(NB-CL) Một trong những tâm điểm truyền thông toàn cầu những ngày qua là sự kiện Mỹ và Cuba chính thức khôi phục quan hệ ngoại giao sau hơn nửa thập kỷ thù địch, khởi đầu bằng việc mở cửa các đại sứ quán tại thủ đô mỗi nước. Sự kiện này đánh dấu một bước đi mang tính biểu tượng, khởi đầu cho một hành trình lâu dài hướng tới việc bình thường hóa quan hệ ngoại giao giữa hai nước hay nói cách khác: lịch sử đã sang trang.

Bước tiến mang dấu mốc lịch sử

Sau gần 7 tháng thương lượng với 4 vòng đàm phán, tiến trình bình thường hóa quan hệ Mỹ - Cuba đã đạt được bước tiến mang dấu mốc lịch sử với việc hai nước nhất trí mở lại Đại sứ quán vào ngày 20/7. Trước đó cùng ngày, quốc kỳ 3 màu đỏ, trắng và xanh lam của Cuba đã tung bay bên ngoài trụ sở của Bộ Ngoại giao Mỹ cùng với quốc kỳ của những nước mà Washington có quan hệ ngoại giao.

Kể từ sau tuyên bố lịch sử bình thường hóa quan hệ ngoại giao được Tổng thống Mỹ Barack Obama và Chủ tịch Raul Castro đưa ra ngày 17/12/2014, hai nước đã nhanh chóng triển khai hàng loạt bước đi nhằm đẩy nhanh quá trình này. Mỹ và Cuba đã tiến hành 4 vòng đàm phán lần lượt tại thủ đô của hai nước với những tiến triển trong nhiều vấn đề quan trọng. Mỹ cũng đã dỡ bỏ rào cản lớn nhất trên con đường khôi phục quan hệ song phương khi đưa Cuba ra khỏi cái gọi là “Danh sách các nước bảo trợ khủng bố”. Hồi đầu tháng Tư vừa qua, Washington và La Habana cũng đã lần đầu tiên tổ chức cuộc đối thoại về nhân quyền. Những thay đổi này chủ yếu diễn ra sau khi Washington thừa nhận chính sách mà họ theo đuổi trong nhiều thập kỷ qua - đó là dùng các biện pháp cô lập và cấm vận kinh tế để gây áp lực buộc Cuba cải cách - đã thất bại, và việc trực tiếp tiếp cận với La Habana mới là cách tốt hơn để đưa họ đến gần với dân chủ và thịnh vượng.

Ngày 20/7, sau lễ thượng cờ Cuba tại Đại sứ quán nước này ở Washington, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry đã có cuộc tiếp đón và hội đàm với người đồng cấp Cuba Bruno Rodriguez tại trụ sở Bộ Ngoại giao Mỹ. Đây là chuyến thăm đầu tiên của một ngoại trưởng Cuba tới Bộ Ngoại giao Mỹ kể từ năm 1958. Phát biểu trong cuộc họp báo chung sau hội đàm, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry đã gọi ngày 20/7 là một ngày lịch sử và là ngày để phá bỏ các rào cản.

Còn thận trọng

Có thể nói, lịch sử sẽ sang trang mới sau ngày 20/7. Tuy nhiên, cả hai nước đều tỏ ra thận trọng khi nhấn mạnh rằng tất cả mới chỉ là khởi đầu, và rằng việc vượt qua nhiều thập kỷ thù địch với không ít đau thương là điều không hề đơn giản. Cũng tại buổi hội đàm ngày 20/7, Ngoại trưởng Mỹ cũng nhấn mạnh rằng dấu mốc lịch sử này không đồng nghĩa với việc chấm dứt những khác biệt giữa chính phủ hai nước. Ông Kerry cho rằng tiến trình bình thường hóa hoàn toàn quan hệ song phương sẽ kéo dài và phức tạp song điều đó có lợi cho người dân cả hai nước.

Trước đó, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ John Kirby ngày 17/7 nhấn mạnh rằng giữa hai nước vẫn còn “bất đồng trong nhiều vấn đề”, và nhân quyền là một trong số đó. Nhà phân tích Ted Piccone, thuộc Viện Brookings, cho rằng Mỹ “muốn thay đổi quan hệ thời Chiến tranh Lạnh bằng một cách tiếp cận có tính xây dựng hơn, để từ đó củng cố và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân Cuba. Trong khi đó, Cuba lại cần Mỹ, với tư cách là một đầu tàu kinh tế, để giúp họ sửa chữa nền kinh tế xập xệ và hy vọng thu hút được nhiều nguồn đầu tư nước ngoài mới cũng như nguồn nhân lực để cập nhật mô hình xã hội chủ nghĩa, mà không cần phải tiến hành cải cách chính trị. Xây dựng lòng tin song phương là điều quan trọng để hai bên cùng tiến về phía trước”.

Nhà ngoại giao, nhà phân tích kỳ cựu người Cuba Carlos Alzugaray khẳng định “đây là thời điểm lịch sử”, và giờ là lúc những khó khăn thực sự bắt đầu, nhất là trong việc giải quyết các tranh cãi liên quan đến vấn đề kinh tế khi La Habana liên tục yêu cầu Mỹ dỡ bỏ lệnh cấm vận thương mại kéo dài suốt 53 năm qua, còn Mỹ không ngừng gây áp lực buộc Cuba thúc đẩy nhân quyền và dân chủ. Ông nói: “Việc hai nước mở cửa trở lại các đại sứ quán là bằng chứng thể hiện lòng tin và sự tôn trọng mà hai phía dành cho nhau... Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc sẽ không còn xảy ra mâu thuẫn. Ngược lại, mâu thuẫn thậm chí sẽ còn nhiều hơn. Tuy nhiên, cách họ xử lý và giải quyết các bất đồng sẽ hoàn toàn thay đổi”. ❏

Hà Trang