(CLO) Theo báo cáo kiểm toán niên độ 2015 của kiểm toán Nhà nước (KTNN) đối với Bảo hiểm xã hội Việt Nam (BHXHVN), tổng số tiền nợ đóng các quỹ bảo hiểm đến 31/12/2015 là 9.920 tỷ đồng, chiếm 4,88% trên tổng số phải thu năm 2015, tăng 5,5% so với số tiền nợ đóng bảo hiểm năm 2014. Trong đó chủ yếu là nợ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc với 7.061 tỷ đồng, chiếm 71,4% tổng nợ đóng.

[caption id="attachment_148781" align="aligncenter" width="640"] Gần 10.000 tỷ đồng tiền nợ đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động được coi là một con số đáng báo động. (Ảnh minh hoạ)[/caption]

Ngoài ra số nợ lại cũng lên tới 1.428 tỷ đồng, trong đó nợ lãi bảo hiểm xã hội chiếm tỷ lệ cao nhất. Nếu phân loại theo thời gian, trong số 4.225 tỷ đồng nợ trên 12 tháng có 1.410 tỷ đồng là của các đơn vị phá sản giải thể.

Tuy nhiên, với các khoản nợ của các đơn vị phá sản, giải thể thì Luật Bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm tự nguyện lại chưa có quy định cụ thể về việc xử lý đối với các khoản chậm đóng của doanh nghiệp.

Báo cáo cũng cho biết, tình trạng nợ đọng, chậm đóng các quỹ bảo hiểm xảy ra ở hầu hết các tỉnh thành phố trong đó các doanh nghiệp nợ đọng bảo hiểm chủ yếu là doanh nghiệp ngoài quốc doanh nợ lớn nhất với 5.160 tỷ đồng chiếm 52% tổng nợ, doanh nghiệp nhà nước nợ 964,2 tỷ đồng chiếm 9,7% tổng nợ và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài nợ 1.202 tỷ đồng chiếm 12,1% tổng nợ…

Một số địa phương có số tiền nợ đóng BHXH, BHYT, BHTN cao là Hà Nội (2.170 tỷ đồng); TPHCM (1.945 tỷ đồng), Bình Dương (423 tỷ đồng), An Giang (227 tỷ đồng), Đồng Nai (289,7 tỷ đồng)...

Theo đại diện KTNN, doanh nghiệp tự giải thể phá sản, ngừng sản xuất kinh doanh hoặc có chủ bỏ trốn không có khả năng thu hồi là một trong những nguyên nhân dẫn đến nợ đóng bảo hiểm. Trong khi đó, cho đến năm 2015, cơ quan BHXH chưa có thẩm quyền để xử phạt các đơn vị, doanh nghiệp vi phạm pháp luật về BHXH mà sau khi phát hiện chỉ dừng lại ở việc làm văn bản đề nghị các Sở, ngành xử lý nên hiệu quả không cao.

Ngoài ra, có tình trạng người sử dụng lao động cố tình không đóng BHYT, BHXH hoặc chỉ đóng BHXH, BHYT cho một số người trong bộ khung quản lý để giảm chi phí, thu lợi nhuận nhiều hơn, hoặc lạm dụng tỷ lệ lãi suất phạt chậm nộp thấp hơn lãi suất ngân hàng, thủ tục vay ngân hàng phức tạp nên cố tình nợ BHXH, BHYT.

"Đặc biệt, tại một số địa phương như Hà Tĩnh, Nghệ An có tình trạng các sở ban ngành chưa quan tâm đến việc chỉ đạo đôn đốc thu hồi nợ và phát triển đối tượng tham gia BHXH, BHYT, còn đứng ngoài cuộc, xem đó là trách nhiệm riêng của cơ quan BHXH", phía KTNN nhấn mạnh.

Về tình hình khởi kiện, theo kết luận của Kiểm toán Nhà nước, năm 2015, đã có 3.874 đơn vị bị khởi kiện, 2.052 hồ sơ đã được tòa án xét xử tương ứng 1.334,5 tỷ đồng, tổng số tiền thu hồi sau khi khởi kiện là 818 tỷ đồng.

Địa phương khởi kiện nhiều nhất là TP.HCM đã khởi kiện 1.905 doanh nghiệp, Hà Nội khởi kiện 402 doanh nghiệp, Bình Dương khởi kiện 247 doanh nghiệp. Trong khi đó, một số địa phương có số nợ bảo hiểm xã hội lớn nhưng chưa khởi kiện doanh nghiệp như bảo hiểm xã hội Bắc Giang với 163,6 tỷ đồng, bảo hiểm xã hội Yên Bái với 88 tỷ đồng.

Giang Phan