Mỹ tiến thoái lưỡng nan

Hiện, hội nghị thượng đỉnh giữa Mỹ và Nga đã được Điện Kremlin xem xét. Trong khi đó, Nhà Trắng vẫn chưa đưa ra xác nhận nào. Tuy nhiên, thư ký báo chí của Biden, Jen Psaki, nói rằng “ngoại giao cấp cao là ưu tiên của tổng thống” và đưa ra dẫn chứng về cuộc gặp trực tuyến của ông Biden với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào đầu tháng 11 này.

Như đã biết, tình hình địa chính trị trên thế giới đang diễn ra rất nóng bỏng, từ các vấn đề nhạy cảm giữa Trung Quốc và Đài Loan đến việc Nga đang tiến hành xây dựng quân đội xung quanh Ukraine. Bởi vậy, Mỹ có thể bị lôi kéo vào một cuộc xung đột, với những kết quả có thể dự báo rất thảm khốc.

Người đứng đầu cơ quan tình báo quốc phòng Ukraine, Chuẩn tướng Kyrylo Budanov, nói rằng Nga có hơn 92.000 quân xung quanh biên giới Ukraine và đang chuẩn bị cho một “cuộc tấn công vào tháng Giêng hoặc tháng Hai”. Một số ý kiến cho rằng mối đe dọa không quá lớn, bởi Nga có rất nhiều thứ để mất khi tấn công Ukraine, nhưng không chuyên gia nào dám loại trừ hoàn toàn khả năng này.

Trong một tuyên bố hôm thứ Tư (24/11) vừa qua trong lễ tưởng niệm nạn đói Holodomor ở Ukraine vào đầu những năm 1930, Tổng thống Biden đã nhấn mạnh lại “sự ủng hộ vững chắc của chúng tôi đối với chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine”. Những tuyên bố ủng hộ như vậy nhằm mục đích răn đe, song mỗi lần lặp lại chúng càng làm tăng thêm tình thế tiến thoái lưỡng nan mà ông Biden phải đối mặt, bởi sau đó Putin lại có những phát biểu và hành động cứng rắn hơn.

Rajan Menon, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học New York City, phân tích rằng: “Thành thật mà nói, điều tôi lo lắng là nếu chúng ta, tức nước Mỹ, cứ tiếp tục thực hiện các cam kết mơ hồ với Ukraine: bảo vệ hoặc không bảo vệ. Mọi thứ trông thật yếu ớt. Chúng ta đang tự đưa mình vào tình thế khó khăn”.

Trước tình hình đó, Hanna Shelest, một nhà ngoại giao cấp cao của Ukraine dường như lên trấn an rằng sự ủng hộ của Washington đối với Kiev không có nghĩa là cuối cùng Mỹ sẽ bị lôi kéo vào cuộc chiến.

Shelest nói: “Khi chúng ta nói về việc đảm bảo an ninh, có rất nhiều lựa chọn khác. Ví dụ, chia sẻ thông tin tình báo, hình ảnh vệ tinh… Bạn không cần một người lính Mỹ đứng ở đường liên lạc. Bạn có thể chỉ cần những tuyên bố ngoại giao ở cấp độ thích hợp”.

CNN đã đưa tin rằng có một cuộc tranh luận chính sách khẩn cấp trong chính quyền Tổng thống Biden về việc có nên đẩy mạnh việc cung cấp vũ khí, chẳng hạn như tên lửa chống tăng Javelin và tên lửa phòng không Stinger hay không. Một số người trong chính quyền Mỹ nói rằng những vũ khí như vậy sẽ làm tăng chi phí cho bất kỳ cuộc tấn công quân sự nào của Nga, do đó sẽ ảnh hưởng đến các tính toán của Putin.

Tuy nhiên, một số chuyên gia khác lại cho rằng nó sẽ tạo ra một sự leo thang nguy hiểm và làm gia tăng nỗi sợ hãi về một cuộc tấn công của Mỹ hoặc NATO, qua đó càng khiến nước Nga trở nên đáng sợ hơn.

Nguy cơ bị phóng đại?

Fiona Hill, cựu giám đốc cấp cao phụ trách các vấn đề châu Âu và Nga trong hội đồng an ninh quốc gia Mỹ cho biết: “Chúng ta sẽ bị nguyền rủa nếu không làm và cũng bị nguyền rủa nếu hành động”.

Bà Hill từng chuẩn bị cho các cuộc gặp thượng đỉnh của cựu Tổng thống Donald Trump với Putin và cố vấn cho nhóm Biden trước cuộc gặp đầu tiên trên cương vị tổng thống với nhà lãnh đạo Nga vào tháng 6. Bà nói rằng các cuộc đàm phán mới là khẩn cấp và cần thiết, nhưng có những cái bẫy mà ông Biden cần phải tránh.

Bà Hill cảnh báo Nga từ lâu đã muốn quay trở lại mô hình chiến tranh lạnh, nhằm khiến hai siêu cường phải ngồi xuống bàn đàm phán và đưa ra các quyết định về phạm vi ảnh hưởng.

Một trong những giải pháp đang được đưa ra là xoa dịu mối lo của Nga bằng cách loại bỏ tư cách thành viên NATO trong tương lai, cũng như đặt giới hạn về khả năng quân sự của nước này. Tuy nhiên, bà Hill cho rằng điều đó làm tổn hại chủ quyền của Ukraine và tạo ra một tiền lệ xấu.

“Chúng ta có thể có một hội nghị thượng đỉnh. Chúng ta có thể ngồi xuống giữa Mỹ và Nga, nhưng Ukraine không thể là một quân cờ trên bàn thương lượng. Chúng ta có thể nói về sự ổn định chiến lược, nhưng chúng ta không có tư cách để mặc cả về Ukraine”, Hill nói nói thêm.

Menon, đồng tác giả của cuốn sách “Xung đột ở Ukraine: Sự tháo gỡ của trật tự sau Chiến tranh Lạnh”, cho rằng mối đe dọa đang được phóng đại. Ông cho biết 87.000 quân Nga đã ở trong khu vực tiếp cận Ukraine trước cuộc khủng hoảng hiện tại.

“Ngay cả khi người ta giả định rằng Nga có thể tung 100.000 quân vào trận chiến, thì nước này cũng không có lợi thế về quân số để áp đảo quân đội Ukraine vốn đã được huấn luyện và trang bị tốt hơn so với năm 2014”, tác giả này phân tích.

Song, Menon cũng lưu ý rằng điều đó không có nghĩa: Nga sẽ không tiến hành một cuộc tấn công, nếu ranh giới đỏ của họ bị vượt qua.