(CLO) Phát triển và cải thiện để đáp ứng yêu cầu và tiêu chuẩn chung của nền nông nghiệp quốc tế trong hội nhập đang là yêu cầu bức thiết đối với mọi nhân tố trong chuỗi sản xuất và cung ứng nông phẩm, từ người nông dân có nhiệm vụ sản xuất đến doanh nghiệp (DN) có nhiệm vụ kinh doanh và phân phối. Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia đánh giá, nhân tố cũng cần phải thay đổi chính là các hợp tác xã (HTX) – sợi dây kết nối người nông dân và DN trong nền nông nghiệp hiện đại.

Tổ chức nghề nghiệp trong nông nghiệp (APO) là tổ chức pháp nhân đại diện cho người nông dân, thành lập trên cơ sở tự nguyện, do chính người nông dân bầu ra một cách dân chủ. Tổ chức này có nhiệm vụ định hướng, tư vấn thương mại; cung cấp hàng hóa sản xuất cùng các dịch vụ liên quan cho người nông dân đồng thời quản lý, bảo vệ quyền lợi của họ trước cơ quan công quyền và đơn vị thu mua - tiêu thụ hàng hóa là các DN.

[/su_note][/su_column]

Theo ông Lê Đức Thịnh, Phó Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển Nông thôn (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn), “trong bối cảnh hiện nay, phải tăng cường hình thành Tổ chức nghề nghiệp nông nghiệp (APO) mà cụ thể nhất chính là các HTX".

Tại các thị trường nông nghiệp quốc tế, các APO đã được hình thành từ lâu và hiện đang phát huy những tác dụng tích cực. Phân bố thành hai cấp bậc (cấp tỉnh và cấp quốc gia), APO thực hiện các chức năng bảo vệ, tổ chức cơ sở (dẫn dắt và định hướng người nông dân sản xuất), tư vấn triển khai các chính sách nông nghiệp...

Tại Hàn Quốc và Nhật Bản, APO "tập trung" cung cấp dịch vụ tín dụng, vật tư đầu vào và tiêu thụ các nông phẩm. Một số APO khác tại Pháp còn có khả năng "pr" và "marketing" sản phẩm cho nông dân. Điều đó cho thấy, APO là tổ chức có trình độ cao, tích hợp nhiều chức năng và hoạt động rất hiệu quả.

Ở Việt Nam, các APO này vốn đã được hình thành bao gồm Hội nông dân Việt Nam, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Liên minh HTX Việt Nam, Phòng nông nghiệp huyện nhưng lại chỉ được đánh giá là "các APO manh nha bởi chưa cấu thành được những yếu tố của một APO chuyên nghiệp", đánh giá của ông Thịnh.

Trong nền nông nghiệp Việt Nam hiện nay, HTX là tổ chức phổ biến và gần gũi nhất với người nông dân, đóng vai trò chủ chốt trong tối ưu hóa quyền lợi, chuyên môn hóa công tác quản lý và nhận định thị trường. Nhưng có lẽ, với chỉ chừng ấy nhiệm vụ thì HTX vẫn không thể kéo DN và người nông dân lại gần nhau hơn trong "chuỗi liên kết sản xuất".

Ông Thịnh chứng minh, số lượng các HTX nước ta hiện chỉ có 10.446 tổ chức nhưng lại bị đánh giá là có trình độ kinh doanh thấp, khả năng tiếp cận vốn không cao, hạ tầng sản xuất còn hạn chế, đặc biệt là thiếu cán bộ có tay nghề. Đây chính là nguyên nhân khiến các phương án kinh doanh và sản xuất của HTX luôn có hiệu quả thấp và tính khả thi không cao.

Trong thời kỳ “quá độ” của nền nông nghiệp công nghệ cao, HTX đang ngày càng khẳng định vị trí then chốt trong kết nối DN và người nông dân. Càng nhiều HTX có tính chuyên nghiệp trong trình độ, năng lực cũng như chuyên biệt trong từng ngành hàng nông phẩm được hình thành thì người nông dân càng có thêm cơ hội "thăng hoa" trong sản xuất.

"Mỗi một lĩnh vực nông nghiệp cần một HTX tương ứng để trở thành nơi giúp người nông dân tìm hiểu thị trường và DN đồng thời là nơi để DN tìm hiểu năng lực sản xuất, khả năng cũng như thiên hướng sản xuất của người nông dân”, ông Thịnh tiếp tục nhận định.

Khi phát triển thành các APO, HTX sẽ có "thêm": quy mô, nguồn nhân lực có năng lực và trình độ cũng như quyền hạn về “pháp lý” và kiến thức kinh tế để đẩy mạnh tư vấn kiến thức về pháp luật, kỹ năng kinh doanh cho nông dân và hộ nông dân – đối tượng còn "tư duy yếu về nền kinh tế thị trường", đánh giá của PGS.TS Vũ Trọng Khải - thành viên Liên minh Nông nghiệp.

Hội nhập để phát triển cần nhất chính là sự “tiến hóa” và nâng cấp. HTX cũng không nằm ngoài quy luật ấy và mấu chốt chính là đưa HTX “tiệm cận với các APO chuyên nghiệp của thế giới”.

"Tổ chức chuỗi giá trị ngành hàng, tác động và thúc đẩy nguồn vốn vay và cho vay giữa DN và nông dân, điều tiết chuỗi cung - cầu hàng hóa, quảng bá sản phẩm đến DN… đó sẽ là những nhiệm vụ mới của một HTX hiện đại và chuyên nghiệp. Khi làm được điều này, sự quẩn quanh của kiếp “trồng chặt - chặt trồng” và bài ca “được mùa mất giá” của người nông dân sẽ có thể chỉ còn là những ký ức của thời nông nghiệp lạc hậu và sơ khai.

[su_note note_color="#d3fef7"]

Bàn về hoạt động và vai trò của người thương lái trong thời buổi hội nhập, PGS. TS Vũ Trọng Khải – thành viên Liên minh nông nghiệp cho rằng, người thương lái sẽ tiêu vong nhưng hoạt động thương lái sẽ biến thể để phù hợp với quy luật phát triển. Thương lái là hoạt động hình thành trong nền sản xuất quy mô nhỏ nhưng với sự mở rộng về cả quy mô lẫn bản chất hoạt động nông nghiệp thì một câu hỏi đang được đặt ra chính là, "thương lái liệu có trở thành những thành viên tích cực của HTX trong thời gian tới? [/su_note]

Quỳnh Liên