(CLO) Năm 2015 được xem là năm “được mùa” của Việt Nam trong hội nhập khi kết thúc đàm phán và ký kết các FTA. Các chuyên gia kinh tế cho rằng, đó là  “đòn bẩy” để Việt Nam thu hút FDI, ODA trong năm 2016 và những năm tiếp theo. Trong bối cảnh này, Tổ chức Xúc tiến Thương mại Nhật Bản (JETRO) vừa công bố thông tin chính thức tại Hà Nội, có 64% doanh nghiệp Nhật Bản mở rộng đầu tư tại Việt Nam. Câu chuyện của doanh nghiệp Việt chính là, làm thế nào để đẩy mạnh thu hút đầu tư Nhật Bản và đón được cơ hội đầu tư này một cách hiệu quả.

Gần 64% doanh nghiệp Nhật Bản mở rộng đầu tư tại Việt Nam

Nhận định về xu hướng đầu tư của các doanh nghiệp Nhật Bản vào Việt Nam trong thời gian tới, ông Atsusuke Kawada, Trưởng Văn phòng đại diện JETRO tại Hà Nội cho biết, với xu hướng già hóa dân số tại Nhật Bản hiện nay, sẽ có nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa Nhật Bản lựa chọn Việt Nam là điểm đến đầu tư những năm tới. Hoạt động đầu tư của doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam cũng thay đổi theo hướng giảm các dự án quy mô lớn nhưng các dự án có quy mô vừa và nhỏ sẽ tiếp tục tăng lên trong những năm tới. Lý do để các doanh nghiệp Nhật Bản coi Việt Nam là địa điểm đầu tư quan trọng, tiếp tục mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh là tăng doanh thu. Có 85% doanh nghiệp Nhật Bản tin tưởng sẽ tăng doanh thu, 50% doanh nghiệp khảo sát tin tưởng khả năng tăng trưởng và tiềm năng phát triển khi mở rộng sản xuất kinh doanh.

So sánh lợi thế môi trường đầu tư, các doanh nghiệp Nhật Bản đánh giá Việt Nam đứng thứ 3 trong số 15 quốc gia về chi phí nhân công giá rẻ. Đặc biệt, họ nhận ra rằng thu nhập người Việt Nam ngày càng tăng, từ đó nhu cầu mua các sản phẩm an toàn, chất lượng cao cũng tăng theo, đặc biệt người Việt lại chuộng các sản phẩm Nhật Bản. Trong hai năm gần đây, số lượng các dự án có số vốn từ 100.00 đến 1 triệu đô la Mỹ chiếm tỷ trọng hơn 60% tổng số dự án của các doanh nghiệp Nhật Bản vào Việt Nam. Bên cạnh đó, các nhà đầu tư Nhật cũng có xu hướng tăng các dự án thương mại dịch vụ và giảm các dự án sản xuất. Các dự án sản xuất chỉ nhằm phục vụ nhu cầu nội địa và chế xuất.

Nỗ lực cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh

Các doanh nghiệp Nhật Bản đầu tư sản xuất tại Việt Nam quan tâm đến chính sách minh bạch và thứ hai là công nghiệp hỗ trợ. Hiện nay các nguồn cung ứng cho các doanh nghiệp Nhật đến từ Việt Nam chiếm tỷ trọng 30%, từ Nhật 35% còn lại là đến từ các nước ASEAN, Trung Quốc và một số quốc gia khác. Các doanh nghiệp Nhật vẫn muốn nâng tỷ lệ nguồn cung ứng chính tại Việt Nam hơn là phải nhập khẩu từ Nhật và các nước khác. Và đây chính là cơ hội phát triển mạnh hơn nữa cho Việt Nam. Nếu Việt Nam phát triển tốt ngành công nghiệp hỗ trợ, các doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam sẽ giảm nhập nguyên liệu từ Trung Quốc. Điều này về lâu về dài góp phần cân bằng hơn cán cân thương mại giữa Việt Nam và Trung Quốc.

Tuy nhiên, khi đánh giá mức độ rủi ro đầu tư tại Việt Nam, có tới 63,3% doanh nghiệp Nhật Bản được khảo sát cho rằng, rủi ro lớn nhất là hệ thống pháp luật chưa hoàn thiện, vận hành thiếu minh bạch. Bên cạnh đó, có 61,1% cho rằng thủ tục hành chính, cấp phép…phức tạp; 53,9% doanh nghiệp cho rằng cơ chế thủ tục thuế phức tạp.  Điều đánh lưu ý là các khảo sát thực trạng sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp Nhật Bản năm 2015 cho thấy cả 3 chỉ số rủi ro đầu tư tại Việt Nam có xu hướng tồi hơn so với năm 2014.

Trên thực tế, năm 2015 Chính phủ đã nỗ lực cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh thông qua việc ban hành Luật Đầu tư sửa đổi và Luật Doanh nghiệp sửa đổi. Nhưng theo các chuyên gia kinh tế, các doanh nghiệp, nhà đầu tư Nhật Bản chưa cảm nhận được nỗ lực cải cách môi trường kinh doanh của Việt Nam vì vẫn thiếu hệ thống văn bản hướng dẫn thực hiện như nghị định và thông tư. Bên cạnh đó, việc thực thi các chính sách ưu đãi không nhất quán giữa các địa phương trên cả nước cũng gây khó cho nhà đầu tư. Và đó chính là “nút thắt” cần được tháo gỡ trong năm 2016 và các năm tiếp theo để tạo nên một môi trường kinh doanh minh bạch, hấp dẫn cho nhà đầu tư Nhật Bản.

Dương Thị Thành