Tham dự buổi lễ, có các đồng chí: Võ Văn Thưởng, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng ban Tuyên giáo T.Ư; Nguyễn Xuân Thắng, Bí thư T.Ư Đảng, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng lý luận T.Ư; Uông Chu Lưu, Uỷ viên BCH T.Ư Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội cùng đại diện lãnh đạo các Bộ, ban ngành T.Ư, các địa phương, Hội Kiều học Việt Nam, đại diện một số cơ quan ngoại giao nước ngoài cùng đông đảo nhà văn, nhà thơ và trong cả nước dự lễ kỷ niệm.

Nguyễn Du, tự Tố Như, hiệu Thanh Hiên, sinh năm 1765. Họ Nguyễn Tiên Điền, Nghi Xuân nửa cuối thế kỷ 18, đầu thế kỷ 19 là dòng tộc nổi tiếng với câu ca: Bao giờ Ngàn Hống hết cây/ Sông Rum hết nước họ này hết quan... Bố Nguyễn Du là Xuân Quận công Nguyễn Nghiễm từng giữ chức Tể tướng đầu triều. Mẹ là Bà Trần Thị Tần, xuất thân từ dòng họ có truyền thống khoa bảng ở Kinh Bắc. Truyền thống dòng tộc, sự giao thoa của văn hóa xứ Nghệ - miền quê của những làn điệu dân ca Ví Giặm đằm thắm, dung dị, sâu sắc với vùng đất Kinh Bắc mượt mà của dân ca Quan Họ và văn hóa bác học kinh kỳ Thăng Long đã sinh thành, nuôi dưỡng Nguyễn Du trở thành một nhân cách lớn, tâm hồn lớn và tài năng vượt thời đại.

Từ hiện thực sinh động của xã hội, chứng kiến bao thăng trầm của lịch sử, những cảnh đời ngang trái, rồi khi làm quan, đi sứ, lúc phải bôn ba giữa vòng xoáy tao loạn ở các miền quê; từ mạch nguồn văn phái Hồng Sơn, nối tiếp dòng văn Tiên Điền, bằng tài năng và trái tim nhạy cảm của một nghệ sỹ bậc thầy, Nguyễn Du đã viết nên những áng văn chương thấm đẫm triết lý nhân sinh, tiêu biểu như “Thanh Hiên thi tập”, “Nam Trung tạp ngâm”, “Bắc hành tạp lục”, “Văn chiêu hồn” và đỉnh cao là kiệt tác Truyện Kiều.

Truyện Kiều là tiếng nói tố cáo các thế lực phong kiến bất công, bạo tàn; là bản tình ca vẻ đẹp tài sắc, đức hạnh của người phụ nữ, về tình yêu lứa đôi, về giấc mơ công lý và khát khao cháy bỏng vươn tới hạnh phúc của con người. Truyện Kiều thể hiện biệt tài trong miêu tả thiên nhiên, khắc họa thế giới nội tâm con người; là hội tụ vẻ đẹp thanh cao, biểu cảm tinh tế, lung linh đầy màu sắc, âm thanh của Tiếng Việt; sự kết tinh mẫu mực của thể thơ lục bát dân tộc, có sức lôi cuốn diệu kỳ, trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu của mọi tầng lớp Nhân dân từ xưa đến nay, vượt ra khỏi không gian bờ cõi quốc gia, dân tộc, làm lay động trái tim bạn bè khắp năm châu, bốn biển. Từ lúc ra đời cho đến nay, Truyện Kiều như một dư chấn tạo thành “văn hóa Kiều” hết sức độc đáo, hấp dẫn chưa từng có trong lịch sử văn học dân tộc và ở nhiều quốc gia.

Tôn vinh những cống hiến to lớn của đại thi hào Nguyễn Du đối với văn hóa dân tộc và những giá trị cốt lõi của nhân loại, năm 1965, Hội đồng Hòa bình thế giới đã quyết nghị tổ chức kỷ niệm 200 năm ngày sinh Đại thi hào dân tộc Nguyễn Du cùng với 8 danh nhân văn hóa trên toàn thế giới. Gần 50 năm sau - năm 2013, Đại Hội đồng UNESCO quyết định vinh danh Đại thi hào Nguyễn Du cùng 107 danh nhân văn hóa của nhân loại.

Trong diễn văn khai mạc buổi lễ, Bí thư Tỉnh ủy - Chủ tịch HĐND tỉnh Hà Tĩnh Lê Đình Sơn nhấn mạnh: Kỷ niệm 255 năm Ngày sinh, tưởng niệm 200 năm Ngày mất đại thi hào Nguyễn Du, Đảng bộ và Nhân dân Hà Tĩnh tự hào về người con kiệt xuất, về truyền thống lịch sử, văn hóa của quê hương. Đảng bộ và Nhân dân Hà Tĩnh luôn ý thức được trách nhiệm, sứ mệnh phải tiếp bước xứng đáng với công lao của các bậc tiền nhân.

