Và thực tế, trong những năm qua, Lào Cai đã và đang từng bước thực hiện có hiệu quả các phương thức và mô hình sản xuất hữu cơ trên các sản phẩm nông nghiệp chủ lực của tỉnh.

Bắt kịp xu thế

Nông nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao là xu thế tất yếu của phát triển nông nghiệp trong giai đoạn hiện nay. Nắm bắt nhanh xu thế này, ngành nông nghiệp Lào Cai đã nhanh chóng chuyển hướng sang lựa chọn sản xuất hữu cơ.

Trong nhiều năm qua, Lào Cai từng bước thực hiện có hiệu quả các phương thức và mô hình sản xuất hữu cơ trên các sản phẩm nông nghiệp chủ lực của tỉnh. Thực tế cho thấy, mô hình này không chỉ giúp phát huy tối đa lợi thế về địa hình, khí hậu, đất đai, thổ nhưỡng, tập quán sản xuất và canh tác của đồng bào các dân tộc Lào Cai mà còn đem lại nguồn thu lớn góp phần xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới.

Theo thống kê của ngành nông nghiệp, tỉnh Lào Cai hiện có 04 doanh nghiệp, 01 Hợp tác xã với khoảng 2.500 hộ gia đình tham gia sản xuất hữu cơ. Trong đó, tập trung vào một số sản phẩm chủ lực như: Chè, rau, hoa quả, quế... 

Những thành công bước đầu 

Hiện nay, tỉnh Lào Cai là một trong 46 tỉnh thành trong cả nước có diện tích sản xuất nông nghiệp hữu cơ lớn với 3.815ha các sản phẩm nông sản đã được chứng nhận đạt tiêu chuẩn hữu cơ. Sản xuất nông nghiệp hữu cơ của tỉnh đang đi đúng định hướng phát triển liên kết sản xuất gắn với chế biến và tiêu thụ sản phẩm.

Chè hữu cơ của Hợp tác xã chè Bản Liền (Bắc Hà) có thể coi là mô hình đầu tiên đánh dấu mốc phát triển nông nghiệp hữu cơ của tỉnh Lào Cai với hơn 400ha được công nhận của 310 hộ nông dân tham gia liên kết, sản xuất. Sản phẩm chè Bản Liền, được cấp 3 chứng nhận chất lượng của Mỹ và châu Âu. Từ khi tham gia vào thị trường đặc biệt khó tính này, bình quân mỗi năm, Bản Liền xuất bán gần 1 nghìn tấn chè các loại, doanh thu hàng chục tỷ đồng. Giám đốc Hợp tác xã Phạm Quang Thận cho biết, sản phẩm chè Bản Liền đã có tên trên “bản đồ” chè quốc tế, được cấp 3 chứng nhận thẩm định chất lượng từ Hoa Kỳ và EU. Trung bình mỗi năm, người dân Bản Liền xuất bán cho doanh nghiệp và thị trường nội tiêu trong nước gần 1.000 tấn chè búp tươi, mang về nguồn thu hàng chục tỷ đồng. Trung bình mỗi ha chè của hợp tác xã có thể đem lại nguồn thu từ 80 đến 100 triệu đồng/năm.

Cùng với mô hình sản xuất chè hữu cơ thì hiện nay tỉnh Lào Cai còn có hơn 3 nghìn héc ta quế được chứng nhận đạt chuẩn hữu cơ quốc tế. Điển hình là ở Bản Lắp, xã Nậm Đét, huyện Bắc Hà hiện có tới 600, trong tổng số 800ha quế đang sản xuất theo mô hình hữu cơ. Sản phẩm quế của Lào Cai được xuất khẩu sang thị trường Ấn Độ, một số nước Trung đông và các thị trường khó tính như EU, Nhật Bản, cho thu nhập hàng chục tỷ đồng mỗi năm. Hiện nay người dân trồng quế ở Nậm Đét có xu hướng chuyển sang trồng quế hữu cơ vì không phải dùng thuốc bảo vệ thực vật độc hại, không dùng thuốc diệt cỏ mà phát nương, làm cỏ theo cách làm truyền thống. Khi thu hoạch, phơi quế phải để nơi thoáng đãng, sạch sẽ trên nền trải bạt. Ngoài ra, lý do nông dân Nậm Đét thích trồng quế hữu cơ hơn bởi giá thu mua quế hữu cơ cao hơn sản phẩm cùng loại khác.

Không chỉ khẳng định uy tín tại thị trường trong nước, sản xuất nông nghiệp hữu cơ tại Lào Cai đang từng bước “ghi điểm” trên trường quốc tế với các loại nông sản chủ lực như chè, quế. Sản xuất chè hữu cơ tại xã Tả Thàng, huyện Mường Khương là một ví dụ. Mường Khương hiện có 30ha được chứng nhận sản phẩm đạt tiêu chuẩn hữu cơ năm 2020, sản lượng 80 tấn/năm. Các cơ sở chế biến đã ký hợp đồng liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm chè hữu cơ với 80 hộ dân trong vùng. Với việc chuyển giao kỹ thuật sản xuất và đầu tư công nghệ chế biến đạt tiêu chuẩn hữu cơ, hằng năm, doanh nghiệp đã thu mua nguyên liệu chè của các hộ dân tham gia liên kết với giá trung bình là 35.000 đồng/kg cao hơn 10.000 đồng/kg so với giá thu mua nguyên liệu chè khi sản xuất đại trà.

