Ngày 15/6, Bộ Công Thương đã chính thức áp dụng 2 mức thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với mía đường nhập khẩu từ Thái Lan, tổng của 2 mức thuế này là 47,64%. Thời hạn là trong 5 năm.

Sau quyết định này, ngành mía đường trong nước lập tức được hưởng lợi. Cụ thể, giá đường sản xuất trong nước trong tháng 6/2021 đã tăng lên 10% - 15%, dao động ở mức từ 16.300 đồng/kg đến 17.400 đồng/kg đối với đường kính trắng; từ 17.200 đồng/kg đến 18.300 đồng/kg đối với đường tinh luyện. Trong khi giá đường từ nguồn nhập khẩu bán dao động từ 16.100 đồng/kg đến 17.200 đồng/kg.

Với mặt bằng giá nêu trên, giá đường sản xuất ở trong nước và giá đường nhập khẩu tiêu thụ trên thị trường nội địa, đã tiếp cận gần ngang nhau, nhưng giá đường nhập khẩu bán vẫn thấp hơn giá đường sản xuất trong nước. 

Theo Hiệp hội mía đường Việt Nam (VSSA), mức giá đường tiêu thụ trên thị trường nội địa của Việt Nam như ở trên, cũng đã tiếp cận gần ngang với giá đường trên thị trường nội địa của các nước trong khu vực (bao gồm ASEAN và Trung Quốc), nhưng giá đường Việt Nam vẫn thấp hơn.

VSSA cho biết: Mía đường nhập khẩu vào Việt Nam trong 5 tháng đầu năm có dấu hiệu rất bất thường. 

Trích dẫn số liệu từ Tổng Cục Hải quan, VSSA cho biết: Trong 5 tháng đầu năm 2021, lượng đường nhập khẩu vào Việt Nam từ Campuchia, Lào, Malaysia, Myanmar, Indonesia đã lên đến 320.000 tấn, tăng gấp 16 lần so với cùng kỳ năm 2020 (cùng kỳ 2020 là 20.043 tấn). 

 Trong khi đó, VSSA khẳng định, cả 5 nước ASEAN nêu trên đều không đủ năng lực sản xuất đường để xuất khẩu vào Việt Nam với mức tăng như vậy. Mặt khác, các nước này cũng đều có nhập khẩu đường của Thái Lan. 

Đây có thể là dấu hiệu “lẩn tránh thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp” đối với đường có xuất xứ từ Thái Lan nhập khẩu vào Việt Nam thông qua nước thứ ba bằng thủ đoạn gian lận xuất xứ. 

Bởi mức thuế nhập khẩu đường từ các nước ASEAN vào Việt Nam (trừ Thái Lan bị áp thuế chống bán phá giá, thuế chống trợ cấp) chỉ ở mức 5%. Đường nhập khẩu (bao gồm đường lậu gian lận thương mại, đường lẩn tránh thuế phòng vệ thương mại) vẫn đang làm chủ thị trường, gây khó khăn cho sản xuất trong nước.

Thực trạng nêu trên, đòi hỏi ngành mía đường cần phải tiếp tục nỗ lực hơn nữa trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh. Các cơ quan nhà nước liên quan, cần tăng cường quản lý thị trường, chống buôn lậu, gian lận thương mại đối với mặt hàng đường, có biện pháp thích hợp kiểm soát, ngăn chặn hiện tượng “lẩn tránh thuế chống bán phá giá, thuế chống trợ cấp” đối với đường của Thái Lan nhập khẩu vào Việt Nam theo hình thức gian lận xuất xứ (nếu có) để bảo vệ sản xuất trong nước.

“Đây là nguyên nhân quan trọng, khiến giá đường nhập khẩu bán vẫn thấp hơn giá đường sản xuất trong nước”, VSSA nhấn mạnh.