Trong bộ trang phục áo tù màu vàng nhạt, hai cựu nhân viên Samsung ngồi im lặng khi công tố viên chất vấn họ tại phòng xử án.

Một công tố viên đã hỏi một cách thô bạo khi đứng trước các bị cáo tại tòa án quận ở Suwon, thủ phủ tỉnh Gyeonggi của Hàn Quốc, vào tháng 11 năm 2020 rằng: “Thiệt hại tài chính sẽ ra sao nếu bản vẽ này rơi vào tay Trung Quốc?”

Những người đàn ông – trong đó có một cựu nghiên cứu viên cấp cao tại Samsung Display, đã bị Văn phòng Công tố quận Suwon bắt giữ vào tháng 8 vì bị cáo buộc cố gắng làm rò rỉ các công nghệ sản xuất tấm nền hữu cơ phát quang điện hay còn gọi là OLED của Samsung cho Trung Quốc – điều này đã vi phạm luật bảo vệ công nghệ công nghiệp.

Các công tố viên cáo buộc họ đã hợp tác với một nhà sản xuất thiết bị Hàn Quốc để phát triển một máy sản xuất màn hình dựa trên công nghệ của Samsung nhằm bán nó cho một công ty Trung Quốc. Bị cáo thứ ba, một quản lý của nhà cung cấp thiết bị, cũng đang bị xét xử.

Samsung Electronics tự hào là một doanh nghiệp có giá trị vốn hóa thị trường là 556 nghìn tỷ won (486,54 tỷ USD) và đạt doanh thu 236,2 nghìn tỷ won và lợi nhuận hoạt động 35,9 nghìn tỷ won trong năm kinh doanh 2020. Nó đã dẫn đầu thị phần toàn cầu trong mọi thứ, từ điện thoại thông minh và TV cho đến chip nhớ.

Nhưng thành công của Samsung đã khiến nó trở thành mục tiêu của các đối thủ Trung Quốc đang trỗi dậy nhanh chóng, những kẻ đang muốn gia tăng tham vọng của mình khi căng thẳng công nghệ giữa Bắc Kinh và Washington nóng lên.

Đảm bảo sự thành công liên tục của Samsung và bảo vệ bí mật công nghiệp là một vấn đề có tầm quan trọng quốc gia đối với Seoul. Thật vậy, cuộc điều tra dẫn đến việc bắt giữ các nhân viên Samsung bắt nguồn từ một cuộc kiểm tra bí mật của Cục Tình báo Quốc gia (NIS), cơ quan tình báo chính của Hàn Quốc.       

Chính phủ Hàn Quốc đã chỉ định các công nghệ liên quan đến tấm nền OLED là công nghệ cốt lõi của quốc gia và NIS có một phần dành riêng để đảm bảo những công nghệ đó ở trong nước.

Nếu bị tuyên có tội, ba bị cáo trên sẽ phải đối mặt với án  phạt ít nhất ba năm tù. Các thành viên trong gia đình họ đã lo lắng khi có mặt tại tòa án.

Nhưng trong khi Hàn Quốc áp dụng các hình phạt nghiêm khắc đối với các vụ rò rỉ công nghệ, thì các trường hợp gián điệp doanh nghiệp vẫn chưa hề có dấu hiệu giảm bớt.

Trong vòng 5 năm qua tính đến năm 2019, đã có 123 trường hợp rò rỉ công nghệ từ Hàn Quốc, theo một báo cáo do NIS đệ trình lên quốc hội. Báo cáo cho biết, tổng số có 83 vụ rò rỉ liên quan đến Trung Quốc, nhiều vụ liên quan đến công nghệ trong các lĩnh vực mà các công ty Hàn Quốc có thế mạnh, chẳng hạn như chất bán dẫn, màn hình và đóng tàu.

Đối mặt với nguy cơ rò rỉ, Samsung không thể đứng yên. Các biện pháp phòng ngừa của Samsung bắt đầu từ trung tâm nơi làm việc của nó và thậm chí với các thiết bị nó tạo ra.

Samsung đã tiến hành vô hiệu hóa chức năng ghi âm và camera trên điện thoại thông minh của nhân viên tại các phòng thí nghiệm và nhà máy của mình. Tại một phòng thí nghiệm, giấy in được sử dụng trong máy sao chép có chứa lá kim loại, một phần của hệ thống phát hiện nhằm ngăn nhân viên in ra thông tin nhạy cảm và mang nó ra khỏi phòng thí nghiệm mà không được phép. Báo động sẽ phát ra nếu tờ giấy rời khỏi tòa nhà.

Và trong khi chính phủ Hàn Quốc kêu gọi các công ty áp dụng biện pháp làm việc tại nhà trong bối cảnh đại dịch Covid-19 thì Samsung vẫn kiên quyết không cho phép nhân viên mang tài liệu có thông tin kỹ thuật ra khỏi văn phòng.

Tuy nhiên, dù Samsung cố gắng thực hiện các biện pháp như vậy một cách triệt để đến đâu thì công ty vẫn có đến 287.000 công nhân trên khắp thế giới - và họ có thể chuyển đổi công việc.

Lời mở đầu được đăng trên các trang tìm việc trực tuyến ở Hàn Quốc thường bao gồm các cụm từ như “Địa điểm làm việc: khu vực nội địa Trung Quốc” hoặc “Mong muốn tuyển dụng công nhân từ các công ty liên quan đến màn hình”, cùng với lời hứa “đối xử thuận lợi cho công nhân từ các công ty S và L.”

