Vấn đề này đang được Chính phủ Việt Nam quan tâm và tìm phương án phối hợp tác với các Bộ, ngành liên quan để xác định cách hợp tác với Chính phủ Hoa Kỳ để giải quyết. Đây cũng là nội dung chính trong buổi làm việc của Tổng Cục trưởng Tổng cục Hải quan, Nguyễn Văn Cẩn với Bà Bonnie Glick, Phó Tổng Giám đốc của Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) toàn cầu vào ngày 1/11/2019 tại Hà Nội. Hoạt động này nằm trong khuôn khổ Dự án Tạo thuận lợi thương mại do USAID tài trợ, trong đó tập trung vào lĩnh vực tạo thuận lợi thương mại và các biện pháp kiểm soát nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại hợp pháp, cụ thể là chống gian lận xuất xứ và chuyển tải bất hợp pháp.

Theo lãnh đạo Tổng cục Hải quan, hiện nay Việt Nam tham gia nhiều Hiệp định thương mại tự do FTA, vì vậy hàng hóa từ các nước bị áp thuế suất cao sẽ tìm cách chuyển tải bất hợp pháp vào Việt Nam, giả mạo hợp thức hóa xuất xứ Việt Nam sau đó xuất khẩu vào thị trường Hoa Kỳ, Châu Âu, Nhật Bản,…nhằm hưởng mức thuế suất ưu đãi mà hàng hóa Việt Nam được áp dụng. Điều này sẽ dẫn tới những nguy cơ khi hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam bị các nước điều tra, áp thuế chống bán phá giá, thuế tự vệ, thuế trợ cấp ở mức rất cao…gây thiệt hại cho các nhà sản xuất Việt Nam, mất uy tín trên thị trường quốc tế hoặc bị hạn chế xuất khẩu vào các thị trường này nếu bị nước nhập khẩu phát hiện và áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại.

Hiện Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo và yêu cầu tất cả các Cục Hải quan, bao gồm các cửa khẩu, cảng biển, cảng hàng không, tăng cường công tác giám sát hoạt động xuất nhập khẩu nhằm chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại từ các đối tác khác và bảo vệ hoạt động đầu tư nước ngoài tại Việt Nam.

Mặt khác, để phòng ngừa, ngăn chặn tình trạng hàng hóa nhập khẩu có xuất xứ từ nước ngoài trung chuyển qua Việt Nam gian lận, giả mạo xuất xứ Việt Nam để xuất khẩu hoặc tiêu thụ tại thị trường nội địa gây thiệt hại cho người tiêu dùng, Bộ Tài chính đã chỉ đạo Tổng cục Hải xây dựng văn bản chỉ đạo chung cho các Cục Hải quan tỉnh, thành phố và các đơn vị có liên quan trong Tổng cục nhằm tăng cường chống gian lận, giả mạo xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp, ghi nhãn hàng hóa.

Theo đó quy định cụ thể trách nhiệm, sự phối hợp của các đơn vị nghiệp vụ thuộc Tổng cục Hải quan trong việc thu thập, phân tích thông tin, xác định mặt hàng, doanh nghiệp có rủi ro cao nghi vấn gian lận, giả mạo xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp để áp dụng các biện pháp kiểm soát phù hợp; trách nhiệm của Cục Hải quan các tỉnh, thành phố trong việc kiểm tra, xác định xuất xứ hàng hóa khi làm thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu;  hướng dẫn xem xét chuyển luồng kiểm tra thực tế hàng hóa để kiểm soát chặt chẽ xuất xứ hàng hóa.

Theo Tổng cục Hải quan, trong thời gian triển khai, Dự án Tạo thuận lợi Thương mại sẽ hợp tác với Tổng cục Hải quan, Bộ Công Thương, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam và các bên liên quan nhằm giải quyết tình trạng gian lận xuất xứ và xác định, điều tra chuyển tải hàng hóa bất hợp pháp nhằm lẩn tránh các biện pháp phòng vệ thương mại; phối hợp với Tổng cục Hải quan tổ chức Hội thảo về nội dung này, dự kiến diễn ra vào giữa tháng 11/2019, tập trung vào trao đổi kinh nghiệm, đồng thời rà soát những quy định pháp lý liên quan tại Việt Nam và Hoa Kỳ. 

Thông qua Dự án, USAID đã hỗ trợ Chính phủ Việt Nam áp dụng và triển khai cách tiếp cận quản lý rủi ro tại các cơ quan Hải quan và kiểm tra chuyên ngành, từ đó tăng cường việc thực hiện Hiệp định Tạo thuận lợi Thương mại của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) mà Việt Nam và Hoa Kỳ đều là thành viên. Đồng thời trên cơ sở hợp tác giữa các cơ quan liên quan của Hoa Kỳ và trong khuôn khổ của Dự án, hai Bên sẽ thiết lập cách thức hợp tác, trao đổi nhằm tăng tính hiệu quả và đảm bảo thực chất trong triển khai các hoạt động.

Cùng ngày, Bà Bonnie Glick đã đến thăm Ga Hàng hóa Nội Bài để tìm hiểu về các biện pháp quản lý của Tổng cục Hải quan nhằm ngăn chặn tình trạng gian lận xuất xứ và chuyển tải hàng hóa bất hợp pháp.

Nhật Minh