Theo đó, kết luận Thanh tra nêu rõ, Công ty 77 được UBND tỉnh Kon Tum cho thuê đất theo Quyết định 54/QĐ-UBND ngày 17/1/1997 trong thời hạn 50 năm để làm trụ sở làm việc với diện tích 3.250m2 đất tại số 270 Phan Đình Phùng. Nhưng quá trình làm ăn thua lỗ, nợ xấu và không có khả năng trả tiền thuê đất, Cục Thuế tỉnh đã áp dụng nhiều biện pháp để cưỡng chế nợ thuế đối với Công ty 77.

Tháng 8/2014, Công ty 77 bán cổ phần cho Công ty Ngọc Thy (không bao gồm giá trị tài sản gắn liền với đất của Công ty 77). Từ đây, Công ty 77 trở thành công ty con của Ngọc Thy. Tuy nhiên, hợp đồng mua bán cổ phần này không liên quan gì đến việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa 2 công ty.

Công ty 77 chưa làm thủ tục cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền trên đất (gọi tắt Giấy chứng nhận). Tuy nhiên, trong một thời gian dài, Sở TN&MT không thanh tra, kiểm tra để phát hiện và xử lý sai phạm, ngay cả khi thẩm tra hồ sơ mua bán tài sản gắn liền với đất của Công ty 77 và Công ty Ngọc Thy để làm căn cứ tham mưu cho tỉnh thu hồi đất, Sở cũng không hề phát hiện sai phạm này, dẫn đến không xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai như quy định.

Về quá trình thực hiện mua bán tài sản trên đất, Công ty 77 đã có đề xuất bổ sung chức năng mục đích sử dụng đất tại số 270 Phan Đình Phùng. Tại tờ trình số 01-01/2015 ngày 20/1/2015, Công ty 77 đề nghị UBND tỉnh chuyển đổi Hợp đồng thuê đất từ Công ty 77 (công ty con) sang Công ty Ngọc Thy (công ty mẹ), với lý do là Công ty Ngọc Thy đã mua hết cổ phần của Công ty 77 để đầu tư làm dự án có hiệu quả. Các cơ quan chức năng của tỉnh lại cho rằng 2 công ty này là một, do đó được chuyển nhượng quyền sử dụng đất với nhau. Trên cơ sở đó, UBND tỉnh chỉ đạo Sở TN&MT chủ trì, phối hợp với các Sở, ngành có liên quan và địa phương tham mưu lập thủ tục thu hồi đất của Công ty 77 cho Công ty Ngọc Thy thuê đất.

Ngày 8/2/2015, Công ty 77 ký hợp đồng mua bán tài sản trên đất với Công ty Ngọc Thy gồm: Nhà làm việc 2 tầng và nhà cấp 4 có tổng diện tích 660m2 đất với giá 50 triệu đồng. Ngày 09/2/2015 Công ty 77 và Công ty Ngọc Thy đã ký biên bản thanh lý hợp đồng xác nhận 2 bên hoàn thành việc mua bán này và coi đây là căn cứ để Công ty 77 đề nghị UBND tỉnh thu hồi đất và cho Công ty Ngọc Thy tiếp tục thuê đất để thực hiện dự án. Tuy nhiên, quá trình mua bán này chưa đảm bảo thủ tục theo quy định của pháp luật.

Về việc kê khai thuế đối với khoản thu nhập từ bán tài sản trên đất của Công ty 77. Sau khi hoàn thành việc mua bán tài sản gắn liên với đất, Công ty 77 có trách nhiệm kê khai thuế thu nhập đối với khoản thu nhập từ bán tài sản trên đất theo quy định. Tuy nhiên, Công ty 77 chưa thực hiện kê khai thuế đối với khoản thu nhập này.

