Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Khắc Định cho biết, thực hiện Nghị quyết số 20/2016/QH14 của Quốc hội, Đoàn giám sát đã tiến hành giám sát công tác cải cách tổ chức bộ máy của Chính phủ, các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, UBND các cấp trong giai đoạn 2011- 2016; xem xét, đánh giá những kết quả đạt được, những hạn chế, bất cập, khó khăn, vướng mắc trong công tác thể chế hóa chủ trương, chính sách của Đảng; việc thực hiện sắp xếp, đổi mới tổ chức bộ máy hành chính nhà nước và biên chế; xác định nguyên nhân, trách nhiệm và rút ra các bài học kinh nghiệm.

Trên cơ sở kết quả giám sát, Đoàn giám sát đã đề xuất 6 nhóm giải pháp, kiến nghị để tạo cơ sở pháp lý cho việc tiếp tục đổi mới, kiện toàn và nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của tổ chức bộ máy hành chính nhà nước.

Đoàn giám sát đề nghị Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao Chính phủ khẩn trương hoàn thành việc ban hành các văn bản quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, các tổng cục và cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân; văn bản hướng dẫn liên quan đến Hội đồng nhân dân; ban hành nghị định về tiêu chí thành lập và thống nhất mô hình tổ chức phòng, vụ, cục, tổng cục thuộc Bộ và phòng thuộc cơ quan chuyên môn cấp tỉnh trong năm 2017. 

Tiếp tục kiện toàn tổ chức Chính phủ theo hướng xác định hợp lý số đầu mối trực thuộc, tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Nghiên cứu điều chỉnh ngành, lĩnh vực quản lý giữa các cơ quan để xác định hợp lý số lượng các Bộ, cơ quan; nghiên cứu hợp nhất một số Bộ có chức năng, đối tượng và phạm vi lĩnh vực quản lý gần nhau khắc phục tình trạng cắt khúc, chồng chéo hoặc bỏ trống trong quản lý nhà nước. 

Sắp xếp, kiện toàn cơ cấu tổ chức bên trong Bộ, cơ quan ngang Bộ tinh gọn, giảm cấp trung gian; giảm số lượng đầu mối, giảm biên chế và cấp phó; không duy trì phòng trong vụ, trừ một số ít trường hợp đặc biệt thì phải có tiêu chí cụ thể do Chính phủ quy định. Các quyết định thành lập đơn vị, bổ nhiệm cán bộ không đúng tiêu chí phải bị thu hồi, hủy bỏ.

Thảo luận tại Hội trường về nội dung này, nhiều đại biểu cho rằng, bộ máy cơ quan hành chính vẫn còn cồng kềnh, phức tạp; số lượng cán bộ, công chức lớn nhưng hiệu quả hoạt động chưa cao; việc tinh giản biên chế còn gặp nhiều khó khăn… Do đó, ngân sách dù cho có thể biến thành “nồi cơm Thạch Sach” cũng khó có thể bao bọc được nền hành chính cồng kềnh như hiện nay.

Đại biểu Phùng Đức Tiến (Hà Nam) nêu ý kiến: Chính phủ đã có Nghị định 108 về chính sách tinh giản biên chế, nhưng giai đoạn 2007- 2011 chỉ tinh giản được 2,8%, trong đó hơn 90% đối tượng nghỉ hưu trước tuổi. Giai đoạn 2011- 2016, biên chế tăng, cuối năm 2016 tăng gần 4,8% so với năm 2011; bình quân mỗi năm tăng gần 1%. Đại biểu kiến nghị, cần khẩn trương, xây dựng hoàn thiện áp dụng đồng bộ Chính phủ điện tử; có tiêu chí đánh giá cán bộ dựa trên năng lực, việc làm để có cơ sở để sắp xếp tinh giản biên chế. Giảm tối đa bộ máy, khẩn trương chuyển các đơn vị sự nghiệp sang tự chủ tự chịu trách nhiệm…

Đại biểu Mai Thị Phương Hoa (Nam Định) cho rằng, có tình trạng các văn bản quy phạm pháp luật về chuyên môn “lấn sân” sang các văn bản quy định về tổ chức bộ máy. Có hiện tượng thành lập một loạt các tổ chức bộ máy mới từ Trung ương xuống địa phương, làm tăng đầu mối, tăng biên chế.

Bên cạnh đó, tổ chức bộ máy bên trong các Bộ, cơ quan ngang Bộ còn cồng kềnh, nhiều tầng nấc, nguyên nhân là do thiếu sự cương quyết, còn nể nang khi ban hành các Nghị định quy định về tổ chức, hoạt động của các Bộ. Theo đại biểu Mai Thị Phương Hoa, Nghị quyết 18 của Hội nghị Trung ương 6 vừa ban hành quy định “không thành lập phòng trong vụ, trường hợp đặc biệt do cấp có thẩm quyền quyết định”. Đại biểu đề nghị, thời gian tới, Chính phủ cần rà soát các Nghị định quy định về chức năng, nhiệm vụ của các Bộ, để tổ chức lại theo đúng hướng Nghị quyết số 18 đã đề ra. 

Đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy (Đà Nẵng) cho rằng, chủ trương phân cấp quản lý chưa được thực hiện đầy đủ trên thực tế chính là hạn chế khiến cho cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước chưa đạt hiệu quả mà biểu hiện cụ thể là tình trạng cấp trên ôm đồm, bao biện, cấp dưới đùn đẩy công việc lên cấp trên. Đại biểu đề nghị, trên cơ sở rà soát cần xác định chức năng, nhiệm vụ của từng cấp hành chính để phân công trách nhiệm rõ ràng cho từng bộ phận trong bộ máy hành chính, chấm dứt tình trạng cấp trên “ôm” việc hoặc can thiệp trái quy định vào công việc cấp dưới, và cấp dưới đùn đẩy công việc lên cấp trên.

Cũng liên quan đến cơ chế phân cấp, phân quyền, đại biểu Lưu Thành Công (Vĩnh Long) cho biết, cử tri đề nghị Chính phủ cần có những giải pháp để phân cấp quản lý triệt để hơn cho địa phương. Chúng ta đã có nhiều văn bản quy định nhưng thực chất việc phân cấp hiện nay rất chậm. Đại biểu đề nghị Chính phủ phân định rõ, phần việc nào của Trung ương, phần việc nào của địa phương, giao thẳng cho địa phương quyết định trên cơ sở tuân thủ các quy định của pháp luật. Chính phủ tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và kiên quyết xử lý những nơi nào thực hiện sai các quy định của pháp luật. Có như thế mới phát huy được tính chủ động, sáng tạo của các địa phương, tránh tình trạng trông chờ như hiện nay.

T.Toàn