Chặn quyền tiếp cận

Theo Wall Street Journal dẫn lời một nguồn tin hôm 17/8, động thái trên là một phần trong nỗ lực của chính quyền Mỹ nhằm giữ cho hàng triệu USD không rơi vào tay lực lượng Taliban.

Những hành động này thể hiện dấu tích cuối cùng của đòn bẩy ngoại giao mà chính quyền Washington hy vọng sẽ giúp ngăn chặn một cuộc khủng hoảng chính trị và nhân đạo ngày càng sâu sắc.

“Bất kỳ tài sản nào thuộc Ngân hàng Trung ương mà chính phủ Afghanistan sở hữu tại Mỹ sẽ không được cung cấp cho Taliban”, một quan chức trong chính quyền Mỹ nói với AFP vào hôm 16/8.

Hiện chưa rõ bao nhiêu trong số 9,4 tỷ USD khoản dự trữ của Ngân hàng Trung ương Afghanistan cất giữ tại Mỹ là bao nhiêu.

Quyền lực của Taliban

Khi Taliban giành được một số thủ phủ của nhiều tỉnh tại Afghanistan và tiến tới Kabul vào tuần trước, Bộ Tài chính Mỹ đã đưa quyết định khẩn cấp hợp tác với Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York để tạm dừng vận chuyển nhiều lô tiền mặt.

Mặc dù Mỹ và các chính phủ đồng minh khác không công nhận Taliban là chính phủ hợp pháp của Afghanistan, việc lực lượng này giành quyền kiểm soát các cơ quan chính của nhà nước, bao gồm Ngân hàng Trung ương và các văn phòng khác chứa kho bạc của chính phủ, cũng đã giúp cho Taliban nắm giữ quyền lực trên thực tế.

“Về vấn đề chính sách, chúng tôi không thừa nhận hoặc thảo luận về các chủ tài khoản cá nhân”, một quan chức Fed chia sẻ với tờ Wall Street Journal. “Theo thông lệ chung, chúng tôi liên lạc với các cơ quan chính phủ thích hợp của Mỹ để theo dõi các sự kiện có thể ảnh hưởng đến quyền kiểm soát của một ngân hàng trung ương nước ngoài”.

Ông Ajmal Ahmady, Thống đốc Ngân hàng Trung ương của Afghanistan, người đã bỏ trốn khỏi đất nước hôm 15/8, cho biết trong một cuộc phỏng vấn rằng ông đã biết vào hôm 13/6 rằng sẽ không có thêm lô tiền mặt nào đến. Song, ông Ahmady từ chối bình luận thêm về vấn đề này.

Dù gần như nắm quyền kiểm soát hoàn toàn thủ đô Kabul, lực lượng Taliban sẽ gặp khó khăn trong việc tiếp cận khối tài sản mà Ngân hàng Trung ương Afghanistan sở hữu tại Mỹ.

“Động thái chặn tiếp cận vào các nguồn dự trữ của Mỹ đối với lực lượng Taliban sẽ khiến cho họ chỉ có thể tiếp cận gần 0,1% phần tiền”, ông Ahmady cho biết hôm 17/8.

Nỗ lực phút chót

Vào hôm 16/8 vừa qua, Thống đốc Ngân hàng Trung ương ông Ajmal Ahmady đã đăng tải trên trang cá nhân Twitter và cho biết ông đã lên một phi cơ quân sự và rời khỏi thủ đô Kabul vào hôm 15/8 nhưng không nói rõ điểm đến.

Ông Ahmady cho biết các quan chức ngân hàng trung ương đã bắt đầu giảm lượng tiền mặt, bao gồm cả USD, được giữ tại các chi nhánh ngân hàng tại các trung tâm tỉnh vào đầu tháng này trong bối cảnh lo ngại về sự tiến công của Taliban.

Vào thời điểm thủ phủ lớn đầu tiên của tỉnh này thuộc quyền kiểm soát của lực lượng Taliban gần hai tuần trước, gần như tất cả đô la Mỹ đã được hồi hương, ông Ahmady cho biết.

“Trong suốt thời kỳ này, không có đô la Mỹ nào rơi vào tay Taliban trước khi Kabul thất thủ. Tất cả đều được bảo vệ”, ông Ahmady khẳng định. Tuy nhiên, tốc độ lực lượng Taliban giành quyền kiểm soát đất nước vẫn khiến các quan chức ngân hàng ngạc nhiên.

Ông Ahmady cho biết ông đã dành ngày 13/8 để xử lý nhằm bảo vệ các hầm chứa của chi nhánh ngân hàng địa phương và bảo vệ nhân viên Ngân hàng Trung ương, cũng như xem xét khả năng suy thoái kinh tế.

Vào hôm 14/8, ông đã gặp gỡ các ngân hàng tư nhân và các sàn giao dịch thị trường để cố gắng dập tắt cơn hoảng loạn về nguồn cung tiền tệ đang giảm dần.

Theo nhiều nguồn tin, chính quyền Biden cũng đang hành động để tìm cách phong tỏa các tài sản khác ở nước ngoài của Afghanistan.

Hôm 15/8, Ngoại trưởng Mỹ Antony Bliken đưa ra cảnh báo cho biết Mỹ sẽ sử dụng sức mạnh tài chính của mình trong nỗ lực gây áp lực với Taliban trên một số mặt trận, bao gồm thông qua các biện pháp trừng phạt và hỗ trợ tài chính, vốn là những yếu tố quan trọng giúp giữ nền kinh tế Afghanistan phát triển.

Trong khi đó, Ngân hàng Thế giới có hơn 20 dự án phát triển đang thực hiện tại Afghanistan và tính đến nay đã cung cấp 5,3 tỷ USD cho Afghanistan, chủ yếu là viện trợ không hoàn lại.