Còn về việc thu hồi đất của Công ty 77 để cho Công ty Ngọc Thy thuê đất, căn cứ vào chủ trương của UBND tỉnh, đơn xin thuê đất của Công ty Ngọc Thy, ngày 11/3/2015, Sở TN&MT Kon Tum có tờ trình tham mưu đề nghị thu hồi và cho Công ty Ngọc Thy thuê đất để xây dựng công trình theo đề nghị của Công ty Ngọc Thy. Ngày 18/3/2015, UBND tỉnh có Quyết định số 156/QĐ-UBND về việc thu hồi đất và cho Công ty Ngọc Thy thuê đất để xây dựng Showroom trưng bày và xưởng dịch vụ bảo hành ô tô, thời hạn thuê đất là 32 năm, hình thức thuê đất là trả tiền thuê hàng năm.

Ngày 21/8/2015, Giám đốc Sở TN&MT đại diện cho UBND tỉnh đã ký Hợp đồng thuê đất số 114 với Công ty Ngọc Thy. Tuy nhiên trên cơ sở cho thuê đất tại Điểm b khoản 2 Điều 68 Luật Đất đai năm 2013 quy định đất đã thu hồi thì giao cho tổ chức dịch vụ công về đất đai để quản lý, đấu giá quyền sử dụng đất. Và tại Điểm a, khoản 3 Điều 68 Nghị định 43/2014/NĐ-CP quy định về trình tự, thủ tục giao đất, cho thuê đất đối với trường hợp giao đất, cho thuê đất, không qua hình thức đấu giá quyền sử dụng đất “Cơ quan TN&MT hướng dẫn chủ đầu tư lập hồ sơ xin giao đất, thuê đất, thực hiện nghĩa vụ tài chính theo quy định, trình UBND tỉnh quyết định giao đất, cho thuê, ký hợp đồng đối với trường hợp thuê đất”. Từ những căn cứ pháp luật có thể thấy việc tham mưu cho Công ty Ngọc Thy thuê đất là chưa đủ cơ sở pháp lý theo quy định. Sở TN&MT tham mưu thu hồi đất chưa hợp lý với quy định của pháp luật.

Bên cạnh đó, theo Thanh tra tỉnh Kon Tum, trách nhiệm dẫn đến sai phạm trên còn thuộc về Văn phòng UBND tỉnh Kon Tum trong việc tham mưu ban hành Văn bản số 133 ngày 26/1/2015 về thu hồi đất của Công ty 77 cho Công ty Ngọc Thy thuê đất chưa phù hợp về trình tự, thủ tục.

Về xử lý trách nhiệm, Kết luận thanh tra cũng nêu, tổ chức chỉ đạo các cơ quan kiểm điểm trách nhiệm, xem xét hình thức kỷ luật (nếu đến mức phải thi hành kỷ luật) đối với các tổ chức, cá nhân có liên quan trong việc tham mưu thu hồi đất của Công ty 77 và cho Công ty Ngọc Thy thuê đất như đã nêu trên. Đồng thời, chỉ đạo Cục Thuế tỉnh trong phạm vi chức năng được giao khẩn trương thu hồi triệt để số tiền nợ thuế và tiền thuê đất của Công ty 77; kiểm tra chuyên sâu để xác định khoản thu nhập từ việc mua bán tài sản giữa Công ty 77 và Công ty Ngọc Thy để xử lý theo quy định. Sở TN&MT chủ trì, phối hợp với ban ngành địa phương có liên quan tham mưu UBND tỉnh ban hành Quy chế phối hợp cung cấp thông tin trước khi tham mưu việc thu hồi đất và cho thuê đất. Các đơn vị có liên quan báo cáo kết quả thực hiện trong thời hạn 45 ngày kể từ ngày ngày công bố Kết luận thanh tra.

Trước đó, tại Báo cáo kiểm toán ngày 4/4/2019 của Kiểm toán Nhà nước khu vực XII nêu những sai sót trong việc quản lý, sử dụng đất trong và sau quá trình cổ phần hóa Doanh nghiệp Nhà nước giai đoạn 2011 – 2017 trên địa bàn tỉnh Kon Tum. Trong đó, đề cập đến sai phạm trong việc thu hồi đất, cho thuê đất và mua, bán tài sản gắn liền với diện tích 3.245m2 đất tại số 270 Phan Đình Phùng, TP Kon Tum.

Trần Hậu