Các chữ cái S và L là viết tắt của Samsung và người đồng hương nhỏ hơn của nó LG, nhân viên của họ thường được tán tỉnh với những lời hứa về mức lương cao và các khoản thưởng hậu hĩnh. Đối với những kỹ sư bị tụt hậu trong môi trường cạnh tranh gay gắt của Hàn Quốc, việc chuyển sang một công ty Trung Quốc có thể là một lựa chọn hấp dẫn.

Theo các kỹ sư tại BOE Technology Group, nhà sản xuất bảng điều khiển lớn nhất của Trung Quốc, có khoảng 120 người Hàn Quốc đang làm việc tại các nhà máy và phòng thí nghiệm của họ. Con số đó bao gồm hơn 50 cựu kỹ sư của Samsung, những người đang dẫn đầu việc phát triển tấm nền OLED cho Apple. Nhiều người trong số họ đã rời bỏ công ty Hàn Quốc khi công ty này có thu nhập kém trong năm 2015 và 2016. Tuy nhiên BOE đã không đưa ra bất kỳ bình luận nào về vấn đề trên.

Nhà máy của BOE tại Thành Đô, thuộc tỉnh Tứ Xuyên, Trung Quốc, có dây chuyền sản xuất được thiết lập giống như dây chuyền sản xuất tại nhà máy chính của Samsung Display ở Asan, tỉnh Chungcheong Nam, Hàn Quốc. BOE cũng có nhiều máy do Nhật Bản sản xuất mà họ đã mua bằng khoản trợ cấp từ chính phủ Trung Quốc.

BOE đã cung cấp màn hình OLED cho thị trường sửa chữa iPhone và công ty đang tìm cách trở thành nhà cung cấp mới được iPhone chứng nhận trong năm nay. Được sự hậu thuẫn của chính phủ Trung Quốc, việc BOE phát triển để trở thành nhà cung cấp màn hình chính thức cho Apple khiến nó trở thành mối đe dọa nghiêm trọng đối với thị phần toàn cầu của Samsung.

Không có luật nào ngăn cản những người tài năng của Hàn Quốc bán sức lao động của họ một cách tự do trên thị trường việc làm quốc tế - nhưng những người làm như vậy đều nhận thức rõ ràng rằng những lựa chọn của họ có thể bị phản đối.

Các kỹ sư Hàn Quốc và những người khác làm việc tại Trung Quốc thường sử dụng bí danh để tránh bị chính quyền hoặc người sử dụng lao động cũ của họ ở Hàn Quốc truy tìm. Khi về nước trong kỳ nghỉ hoặc những dịp khác, họ thường đến Hồng Kông hoặc Thượng Hải.

Chảy máu chất xám cũng đang gia tăng trong lĩnh vực chất bán dẫn, một lĩnh vực trọng tâm của sự cọ xát công nghệ cao giữa Mỹ và Trung Quốc. Một trong những nhà tuyển dụng lớn của Trung Quốc là Semiconductor Manufacturing International Corp., công ty đúc bán dẫn hàng đầu - là nhà vô địch về công nghệ của Trung Quốc và có lẽ do đó, hiện đã nằm trong danh sách đen của chính phủ Mỹ.

Phân tích kỹ lưỡng các danh sách đơn đăng ký bằng sáng chế do Văn phòng Sáng chế và Nhãn hiệu Mỹ công bố, Yoo Kyoung-dong, chuyên gia tư vấn bằng sáng chế tại Hàn Quốc, đã xác nhận có 62 tên Hàn Quốc trong các đơn đăng ký của SMIC. Dựa trên con số đó, Yoo nói rằng có khả năng “hơn 100 nhà nghiên cứu Hàn Quốc thuộc SMIC.”

Các công ty săn đầu người đã tăng cường tiếp cận các kỹ sư tại trung tâm nghiên cứu công nghệ sản xuất chip máy tính của Samsung ở thành phố Hwaseong, gần Seoul, kể từ khi căng thẳng công nghệ Mỹ-Trung bắt đầu nóng lên, theo một người quen thuộc với vấn đề này.

Mối đe dọa từ Trung Quốc đối với Samsung đã được dự đoán bởi lãnh đạo tiền nhiệm của công ty, Lee Kun-hee, người không chỉ là kiến ​​trúc sư của sự trỗi dậy toàn cầu của công ty mà còn thấy trước những thách thức tiếp theo của công ty.

Lee, người đã qua đời vào tháng 10, cho biết vào tháng 3/2010: “Trong 10 năm tới, hầu hết các doanh nghiệp và sản phẩm mà Samsung nổi tiếng sẽ biến mất.”

Các đối thủ Trung Quốc đang thu hẹp khoảng cách với Samsung về các mảng kinh doanh cốt lõi như điện thoại thông minh, màn hình và thiết bị gia dụng. Thách thức của công ty hiện nay đó chính là phải tìm ra những cách thức mới để luôn đổi mới và cạnh tranh và họ phải nỗ lực bằng mọi cách để ngăn chặn vấn đề chảy máu chất xám đối với các công nghệ mà mình đang nắm giữ trong bối cảnh khốc liệt hiện nay.

Huy Hoàng