Nhà báo, nhà văn, dịch giả, chính khách Phan Quang lớn hơn tôi 20 tuổi, về tuổi tác có thể coi là cách nhau một thế hệ. Nhà báo, nhà thơ, Phó GS TS Nguyễn Hồng Vinh lớn hơn tôi 4 tuổi, về tuổi tác ông là bậc đàn anh. Ở Hội Nhà báo Việt Nam, Phan Quang và Nguyễn Hồng Vinh là cựu Chủ tịch Hội, thủ trưởng của tôi. Chẳng hiểu vì nhân duyên nào, ba chúng tôi lại trở nên gần gũi, thân thiết, có thể sẻ chia về mọi điều lớn - bé, chung - riêng.

Một lần, tôi bị bệnh điều trị ngoại trú tại nhà riêng, Nguyễn Hồng Vinh và con gái của ông vào Nam công tác đã đến thăm, động viên tôi mau khỏi bệnh. Tôi là dân xứ Nghệ, ông nhắc lại hai vế đối về Nguyễn Hồng Vinh và Tp. Vinh, dặn tôi khi nào khỏe thử đối lại xem. Ông nói, thoạt đầu ông ra vế đối cho Trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Nghệ An thời kỳ đó, nhưng Trưởng ban nói vui xin khất “nợ”, trả bài sau. Chuyện là, khi vào xứ Nghệ công tác, cảm nhận trước vẻ đẹp của đất Lam Hồng, sự thủy chung của người Nghệ, các cô gái Nghệ xinh đẹp duyên thầm, đang lúc vui bầu bạn Nguyễn Hồng Vinh ra hai vế đối dành cho Trưởng Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy nho nhã: Hồng Vinh vào Vinh ăn hồng Vinh… Ngồi suy tư một lúc, chưa ai đối chuẩn, Nguyễn Hồng Vinh ra vế đối mới: Ra ga Vinh gặp Hồng Vinh, ai cũng cảm thấy Vinh…

Cả hội cởi mở, cười vui, phấn khích. Công việc cuốn hút, thời gian cứ trôi đi, đến nay chúng tôi vẫn “nợ” Nguyễn Hồng Vinh vế đối chuẩn. Mới đây, khi nhắn tin trao đổi về một bài thơ của Nguyễn Hồng Vinh, nhà báo lão thành Phan Quang nhắc Nguyễn Hồng Vinh hỏi “nợ”, cứ nhằm các thầy đồ Nghệ mà đòi… Nghĩa tình đồng nghiệp, dù tuổi tác khác nhau, trọng trách nắm giữ cao thấp của từng người cũng khác nhau, nhưng nghĩa tình và niềm vui, sự tin cậy thì luôn ắp đầy. 

Nhà báo, nhà thơ Nguyễn Hồng Vinh, 75 mùa xuân cuộc đời mà tráng kiện, dẻo dai, viết khỏe, viết nhanh, sức sáng tạo thanh xuân. Sự đam mê của ông đến lạ. Gần như một hai ngày, lâu lắm là ba, bốn ngày tôi lại nhận được một bài thơ ông viết, bài chính luận - phê bình thơ văn, đăng trên nhiều tờ báo - bài nào cũng vừa in xong, vẫn tươi nguyên mùi mực. Nguyễn Hồng Vinh viết về đồng nghiệp. Đồng nghiệp cảm nhận về tác phẩm thơ và báo của Nguyễn Hồng Vinh. Ông giảng dạy báo chí, văn học,  cao cấp chính trị, nói chuyện thời sự, trả lời phỏng vấn, tọa đàm, tham gia nhiều hội đồng lý luận, nghề nghiệp, xét tặng danh hiệu và thuyết trình thời cuộc trên nhiều kênh truyền hình chính thống. Giọng nói của Nguyễn Hồng Vinh hào sảng, lý lẽ chặt chẽ, khúc chiết, sắc sảo, thuyết phục, dễ đi vào lòng người.

