổi nghề thì khác, có nghề làm trong thời gian ngắn, có nghề làm dài.

Chẳng hạn những nghề như: xiếc hay bóng đá, bóng chuyền thì chỉ làm được trong thời gian rất ngắn, sau đó được đào tạo để chuyển công việc khác, như vậy, tuổi nghề gắn với tính chất công việc. Cũng có những người khi thôi làm quản lý rồi vẫn tiếp tục làm nghề, chẳng hạn như nghề luật sư thì họ có thể làm suốt đời. Do đó, cần hiểu một cách đầy đủ về sự cần thiết của việc tăng tuổi nghỉ hưu. Đến lúc này không thể không điều chỉnh tuổi nghỉ hưu. Hãy nhìn sang các nước khác, nếu như đến 2035, chúng ta không điều chỉnh tuổi nghỉ hưu thì Việt Nam sẽ rơi vào tình trạng già hóa dân số như Nhật Bản và nhiều quốc gia khác hiện nay.

Cũng theo Bộ trưởng, song song với những nhóm lao động được quyền nghỉ hưu sớm thì những nhóm lao động có trình độ cao, những ngành nghề có công việc đặc biệt như: toà án, kiểm sát hay giáo sư, phó giáo sư, những người có trình độ cao, những nhà khoa học giỏi thì cần khuyến khích họ làm suốt đời đến khi nào họ có thể cống hiến cho đất nước thì cống hiến và ở đây cần phân biệt tuổi nghề với tuổi hưu.

N.H