Trong nhiều tuần, chính phủ Philippines đã lên tiếng phản đối ngoại giao với Bắc Kinh về sự hiện diện của hàng chục tàu dân quân hàng hải Trung Quốc trong vùng biển có tranh chấp, nhưng Trung Quốc đã bác bỏ cáo buộc và nói rằng đây là các tàu cá.

“Khi tình hình ở Biển Tây Philippines phát triển, chúng tôi luôn để ngỏ mọi lựa chọn của mình trong việc quản lý tình hình, bao gồm cả việc thúc đẩy quan hệ đối tác của chúng tôi với các quốc gia khác như Mỹ,” ông Arsenio Andolong, người phát ngôn của Bộ Quốc phòng Philippines, cho biết.

Một ngày trước đó, Bộ Ngoại giao Mỹ nhắc lại rằng Washington đang ủng hộ đồng minh châu Á lâu năm trong cuộc tranh chấp đang diễn ra với các tàu Trung Quốc neo đậu tại rặng san hô Whitsun và các vùng biển tranh chấp khác ở quần đảo Trường Sa.

“Như chúng tôi đã tuyên bố trước đây, một cuộc tấn công chống lại các lực lượng vũ trang, tàu chiến hoặc máy bay của Philippines ở Thái Bình Dương, bao gồm cả ở Biển Đông, sẽ kích hoạt các nghĩa vụ của chúng tôi theo Hiệp ước Phòng thủ chung Hoa Kỳ-Philippines", ông Ned Price, phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Mỹ cho hay.

Dưới sự bảo trợ của hiệp ước 70 năm tuổi, các lực lượng vũ trang của Mỹ và Philippines sẽ viện trợ quân sự cho nhau trong trường hợp có một cuộc tấn công từ bên ngoài nhằm vào một trong số họ.

Bất chấp việc Manila liên tục kêu gọi các tàu rời khỏi khu vực và đệ đơn phản đối ngoại giao, các tàu Trung Quốc vẫn nán lại trong khu vực thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam. 

Tuần trước, quân đội Philippines cho biết hàng chục tàu dân quân hàng hải Trung Quốc đã neo đậu rải rác giữa các bãi đá ngầm và đảo nhỏ ở Biển Đông mà Philippines tuyên bố chủ quyền.

Bộ ngoại giao Trung Quốc đã khẳng định khu vực xung quanh rặng san hô Whitsun thuộc về Bắc Kinh. 

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên nói: “Philippines cố gắng sử dụng một lý do bất hợp pháp để phủ nhận chủ quyền, quyền và lợi ích của Trung Quốc, phủ nhận lịch sử đánh bắt và quyền của ngư dân Trung Quốc tại ngư trường truyền thống".

Ông nói: “Chúng tôi hy vọng Philippines sẽ nhìn nhận vấn đề này một cách khách quan và đúng đắn, ngay lập tức ngừng cường điệu vô nghĩa… và tránh gây ảnh hưởng tiêu cực đến quan hệ song phương cũng như hòa bình và ổn định nói chung ở Biển Đông".

Bắc Kinh khẳng định phần lớn Biển Đông là lãnh thổ của họ, bất chấp phán quyết của trọng tài quốc tế vào tháng 7/2016 của tòa án do Liên Hợp Quốc hậu thuẫn khẳng định vùng đặc quyền kinh tế của Philippines.

Các chính phủ khác cũng tuyên bố chủ quyền trên Biển Đông là Brunei, Indonesia, Malaysia, Đài Loan và Việt Nam.