Mới đây, Văn phòng Chính phủ đã có công văn số 2684/VPCP-TH ngày 23/4/2024 nêu rõ: Văn phòng Chính phủ có Báo cáo số 1309/BC-VPCP ngày 14/4/2024, trong đó tóm tắt bài viết trên báo chí về việc lượng nhập khẩu thép cán nóng (HRC) tăng mạnh lên hơn 9,6 triệu tấn, chủ yếu là từ Trung Quốc và Ấn Độ.

Về vấn đề này, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái giao Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan rà soát, nắm tình hình gia tăng nhập khẩu thép cán nóng thời gian vừa qua để chủ động thực hiện biện pháp phù hợp, kịp thời, hiệu quả theo thẩm quyền và quy định pháp luật, bảo vệ lợi ích chính đáng ngành sản xuất trong nước phù hợp với thông lệ quốc tế và môi trường cạnh tranh bình đẳng.

Theo báo chí đăng tải, năm 2023, lượng nhập khẩu thép cán nóng (HRC) tăng mạnh lên hơn 9,6 triệu tấn, chủ yếu là từ Trung Quốc và Ấn Độ. Đáng chú ý là giá nhập khẩu đã giảm mạnh từ 613 USD vào đầu năm 2023 xuống còn 541 USD trong quý 4/2023. 

Bất thường hơn khi quý 1/2024, lượng nhập khẩu thép HRC giá rẻ vẫn ồ ạt tràn về Việt Nam với 3 triệu tấn, gấp 1,5 lần so lượng sản xuất trong nước. Chưa hết, giá nhập khẩu sản phẩm từ một số nước còn giảm 20 - 26% so với năm 2022, quanh mức 550 USD/tấn. Thực trạng này có thể thấy đây rõ ràng là hành vi bán phá giá, bán dưới giá thành.

Trong khi đó, hai đơn vị sản xuất thép HRC trong nước là Hòa Phát và Formosa Hà Tĩnh mỗi năm sản xuất khoảng 8,5 triệu tấn. Đây là lần đầu tiên trên thế giới xảy ra hiện tượng hàng nhập khẩu còn lớn hơn cả ngành sản xuất trong nước, gây tác động rõ rệt đến những doanh nghiệp đang sản xuất thép cán nóng dạng tấm và dạng cuộn như Hòa Phát và Formosa Hà Tĩnh do phải cạnh tranh thiếu công bằng với hàng nhập khẩu bán dưới giá thành khi mà thị phần bán hàng nội địa của 2 nhà sản xuất HRC trong nước giảm mạnh từ 45% của năm 2021 xuống còn 30% năm 2023. Thị phần của hàng nhập khẩu tăng từ 32% lên gần 46% và dự kiến đà nhập khẩu mặt hàng này năm 2024 sẽ tiếp tục tăng mạnh mẽ.

Theo báo cáo của Hiệp hội Thép Việt Nam năm 2023, sản xuất của 2 doanh nghiệp sản xuất thép cán nóng trong nước là Formosa và Hòa Phát đã sụt giảm, chỉ đạt 73% công suất thiết kế so với mức 86% của năm 2021 do phải cạnh tranh thiếu công bằng với hàng nhập khẩu bán dưới giá thành.

Dự kiến đà nhập khẩu năm 2024 tiếp tục tăng mạnh mẽ trong bối cảnh khủng hoảng thừa thép của Trung Quốc. Với lượng nhập khẩu chưa từng có trong lịch sử, sản xuất trong nước bị thiệt hại nặng nề, ảnh hưởng đến nỗ lực tự chủ sản xuất thép chất lượng cao của ngành thép đã xây dựng trong hàng chục năm qua.