Thơ Nguyễn Hồng Vinh bám sát thời cuộc. Đại dịch COVID-19, Nguyễn Hồng Vinh có một số bài thơ hay, được công chúng đón nhận. Bài thơ Hoa hạnh phúc (Mẹ ơi con đã về), nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân phổ nhạc, ca sĩ Thu Trang thể hiện, Hồng Tươi dẫn chương trình lên sóng truyền hình Nhân Dân, phát lại trên sóng truyền hình HTV có sức lan tỏa rộng, mạnh mẽ, vào thời điểm mà ông viết: “Bệnh viện là chiến trường/ Thầy thuốc là chiến sĩ/ Cuộc chiến không ngưng nghỉ/ Cứu mạng người ngày đêm”. Sức mạnh của âm nhạc chắp cánh cho thi ca, giọng ca bay bổng thổn thức lòng người, tri ân những chiến sĩ áo trắng trên tuyến đầu chống dịch. Các thầy thuốc quên ăn, quên ngủ, xa gia đình, không gặp cha mẹ, vắng tiếng chồng - vợ, con cái, có khi cả mười lăm ngày, ba mươi ngày cách ly xã hội chung sức, chung lòng đánh bại, chiến thắng virus SARS-CoV-2. Xúc động dâng trào, giọng ca vừa lắng đọng, vừa bay bổng, ngân vang, làm lay động bao con tim:

Mẹ ơi con đã về!

Sau những ngày nhung nhớ

Mang bó hoa hạnh phúc

Thắm tình nghĩa con người

Tặng mẹ hiền yêu kính!

***

Tôi chưa có dịp kiểm chứng, nhưng gần như những bạn bè, đồng nghiệp gần gũi với Nguyễn Hồng Vinh, ông đều có thơ tặng. Tôi điện thoại hỏi ông, dễ đến dăm bảy chục bài thơ Nguyễn Hồng Vinh viết riêng cho từng đồng nghiệp, ta chọn in riêng một tập “Thấm đậm nghĩa tình”? Nguyễn Hồng Vinh cười: “Một sáng kiến hay!”. Do khuôn khổ trang báo có hạn, tôi mạn phép không thể dẫn nguyên văn toàn bài, cũng không thể dẫn hết dăm bảy chục bài thơ Nguyễn Hồng Vinh tặng các đồng nghiệp của mình. Ví như, nhân dịp sinh nhật nhà báo, nhà văn Phan Quang chín mươi Xuân, tới dự lễ giới thiệu sách “Phan Quang, 90 tuổi đời - 70 tuổi nghề”, cô giáo dạy nghề báo Nguyễn Thị Trường Giang xúc cảm ngâm bài thơ của Nguyễn Hồng Vinh tặng bậc đàn anh:

Trước mắt tôi

Hàng ngàn trang sách

Chắt ra từ vạn vạn trang đời

Của chín mươi năm cuộc người

Bảy mươi năm đời bút!

Tằm nhả tơ

Sáng óng từng con chữ!

Ấm nóng

Tình đời, Tình bạn …

Tôi hỏi bậc đại thụ Phan Quang, ông có cảm nhận gì về bài thơ viết tặng của Nguyễn Hồng Vinh, ông xúc động: “Thế là được, khái quát cuộc đời và sự nghiệp mà sâu sắc, tình nghĩa!”. Nhà báo, nhà thơ Nguyễn Thế Kỷ, Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng Lý luận, Phê bình Văn học, Nghệ thuật Trung ương nở nụ cười ý nhị: “Phải rất hiểu người, trải nghiệm và sâu lắng mới viết ra được như vậy”.

Tháng 4 năm 2020, kỷ niệm 45 năm giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc, nhà báo - chiến sĩ Cao Kim (Kim Toàn) từ thành phố Cảng gửi tặng Nguyễn Hồng Vinh cuốn sách mới “Viết trong lửa đạn” vừa in xong. Buổi sáng nhận sách, buổi tối Nguyễn Hồng Vinh đã viết xong bài thơ, gửi qua hộp thư điện tử, mến tặng tác giả:

