Theo quan niệm dân gian, người có tuổi thọ và gia đình có người cao tuổi là có được phúc lớn trời ban. Vì có phúc nên mới được sống lâu và có con cháu đề huề, mừng thọ chính là mừng cái phúc ấy. Con cháu được mừng thọ ông bà, cha mẹ là được có thêm niềm vui, niềm tự hào.

Ngày xưa, lễ chúc thọ được bắt đầu khi trong gia đình có người từ 60 tuổi trở lên. Ngày nay, khi đời sống ngày một cải thiện, việc chăm sóc, bảo vệ sức khỏe người cao tuổi ngày càng tốt hơn nên độ tuổi mừng thọ thường được bắt đầu từ 70 tuổi trở lên. Và việc mừng thọ cũng không còn giới hạn trong quy mô gia đình, dòng họ mà được cả xã hội quan tâm.

Tùy theo từng địa phương, thường Lễ mừng thọ thường được bắt đầu từ ngày mùng 4 Tết Nguyên đán tại nhà văn hóa hoặc đình làng theo những nghi thức, phong tục truyền thống của mỗi địa phương. Dù mỗi địa phương, mỗi gia đình có một cách chúc thọ, mừng thọ khác nhau nhưng đều hàm chứa những ý nghĩa tốt đẹp. Đây là dịp để con cháu, những người thân ở khắp mọi miền, dù bộn bề với cuộc sống mưu sinh vẫn trở về sum họp, quây quần bên gia đình và thể hiện lòng hiếu thảo với cha mẹ, ông bà những lời chúc tốt đẹp.

Theo ghi nhận của PV tại Làng Cam Lâm và Làng Thiên Linh, xã Xuân Liên, (huyện Nghi Xuân, Hà Tĩnh), Lễ mừng thọ được tổ chức vào một ngày đầu xuân mới - mồng 5 tết tại đình làng theo những nghi thức, phong tục truyền thống của địa phương. Trong buổi lễ, ông bà sẽ mặc trang phục trang trọng, thường là y phục khăn đóng, đi hài, áo quần màu đỏ hoặc màu vàng tùy mức tuổi thọ.

Các ông bà được ngồi nơi trang trọng, con cháu lần lượt đến kính lễ cha mẹ, ông bà, rồi đến tiệc mừng thọ. Con, cháu luôn dành cho bố mẹ, ông bà những lời chúc tốt đẹp, thể hiện niềm tôn kính, hiếu thảo trước công lao sinh thành và dưỡng dục, chăm lo và dạy bảo theo suốt cuộc đời. Và cầu chúc bố mẹ, ông bà sống lâu, sống khỏe để làm chỗ dựa cho con cháu, gia đình. Những lời này có lúc được thêu trên bức trướng, bức tranh hay những vần thơ giàu ý nghĩa.

Trong lễ này, ngoài con cháu trong gia đình, còn có họ hàng nội ngoại gần xa và khách đến chúc mừng, chứng kiến niềm hạnh phúc của các cụ và con cháu. Truyền thống tốt đẹp này của dân tộc càng làm cho những ngày Xuân thêm phần ấm cúng, vui vẻ và cái Tết thêm phần ý nghĩa hơn.

Quy mô lễ mừng thọ tùy theo điều kiện mỗi gia đình và phong tục của địa phương. Thông thường, gia đình có người tròn 70, 75, 80, 85, 90, 95, 100… tuổi lễ mừng thọ thường được tổ chức quy mô lớn. Đặc biệt, cụ nào càng thượng thọ, con cháu đuề huề và thành đạt, lễ mừng càng long trọng. Dẫu quy mô, hình thức có khác nhau ít nhiều nhưng đều thể hiện được niềm vui của cháu khi trong gia đình có người sống thọ.

Tại Đình làng, sau khi dâng hương, hoa kính lễ thành hoàng làng, lãnh đạo xã và Hội người cao tuổi xã Xuân Liên đã trao giấy chúc thọ và quà cho 53 cụ 70 tuổi; 41 cụ 75 tuổi; 9 cụ 80 tuổi; 5 cụ 85 tuổi; 5 cụ 90 tuổi; 2 cụ 101 tuổi và 1 cụ 103 tuổi. Đồng thời gửi những lời chúc mừng tới các cụ và gia đình, chúc các cụ sống vui, sống khỏe, tiếp tục cống hiến trí tuệ, góp phần xây dựng địa phương ngày càng giàu mạnh.

Ông Phan Thanh Vấn, thôn Lâm Vượng, xã Xuân Liên cho biết: “Năm nay tôi được con cháu tổ chức mừng thọ 70 tuổi. Điều vui mừng nhất là con cháu ở xa đều về sum vầy đông đủ và nhận được sự quan tâm của địa phương, bà con trong xóm. Đây chính là món quà tinh thần thực sự có ý nghĩa, tạo động lực cho tôi sống vui, sống khỏe”.

Nhận được nhiều lời chúc mừng ý nghĩa và những món quà tặng nhân lễ mừng thọ tròn 90 tuổi, cụ Hồ Thị Nấm ở thôn Tân Trù, xã Xuân Liên phấn khởi chia sẻ: “Tổ chức lễ mừng thọ tập thể như thế này ý nghĩa và vui vẻ, vì đây là dịp để con cháu tri ân công lao các bậc sinh thành, có trách nhiệm hơn trong việc phụng dưỡng ông bà, cha mẹ. Với những người cao tuổi như chúng tôi, mừng thọ tại Đình làng với sự tham dự của đông đủ chính quyền, các đoàn thể, người dân là sự động viên về tinh thần để luôn “sống vui, sống khỏe, sống có ích”.

Sau lễ mừng thọ chung, con, cháu về tổ chức mừng thọ tại gia đình cho bố mẹ, ông bà. Xuân Quý Mão đã về trên khắp mọi miền quê, truyền thống văn hóa mừng thọ, chúc thọ của dân tộc đã và đang được người dân Hà Tĩnh giữ gìn và phát huy, lan tỏa những giá trị nhân văn trong đời sống hiện đại.

Dịp xuân Quý Mão 2023, toàn tỉnh Hà Tĩnh có 26.537 người cao tuổi từ 70 đến trên 100 tuổi được tỉnh mừng thọ, chúc thọ. Trong đó, có 734 cụ trên 100 tuổi, 399 cụ tròn 100 tuổi, 2.576 cụ tròn 90 tuổi, số còn lại là các cụ tròn 95, 80, 85 và 70, 75 tuổi.