Với chủ đề “Thành phố những cánh buồm”, thành phố mà chương trình tìm về chính là Hải Phòng.

Không chỉ riêng người Hải Phòng, mà những ai đã một lần gắn bó với đất Cảng, khi nghe giai điệu câu hát "Tháng năm rợp trời hoa phượng đỏ..." lòng không khỏi rưng rưng. Nhớ về một thành phố với những con đường rợp bóng xanh, những cầu tàu, bến chợ, những nhà máy, phố thợ và màu hoa phượng nằm sâu trong ký ức, trong tâm hồn mỗi người.

Hải Phòng là thành phố biển, người Hải Phòng gắn cuộc sống với nghiệp sông nước. Cùng Quán thanh xuân nhớ về Hải Phòng, nhớ về một thành phố mà mỗi kỷ niệm như một cánh buồm xanh trong thành phố.

Hải Phòng là nơi đã sản sinh và nuôi dưỡng nhiều tài năng nghệ thuật lớn của đất nước. Có nhiều người dù không sinh ra tại Hải Phòng nhưng mảnh đất cửa biển là nơi đã nuôi dưỡng tài năng, lưu dấu những năm tháng đáng nhớ trong cuộc đời và sự nghiệp của họ.

Nhắc đến một Hải Phòng trong văn học là người ta nghĩ ngay đến nhà văn Nguyên Hồng. Quê gốc của ông ở Nam Định nhưng những năm tháng đáng nhớ nhất trong cuộc đời ông gắn liền với từng góc phố, bến tàu và những con người lam lũ cùng khổ nơi đất Cảng. Ta hiểu vì sao mà có thiên tiểu thuyết Bỉ vỏ.

"Em ơi Hà Nội phố" của nhạc sĩ Phú Quang với lời ca chỉ là một đoạn trong trường ca cùng tên của nhà thơ Phan Vũ, một trường ca cho đến tận bây giờ vẫn được cho là hay nhất về Hà Nội. Phan Vũ, cũng giống như Đoàn Chuẩn là những người con của Hải Phòng, đã cảm nhận, đã yêu và viết cho Hà Nội những tuyệt phẩm rất giá trị, không thể Hà Nội hơn. Các họa sĩ, nhà điêu khắc của Hải Phòng hoạt động nghệ thuật trong một môi trường ít nhiều buồn tẻ và khó khăn, không nhộn nhịp như Hà Nội hay thành phố Hồ Chí Minh. Nhiều họa sĩ đã chọn cho riêng mình một môi trường nghệ thuật khác. Tuy nhiên dù ở nơi nào, tác phẩm của họ đều có một phong cách nghệ thuật mạnh mẽ, mặn mòi như biển.

Các tên tuổi lớn về hội họa được sinh ra tại Hải Phòng như Mai Trung Thứ, Trần Văn Cẩn... Kế theo là các nghệ sĩ khác như Thọ Vân, Lê Viết Sử, Nguyễn Mạnh Cường, Nguyễn Hà, Đặng Hướng, Khắc Nghi, Quốc Thái, Phạm Ngọc Lâm, Sơn Trúc, Quang Ngọc... Lớp các họa sĩ và nhà điêu khắc trẻ thế hệ thứ ba phải kể đến: Đặng Tiến, Quang Huân, Đinh Quân ...

Hải Phòng là mảnh đất đã sản sinh, nuôi dưỡng những tên tuổi của nền âm nhạc hiện đại Việt Nam như Văn Cao, Hoàng Quý, Đoàn Chuẩn, Đỗ Nhuận, Tô Vũ, Trần Chung, Ngô Thụy Miên, Nguyễn Đình Thi, Vũ Trọng Hối, Lương Vĩnh rồi Duy Thái sau này.

Kịch nói Hải Phòng thì có những cái tên được cả nước biết đến là Thế Lữ, Lê Đại Thanh, Quang Thắng, Văn Lượng.

Hải Phòng cùng với Hà Nội được coi là 2 cội nguồn hình thành nền âm nhạc hiện đại của Việt Nam. Từ những thập niên 30, 40 của thế kỷ 20, các nhạc sĩ tiên phong của Tân nhạc Việt Nam tại Hải Phòng và Hà Nội thường xuyên có sự giao lưu, trao đổi với nhau trong các sáng tác cũng như xuất bản (in ấn) tác phẩm.

Tại Quán Thanh Xuân, hoạ sĩ Đặng Tiến, một khách mời của chương trình, tác giả của những bức tranh bến Tam Bạc, Sông Cấm sẽ giải đáp về những tên đất đặc biệt của quê hương anh. Vì sao lại là Cầu Đất, cầu Rào, sông Lấp, chợ Hàng, chợ Sắt, hàng Kênh, phố Ga, Cát Cụt, Cát Dài, ngõ Cấm, phố Khách, Máy Chai, Máy Điện, Máy Tơ, Lạch Tray..., những địa danh dân dã đó là một kho tàng giá trị phi vật thể.

Những năm cuối thế kỷ 20, Pháp cho xây dựng ở Việt Nam những công trình kiến trúc nổi tiếng với vật liệu chính bằng sắt, các cầu lớn như cầu Long Biên - Hà Nội, những khu chợ như chợ Sắt - Hải Phòng. Tại chương trình Quán thanh xuân, KTS Nguyễn Tuân chia sẻ những điều anh đã tìm hiểu và trải nghiệm về những nét kiến trúc đặc trưng của thành phố. Một nét độc đáo về đô thị Hải Phòng còn là những dòng sông. Những con sông chảy trong lòng thành phố hiện đại cùng với những cây cầu lớn nhỏ bắc qua...

Rời xa Hải Phòng và thành danh, nhưng trái tim vẫn dành cho thành phố quê hương, đó là câu chuyện của “nhiều nhà trong một nhà” Nguyễn Thuỵ Kha và ca sĩ Phạm Thu Hà. Nhạc sĩ Thụy Kha cho rằng cả tin là một nét tính cách đặc trưng Hải Phòng, đồng thời chọn “hoa phượng” là chỉ dấu của thành phố. Với ca sĩ Phạm Thu Hà, nhắc đến Hải Phòng không thể không nhắc tới Nhà hát Thành phố. Còn theo NSƯT Quang Thắng, nét duyên nhất của Hải Phòng chính là: Thiên đường ẩm thực.

Bên cạnh đó, các ca khúc cũng được biểu diễn trong chương trình như ''Em đến thăm anh một chiều mưa'' (sáng tác: Tô Vũ, biểu diễn: NSƯT Mai Hoa), ''Chuyển bến'' (sáng tác: Đoàn Chuẩn - Từ Linh, biểu diễn: NSUT Đức Long), ''Tìm tên anh trên bờ cát'', (sáng tác: Duy Thái, biểu diễn: Thuỳ Dung), ''Bến cảng quê hương tôi'' (sáng tác: Hồ Bắc, biểu diễn: Phạm Thu Hà), ''Chiều trên bến cảng'' (sáng tác: Nguyễn Đức Toàn, biểu diễn: Vũ Thắng Lợi), ''Thành phố hoa phượng đỏ'', (sáng tác: Lương Vĩnh - thơ: Hải Như, biểu diễn: Trọng Tấn)...

Đăng Khoa