Theo Nghị định số 33/2021/NĐ-CP ngày 29/3/2021 của Chính phủ về quy định biện pháp thi hành Nghị quyết số 131/2020/QH14 của Quốc hội về tổ chức chính quyền đô thị tại TP. HCM, việc tổ chức chính quyền đô thị được thực hiện từ ngày 1/7.

Theo đó, thực hiện chính quyền đô thị, TP. HCM không tổ chức HĐND quận, phường tại 16 quận và 249 phường. Chính quyền địa phương ở phường, quận chỉ còn UBND. Các Văn phòng HĐND, UBND quận, phường đổi tên thành Văn phòng UBND. 

Một trong số những nội dung chính và mới rất quan trọng liên quan đến mô hình chính quyền đô thị tại TPHCM là thống nhất về chế độ công vụ, công chức giữa UBND quận, phường với TP. HCM.

Công chức của UBND phường thuộc biên chế công chức của UBND quận, TP thuộc TP. HCM, do quận, TP quản lý, sử dụng. Các chức danh Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND quận, phường theo mô hình này không còn là cán bộ do HĐND bầu nữa mà được chuyển sang công chức.

Việc bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, miễn nhiệm, điều động, luân chuyển, biệt phái, khen thưởng, kỷ luật, tạm đình chỉ công tác… do Chủ tịch UBND TP. HCM quyết định, thay vì HĐND quận bầu và Chủ tịch UBND TP. HCM phê chuẩn kết quả bầu như trước đây.

Thực hiện quy định này, ngày 30/6, Chủ tịch UBND TP. HCM Nguyễn Thành Phong đã ký 61 quyết định bổ nhiệm lãnh đạo UBND 16 quận trên địa bàn TP. HCM, gồm 14 Chủ tịch UBND quận và 47 Phó Chủ tịch UBND quận. Quyết định có hiệu lực từ ngày 1/7.

Theo Nghị quyết 131 và Nghị định 33/2021 hướng dẫn thi hành Nghị quyết 131, để giảm tải và giải quyết nhanh công việc của dân, Chủ tịch UBND phường được ủy quyền cho công chức Tư pháp – Hộ tịch thực hiện ký chứng thực bản sao các giấy tờ, chứng thực chữ ký trong các giấy tờ…

Trong chính quyền đô thị, chủ tịch, phó chủ tịch UBND phường, quận cũng sẽ chuyển sang chế độ công chức, do chủ tịch UBND TP. HCM bổ nhiệm, luân chuyển, điều động, miễn nhiệm, khen thưởng, kỷ luật, tạm đình chỉ công tác… (khác với hiện nay chủ tịch UBND phường, quận là cán bộ dân cử, được HĐND cùng cấp bầu, miễn nhiệm).

Để bảo đảm dân chủ và công khai minh bạch trong mọi hoạt động của UBND quận, phường, các kết luận, quyết định của UBND quận, phường đều được đưa tin trên Cổng thông tin điện tử của quận, phường.

Chủ tịch UBND quận, phường định kỳ phải tổ chức hội nghị đối thoại với nhân dân, cộng đồng dân cư và tổ dân phố và gửi kết quả đối thoại đến HĐND, UBND cấp trên. Việc này thể hiện tính công khai minh bạch và trách nhiệm của người đứng đầu.

Trước đó, việc không tổ chức HĐND quận, huyện, phường đã được TP. HCM thí điểm thực hiện trong 7 năm (2009-2016), là địa phương có số lượng đơn vị thí điểm nhiều nhất cả nước.

Qua thời gian thí điểm, TP. HCM đánh giá, việc không thực hiện HĐND quận, phường mang lại nhiều lợi ích. Trước hết là tinh giản biên chế, giảm chi ngân sách.

Dự kiến, trong nhiệm kỳ 2021-2026, khi không tổ chức HĐND quận, phường tại TP. HCM, sẽ tiết kiệm gần 1.200 tỷ đồng, tương ứng với 665 đại biểu HĐND quận và 6.159 đại biểu HĐND phường, đồng thời tinh giản 588 biên chế là đại biểu chuyên trách HĐND quận và phường.

Các nhân sự dôi dư khi không còn tổ chức HĐND quận, phường đều đã được bố trí công tác khác phù hợp chuyên môn và nguyện vọng.