(NB-CL) Xẩm cổ rõ ràng được nhiều người yêu thích. Nhưng xẩm hiện đại chưa dễ để được đón nhận. Những nghệ nhân xuất chúng như Hà Thị Cầu ai nghe một lần cũng nhớ mãi, và nếu chưa nhớ và quen xẩm thì qua cụ cũng nhớ về xẩm. Nay, các lớp học trò đi sau cụ như nhạc sĩ Nguyễn Quang Long đang nỗ lực nhen nhóm tình yêu xẩm trong cộng đồng bằng nhiều dự án. Mới đây nhất, người nhạc sĩ-ca sĩ này đã cùng nhóm xẩm Hà Thành giới thiệu tới công chúng Music Video (MV) với tựa đề rất thời sự: “Xẩm trà đá”. Đây cũng là MV mở đầu cho dự án về: Tinh hoa nhạc Việt mà nhóm Xẩm Hà Thành sẽ tiếp tục thực hiện trong thời gian tới.

Phải làm sao để người nghe đến với xẩm bằng sự yêu thích

+ Các anh làm được việc rất khó là đưa xẩm vào cuộc sống hiện đại, nói được các vấn đề của cuộc sống. Hành trình để mọi người biết nhiều hơn và yêu xẩm hơn chắc chắn không dễ dàng? - Chúng tôi thực sự đang mỗi ngày một vui hơn khi các dự án nho nhỏ dành cho xẩm được đón nhận. Con đường đi của loại hình nghệ thuật truyền thống không dễ dàng để tìm thấy, nhiều khi le lói chút cũng phải cố gắng đeo đuổi, hy vọng có lối đi đúng. Với Xẩm trà đá, để cho xẩm có chút gì đó phát triển cùng cuộc sống hiện đại, theo tôi là tương lai rất sáng cho xẩm, nếu chúng tôi tiếp tục cố gắng đi theo con đường này. Con đường đi luôn dài, vì không bao giờ dừng lại...

+ Sau hoạt động ấn tượng này, các anh có mở sân chơi cho những người quan tâm đến xẩm không? Có lẽ phải chọn hình thức nào đó hiện đại hơn, hấp dẫn hơn chứ không phải giao lưu trò chuyện, hát, của các CLB như trước đây... - Chúng tôi liên tiếp đặt ra các dự án, thậm chí đặt ra nhiều dự án cùng một lúc nhưng thực hiện theo từng lộ trình thời gian. Ví dụ như thời gian này, chúng tôi đang tập trung cho kế hoạch giới thiệu Xẩm Trà Đá 1. Và đã lên kế hoạch thực hiện Xẩm Trà Đá 2 với một chủ đề đang được xã hội quan tâm, vấn đề nhức nhối trong giai đoạn hiện nay, nhưng tất cả sẽ được truyền tải một cách nhẹ nhàng, hóm hỉnh...

+ Có phải Xẩm trà đá chọn các câu chuyện gần gũi nhất để người nghe không cảm thấy bị nặng nề? - Đúng là phải làm sao để người nghe đến với xẩm bằng sự yêu thích, có nhu cầu thưởng thức, không phải với tư cách nghe để góp phần bảo tồn văn hóa truyền thống... Chúng tôi tin xẩm mang đến những sáng tác tốt sẽ thu hút. Vì xẩm chứa trong mình sự đa dạng về màu sắc âm nhạc, có nhiều nét tương đồng với các thể loại âm nhạc mới đang thịnh hành hiện nay. Nếu biết khai thác nó trong một bài ngập tràn không gian (kể cả âm nhạc và hình ảnh) đậm chất dân tộc sẽ là một điều thú vị, là “độc” thu hút sự chú ý của công chúng...

+ Các dự án sắp tới, có điểm nhấn nào được các anh tập trung đi sâu không? - Có nhiều, nhưng chúng tôi tạm thời tiết lộ dự án gần nhất. Chúng tôi đang nung nấu thực hiện loạt chương trình Tinh hoa nhạc Việt- giới thiệu vốn quý trong kho tàng di sản cha ông ta để lại, giúp cho các di sản âm nhạc trở nên gần hơn với công chúng, đặc biệt là các bạn trẻ.

+ Cụ thể, Nhóm Xẩm Hà Thành có kế hoạch gì với lớp khán giả trẻ? - Đây cũng là một trong những khán giả trọng tâm mà chúng tôi muốn hướng tới. Xẩm Hà Thành luôn quan tâm tới thế hệ trẻ bởi đó chính là chủ nhân tương lai, là những người quyết định sự sống còn của các di sản. Hoạt động tinh hoa nhạc Việt không chỉ bó gọn trong Xẩm mà còn giới thiệu các nghệ thuật âm nhạc dân tộc đặc sắc khác theo chủ đề. Mỗi lần tổ chức là một loại hình, chẳng hạn hát văn, quan họ, ca trù, hát then... Ngoài ra, chúng tôi vẫn luôn tăng cường hoạt động giới thiệu âm nhạc cổ truyền nói chung, hát xẩm nói riêng tới các bạn trẻ cả các quy mô lớn nhỏ khác nhau.

Diễn giải, trò chuyện- chìa khóa giúp người nghe gần hơn với nhạc cổ

+ Muốn thành công rõ ràng con đường đi không áp dụng được ở một mô hình nào dành cho các bộ môn nghệ thuật truyền thống đã đi, các anh phải tự tạo lối riêng? - Kinh nghiệm mà chúng tôi đang áp dụng là tạo một không khí thật gần gũi, thoải mái để người diễn và khán giả có thể giao lưu và hiểu nhau nhiều nhất. Bên cạnh những tiết mục nghệ thuật thì điểm rất quan trọng là cách diễn giải gần như trò chuyện trong không khí thoải mái nhưng cung cấp nhiều thông tin, tựa như chìa khóa giúp người nghe tiếp cận được dễ dàng hơn với cổ nhạc. Có như vậy mới thu hút được người trẻ.

Nói như thế có nghĩa là chúng tôi tập trung vào 2 yếu tố chính: 1, những giá trị truyền thống còn lưu giữ tới hôm nay; 2, giá trị tiếp nối của di sản trong đời sống hôm nay. Cùng với đó là yếu tố tương tác giữa khán giả và người diễn. Đôi khi chúng tôi chấp nhận cả sự giao lưu với các nghệ thuật đương đại khác mà giới trẻ đang yêu thích nhằm cuốn hút lượng đối tượng công chúng này đến với xẩm, như với hiphop, beabox như các bạn đã thấy mang tính thể nghiệm ở chương trình Xẩm và Đời đầu năm 2015 vừa rồi tại nhà hát lớn. Chúng tôi đã giới thiệu tới 2 tiết mục hay đã từng kết hợp với nhạc jazz thông qua một dự án nhỏ với nghệ sĩ kèn saxophone Phan Anh Dũng. Tới đây có thể sẽ có những hoạt động giao lưu giữa xẩm với rap... Nghe thì có vẻ hơi xa lạ, nhưng thực tế thì âm nhạc của xẩm có những nét tương đồng với các loại nhạc này và có thể hòa được với nhau.

HẰNG NGA (Thực hiện)