Do một loạt các động thái của phương Tây, Tổng thống Nga cho rằng quốc gia này có thể rút khỏi thỏa thuận do Liên hợp quốc làm trung gian cho phép xuất khẩu ngũ cốc Ukraine quy mô lớn, khiến giá lúa mì toàn cầu tăng 4% trong phiên giao dịch đầu ngày thứ Tư.

Tại diễn đàn kinh tế diễn ra ở ở thành phố Vladivostok, vùng Viễn Đông của Nga, ông Putin đã cáo buộc phương Tây lợi dụng thỏa thuận ngũ cốc để gây thiệt hại cho các nước đang phát triển trên thế giới.

Nga sẽ cắt giảm nguồn cung năng lượng đến EU

Cũng tại hội nghị này, ông đã công kích kế hoạch của phương Tây áp đặt giới hạn giá đối với xuất khẩu dầu thô của Nga trên toàn cầu, đe dọa cắt giảm doanh số bán hàng cho bất kỳ quốc gia nào đồng ý với mức giới hạn như vậy.

Trong khi đó, Nhóm G7 các quốc gia giàu có đã đồng ý ủng hộ áp đặt giá trần với dầu thô Nga và Washington và các đồng minh đang cố gắng chiêu mộ những người mua lớn, đặc biệt là Ấn Độ và Trung Quốc cùng thực hiện “lý tưởng” trên.

Hôm qua (7/9), về phía Nga cho biết sẽ xem xét lại các nghĩa vụ theo hợp đồng khí đốt nếu EU vẫn muốn giới hạn giá dầu thô.

Theo người đứng đầu Thổ Nhĩ Kỳ, các mối đe dọa năng lượng của Moscow cần được xem xét nghiêm túc. Ông nói: “Nga không phải là một quốc gia dễ bị “vờn”, đồng thời cáo buộc phương Tây đang theo đuổi "một chính sách dựa trên sự khiêu khích" ở Ukraine.

Về mặt kinh tế, cuối tuần trước, Nga đã cắt đứt vô thời hạn dòng khí đốt tự nhiên vốn đã giảm đáng kể dọc theo đường ống Nord Stream đến châu Âu, gây xáo trộn thị trường năng lượng và thúc đẩy các chính phủ cung cấp thanh khoản khẩn cấp cho một số tiện ích của lục địa này.

Các thủ đô châu Âu cũng đang chạy đua để tăng cường các gói cứu trợ cho người tiêu dùng đang gặp khó khăn với hóa đơn năng lượng tăng cao.

Riêng EU cho biết hôm thứ Tư (7/9) rằng họ có kế hoạch đề xuất giới hạn giá khí đốt của Nga. Trước cuộc xung đột Nga - Ukraine, khí đốt của Nga chiếm khoảng 40% nguồn cung cấp của EU. Hiện nay, tỷ lệ đó đã giảm xuống còn 9%.

Đầu ngày thứ Tư, giá dầu thô chạm mức thấp nhất kể từ trước cuộc chiến Ukraine bất chấp những bình luận của ông Putin.

Giá khí đốt giao sau tại một trung tâm thương mại ở Hà Lan, điểm chuẩn ở Tây Bắc Châu Âu, giảm 4%.

Kể từ khi chiến tranh bắt đầu, Nga đã dựa vào giá cả tăng cao để bù đắp cho sự sụt giảm về khối lượng, xuất khẩu dầu và khí đốt. Giá năng lượng giảm liên tục sẽ làm xáo trộn tính toán và “bóp nghẹt” nền kinh tế Nga.

EU đã lên kế hoạch ngừng nhập khẩu dầu của Nga vào tháng 12. Trong khi đó, Nga đã định hướng lại phần lớn hoạt động bán dầu thô của mình sang Trung Quốc, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ.

Thoả thuận ngũ cốc không như kỳ vọng của Nga

Để đạt được thỏa thuận ngũ cốc đòi hỏi sự hợp tác của Nga, Ukraine, Thổ Nhĩ Kỳ và Liên hợp quốc - bốn bên đã ký thỏa thuận vào tháng Bảy.

Cả Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đều không có bất kỳ quyền kiểm soát trực tiếp đối với việc Ukraine xuất khẩu các sản phẩm thực phẩm của mình ra thị trường quốc tế. Vì thế nhiều cáo buộc cho rằng Ukraine đã có thể xuất khẩu nhiều ngũ cốc hơn số liệu ước tính.

Trong khi đó, Tổng thống Nga cáo buộc rằng tính đến nay chỉ có 2 trong số 87 tàu chở 60.000 tấn thực phẩm đã tiếp cận các nước nghèo theo Chương trình Lương thực Thế giới của Liên hợp quốc.

Theo dữ liệu của Liên hợp quốc, hai con tàu này đã chở các chuyến hàng nhân đạo tới Ethiopia và Somalia, đồng thời các chuyến hàng ngũ cốc khác đến các quốc gia đang phát triển khác trên thế giới như Sudan, Ai Cập và Ấn Độ.

Đáp lại cáo buộc này, Ukraine cho hay đã cử 54 tàu chở hơn 1 triệu tấn ngũ cốc đến châu Á và 16 tàu khác đến châu Phi với 469.000 tấn ngũ cốc. Sau cùng, châu Âu nhận được 32 tàu với 853.000 tấn.

Theo dữ liệu của Liên hợp quốc, Thổ Nhĩ Kỳ là nước mua ngũ cốc lớn nhất qua hành lang trong tháng hoạt động đầu tiên (tháng 8). Theo số liệu, ít nhất 75% số tàu xuất khẩu ngũ cốc kể từ khi thỏa thuận được ký kết vào tháng 7 được dành cho các quốc gia không thuộc EU, trong đó Hàn Quốc, Iran và Ai Cập là những nước nhận lớn nhất khác. Các quốc gia EU chiếm khoảng 23% số điểm đến được báo cáo.

Các quan chức Liên hợp quốc cho biết ưu tiên sẽ được dành cho các nước nghèo hơn một khi luồng tàu ổn định nối lại các cảng Biển Đen của Ukraine. Họ cho biết, điểm đến của các con tàu hiện do thị trường ngũ cốc quốc tế quyết định.

Sau khi xuất khẩu 1 triệu tấn sản phẩm lương thực vào tháng 8, các cảng của Ukraine đã vận chuyển thêm 1 triệu tấn chỉ trong một tuần kể từ ngày 4/9. Những chuyến giao hàng đó bổ sung vào hàng triệu tấn ngũ cốc mà Ukraine đã xuất khẩu qua đường sắt, xe tải và tàu nhỏ hơn .

Các quan chức Nga trước đây đã phàn nàn rằng phương Tây không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ để duy trì một khía cạnh riêng biệt của thỏa thuận nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc bán các sản phẩm thực phẩm và phân bón của Nga.

Tháng trước, Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres, người khởi xướng chính sách ngoại giao thỏa thuận ngũ cốc cho biết Liên hợp quốc đang làm việc với Mỹ và EU để tháo gỡ những trở ngại đối với việc xuất khẩu các sản phẩm này.

Lê Na (Theo WSJ)