Nhiệm kỳ 2015 - 2020, dù phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức do sự cố môi trường biển, thiên tai, lũ lụt, cháy rừng, dịch bệnh, nhất là đại dịch Covid - 19 đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến các lĩnh vực đời sống xã hội; nhưng Đảng bộ tỉnh Hà Tĩnh đã thể hiện rõ bản lĩnh, kiên định vững vàng, đoàn kết, thống nhất, phát huy sức mạnh của toàn dân, kiên trì thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ. Kinh tế dần phục hồi sau sự cố môi trường và tăng trưởng cao; cơ cấu chuyển dịch tích cực. Công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị thường xuyên được quan tâm chăm lo. Công tác tổ chức, cán bộ có nhiều đổi mới; quy trình cán bộ được thực hiện đảm bảo dân chủ, công tâm, công khai, minh bạch, tạo được đồng thuận và thống nhất cao. Tổ chức bộ máy các cơ quan trong hệ thống chính trị tiếp tục được sắp xếp, kiện toàn, từng bước tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Thực hiện Chỉ thị số 35 của Bộ Chính trị về đại hội Đảng các cấp, Hà Tĩnh tổ chức đại hội cấp cơ sở và cấp trên cơ sở đảm bảo đúng quy định. Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ 19 được chuẩn bị kỹ lưỡng, công phu, trách nhiệm cao; đến nay cơ bản công tác chuẩn bị đã hoàn thành và sẽ tổ chức đại hội vào trung tuần tháng 10/2020.

“Các hoạt động kỷ niệm về đại thi hào dân tộc Nguyễn Du năm nay diễn ra trước thời điểm rất có ý nghĩa - Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ 19, hướng tới Đại hội lần thứ 13 của Đảng. Ngưỡng vọng Đại thi hào Nguyễn Du, mỗi chúng ta càng thấm thía những câu Kiều ngợi ca phẩm giá con người, như nhắn nhủ thế hệ hôm nay về công tác con người, nhất là đối với công tác cán bộ là then chốt của then chốt, là mắt xích quan trọng trong công tác xây dựng Đảng, gắn với nhân sự đại hội Đảng”, Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh Lê Đình Sơn nhấn mạnh.

Sau phần lễ là chương trình biểu diễn nghệ thuật sử thi đặc biệt với chủ đề “Nguyễn Du – Trăm năm trong cõi…” do các nghệ sỹ đến từ mọi miền đất nước thể hiện đã khắc họa cuộc đời và sự nghiệp của Đại thi hào Nguyễn Du. Chương trình nghệ thuật có 8 trường đoạn: Khai từ, Tuổi thơ trong nhung lụa, Trôi giữa dòng đời, Non Hồng tức cảnh, Giao hưởng nhạc vũ - kịch Truyện Kiều, Đối thoại với người trong truyện, Văn tế Nguyễn Du, Ngàn năm hậu thế nhớ Nguyễn Du. Mỗi trường đoạn tái hiện lại một mốc lịch sử từ lúc Nguyễn Du lọt lòng được bồng bế trên đôi tay mẹ đến những biến cố ông phải trải qua trong cuộc đời.

Năm nay, tròn 200 năm ngày mất của Người, tổ chức UNESCO đã có chủ trương vinh danh đại thi hào Nguyễn Du với nhiều hoạt động ý nghĩa ngay tại phiên họp toàn thể của Đại hội đồng ở thủ đô Pa-ri, Cộng hòa Pháp, nhưng rất tiếc do đại dịch Covid-19 nên chưa thể tổ chức được. Ở Việt Nam và trên quê hương Hà Tĩnh, những ngày này, nhiều hoạt động được tổ chức với những hình thức phù hợp, ý nghĩa, như: hội thảo khoa học, công diễn kịch thơ, triển lãm tranh; tổ chức thi và trao 99 giải thưởng văn học Nguyễn Du, “Bạn đọc thuộc Kiều” và “Viết văn tế Nguyễn Du”; tổng kết cuộc thi tìm hiểu về đại thi hào dân tộc Nguyễn Du và Truyện Kiều với sự tham gia của trên 130 nghìn giáo viên và học sinh trong toàn tỉnh; tổ chức Lễ Giỗ… Thông qua các hoạt động, một lần nữa khẳng định dù phải trải qua bao thăng trầm dâu bể, nhưng tên tuổi và di sản văn hóa Nguyễn Du mãi mãi xuyên thời đại, luôn là niềm tự hào lớn lao của các thế hệ người Việt Nam.

Hình ảnh biểu diễn nghệ thuật “Nguyễn Du – Trăm năm trong cõi…”

Trần Phong