Cây bút và cây súng

Thời trẻ trung ngày nào

Vàm Cỏ Đông bèo nổi

Rừng Tây Ninh bom gào

Lửa đạn găm trang viết

Sự sống treo lửng lơ

Anh không rời trận tuyến

Trang báo vẫn ra lò

Kim Toàn vẫn vẹn toàn

Trở về thành phố Cảng

Trong ắp đầy tình bạn

Trong thủy chung gia đình

Và “nhả tơ” đều đặn …

Nguyễn Hồng Vinh và Trần Thế Tuyển hai nhà báo, nhà thơ Thành Nam, cùng quê hương Nam Định. Trần Thế Tuyển gửi tặng Nguyễn Hồng Vinh tác phẩm “Tiếng chim trong vườn”, Nguyễn Hồng Vinh đọc và cảm nhận “Văn chương phương Nam”, qua bài thơ mới nhất đề ngày 5/6/2020 tặng Trần Thế Tuyển:

Anh người con đất Bắc

Được bà con phương Nam

Cùng bạn bè đồng nghiệp

Dành trọn niềm mến thương

Những dòng thơ đắm sâu

Dứt day và hy vọng

Một hài cốt được tìm

Nước mắt trào hạnh phúc!

Từng căn nhà tình nghĩa

Dành đồng đội khó khăn

Nơi biên cương heo hút

Anh chẳng quản gian nan…

Nguyễn Hồng Vinh quả là rất tinh tế, phát hiện - xoáy đúng hồn cốt thơ và đời Trần Thế Tuyển. Người lính trở về, Trần Thế Tuyển đã và đang dành trọn những năm tháng cuối đời để viết về người lính, làm cái gì đó để tri ân đồng đội - người lính từ đỉnh Trường Sơn ta hát!

Nhân ngày báo chí, nhà báo Trần Bá Dung, sắp in tập thơ viết về Miền Trung, Nguyễn Hồng Vinh có bài thơ “Đọc bản thảo thơ anh”, tặng tác giả:

Anh đau đáu miền Trung

Nơi “Nắng cong đòn gánh”

“Mỗi trưa má về đẫm nắng trên lưng”

Đời ai cũng có phút ngỡ ngàng

Trái tim rộn nhịp

Giữa mơ màng xa xôi

Một tia nắng chiều vụt đến

Một khoảng trời vô định, dư ba

Rồi bóng đêm ập về

Hình em lại rạng ngời trang sách

Ngày 16/4/2020, sau khi đọc tập ký sự Trần Lê Đông, từ làng quê Trung Lễ đến mỏ dầu Bạch Hổ của nhà báo P.Q.T, Nguyễn Hồng Vinh điện thoại cho tôi, giọng nói nồng ấm, khích lệ:

Chỉ có họ Phạm, họ Trần

Sinh bên sông La thơ mộng

Nhận tinh hoa hai Tổng Bí thư *

Được vinh danh Anh hùng Lao động

Tôi và các đồng nghiệp

Tự làm Huân chương Trái tim

Tặng con người không rời cây bút

Góp sức truyền niềm tin cho đời!

Mùng 2 Tết Canh Tý, vãn cảnh chùa đầu năm, Nguyễn Hồng Vinh làm thơ tặng bạn, về một mối tình đẹp, trong trắng, lãng mạn, sau đêm mưa Hà Nội đã mấy chục năm. Giọng thơ lãng mạn mà hoài niệm, man mác, nói xưa mà nhớ nay, nhưng vẫn rộn rã sắc xuân, tinh khiết hương rừng - hoa bưởi: 

Em là hương rừng

Gọi ong hút mật

Em là hương bưởi

Tóc mềm mát thơm

Ai biết đất trời

Giao thừa mưa đá

Ai biết lòng ai

Vấn vương hương lạ?!…

***

Một Nguyễn Hồng Vinh chính khách từng gánh trên vai nhiều trọng trách lớn mà Đảng, nhân dân giao phó. Một Nguyễn Hồng Vinh, nhà báo, nhà thơ, nhà lý luận - phê bình sắp bước vào tuổi bát thập vẫn làm việc mỗi ngày - đắm say - hết mình - không ngơi nghỉ. Một Nguyễn Hồng Vinh, tấm gương sáng cho lớp trẻ về lòng yêu nghề - mà như chính ông đã viết tặng một đồng nghiệp quý thân, cũng có thể coi là viết cho chính mình:

Tặng con người không rời cây bút

Góp sức truyền niềm tin cho đời!

Tháng 6/2020

* Tổng Bí thư Trần Phú và Tổng Bí thư Hà Huy Tập.

Phạm Quốc Toàn