Hướng tới sản xuất nông nghiệp không hóa chất, đứng đầu về nông nghiệp hữu cơ

Trong Chiến lược phát triển nông nghiệp hàng hóa, tỉnh Lào Cai phấn đấu đến năm 2025, có khoảng 3.500ha nông nghiệp hữu cơ và chuyển đổi 14 nghìn ha từ sản xuất thông thường sang sản xuất hữu cơ, sẽ có khoảng từ 1,5% trong tổng diện tích đất sản xuất nông nghiệp sản xuất theo hướng hữu cơ. Trong bối cảnh giá cả phân bón vô cơ lên xuống thất thường, thậm chí đang tăng vọt như hiện nay khiến người nông dân điêu đứng vì sản xuất không có lãi, thì sản xuất hữu cơ hiện được coi là giải pháp tối ưu.

Hiện nay, tỉnh Lào Cai đang lựa chọn các loại nông sản chủ lực, phù hợp với đặc điểm khí hậu, thổ nhưỡng địa phương để tập trung phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa. Đồng thời với đó, sản xuất cần gắn với xây dựng thương hiệu nhằm đảm bảo nông sản có tính cạnh tranh, mở rộng kênh phân phối và thị trường tiêu thụ. Nông sản Lào Cai đang hướng tới thị trường xuất khẩu, đồng thời phát triển nông nghiệp hữu cơ nhằm tạo ra sản phẩm nông sản an toàn có giá trị dinh dưỡng cao góp phần cải tạo bảo vệ môi trường sinh thái… Đây là chủ trương lớn gắn với tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng, phát huy lợi thế so sánh của địa phương trong tỉnh.

Theo chủ trương của tỉnh, tới đây ngành nông nghiệp cùng các địa phương trong tỉnh sẽ xây dựng kế hoạch phát triển sản xuất nông nghiệp hữu cơ. Ông Vương Tiến Sỹ - Chi cục trưởng Chi cục Quản lý chất lượng nông - lâm sản và thủy sản tỉnh Lào Cai nhấn mạnh, tín hiệu đáng mừng là trong vài năm trở lại đây, tình trạng tồn dư thuốc bảo vệ thực vật, kháng sinh, chất cấm trong nông sản tại Lào Cai đã được kiểm soát. Kết quả này là tiền đề quan trọng cho nông sản của địa phương khi tham gia vào các hiệp định thương mại tự do.

Theo ông Lương Quang Thạch - Trưởng phòng Kỹ thuật, Trung tâm Khuyến nông và Dịch vụ nông nghiệp tỉnh Lào Cai, năm 2022, trên cơ sở kết quả đã đạt được từ “Mô hình thâm canh chè theo hướng hữu cơ, liên kết theo chuỗi giá trị giai đoạn 2020-2022”, Trung tâm Khuyến nông và Dịch vụ nông nghiệp Lào Cai sẽ tiếp tục phối hợp với các cơ quan chuyên môn của tỉnh, huyện Bắc Hà và UBND các xã Bản Liền, Tả Củ Tỷ hướng dẫn nông dân duy trì và nhân rộng diện tích sản xuất chè hữu cơ; đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp quảng bá giới thiệu sản phẩm chè hữu cơ tại các hội chợ, triển lãm trong và ngoài tỉnh.

Ngoài ra, trong lộ trình tìm kiếm giải pháp thay thế thuốc bảo vệ thực vật hóa học, góp phần thiết thực trong công cuộc chuyển đổi phương thức canh tác từ hóa chất truyền thống sang sản xuất không hóa chất và sản xuất hữu cơ của địa phương, mới đây nhất, tháng 10/2021, Công ty cổ phần EMI Nhật Bản đã làm việc với Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Lào Cai về đề nghị xây dựng trình diễn 2 mô hình sản xuất không hóa chất 1 mô hình trên cây chè (1ha) và 1 mô hình trên cây quế (1ha). Theo đó, Sở Nông nghiệp giao cho Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật làm đầu mối phối hợp với Công ty lựa chọn địa điểm đặt mô hình.

Ngày 14/02/2022, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Lào Cai phối hợp với phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Bảo Yên lựa chọn xây dựng mô hình sản xuất không hóa chất tại thôn Bản Nhàm, xã Xuân Hòa (mô hình chè) và Bản Khuổi Vèng, xã Vĩnh Yên (mô hình quế) bằng các ứng dụng chế phẩm sinh học trong sản xuất nông nghiệp theo hướng hữu cơ an toàn nhằm lựa chọn giải pháp thay thế thuốc bảo vệ thực vật hóa học. Việc sử dụng các sản phẩm có nguồn gốc thiên nhiên, nguồn gốc sinh học trong quá trình sản xuất các mô hình trên được kỳ vọng góp phần nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, tăng khả năng cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường, đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng...

Ông Vương Tiến Sỹ - Chi cục trưởng Chi cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản tỉnh Lào Cai cũng cho biết, các doanh nghiệp sẽ tham gia vào chuỗi liên kết sản xuất và đặt hàng để đưa ra các tiêu chuẩn hữu cơ phù hợp. Trong đó, chủ yếu là hướng tới xuất khẩu, đây là mục tiêu then chốt. Để làm được điều này, các doanh nghiệp cùng với cơ quan chức năng sẽ phải tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn bà con nông dân, nhất là nông dân vùng sâu, vùng xa nắm được các quy trình sản xuất hữu cơ. Cùng với đó, tăng cường kiểm tra, giám sát việc tuẩn thủ các quy định trong sản xuất hữu cơ để sản phẩm đạt tiêu chuẩn theo quy định. 

Với sự quyết tâm cùng những bước chuẩn bị kỹ lưỡng, ngành nông nghiệp Lào Cai kỳ vọng sản phẩm nông nghiệp hữu cơ của tỉnh sẽ có chỗ đứng bên vững trên thị trường và sẽ là một những tỉnh đứng đầu cả nước về sản xuất nông nghiệp hữu cơ.

Đức Toàn