Theo báo cáo của Tổng cục Thống kê, trong quý I/2023, trung bình mỗi tháng cả nước có khoảng 19.000 doanh nghiệp thành lập mới. Tuy nhiên, trong quý, bình quân có khoảng 20.000 doanh nghiệp phá sản. Như vậy, đây là lần đầu tiên số lượng doanh nghiệp phá sản nhiều hơn số doanh nghiệp thành lập mới.

Nhận định về con số này, TS Nguyễn Minh Thảo, Trưởng ban Nghiên cứu môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh (CIEM) cho rằng, những con số này đang đi ngược với xu hướng thông thường và đáng phải lo ngại.

“Thông thường, doanh nghiệp thành lập mới bao giờ cũng nhiều hơn doanh nghiệp tạm dừng đóng cửa khoảng 1,7 – 1,9 lần tùy từng giai đoạn. Tuy nhiên, trong quý I/2023 lại chứng minh điều ngược lại. Đây là điều bất thường, điều này cho thấy rủi ro và thách thức đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp rất lớn”, bà Thảo nói.

Phân tích rõ hơn về điều này, bà Thảo cho rằng, có 2 yếu tố dẫn đến hiện tượng này. Yếu tố thứ nhất là các tác động bên ngoài, như xung đột địa chính trị, lạm phát toàn cầu, hay nhu cầu tiêu cầu tiêu dùng toàn cầu sụt giảm,....

Yếu tố thứ hai đến từ nội lực của doanh nghiệp, hay các thể chế chính sách cũng đang có những bất cập dẫn tới sụt giảm niềm tin của doanh nghiệp, tình trạng rất nhiều doanh nghiệp phải tạm dừng hoạt động.

Đây là một trong những chỉ dấu có tính cảnh báo giúp cho các cơ quan hoạch định chính sách phải có sự thận trọng hơn trong việc đưa ra chính sách, để chính sách đảm bảo thông thoáng, minh bạch, rõ ràng, củng cố lại niềm tin cho doanh nghiệp. 

Bà Thảo cho rằng, Việt Nam thường có sự ưu ái hơn trong hành động, mặc dù nền pháp lý của chúng ta không có sự phân biệt nhưng trong hành động luôn có xu hướng quan tâm hơn và mong muốn giải quyết các vấn đề của doanh nghiệp nước ngoài kịp thời hơn so với các doanh nghiệp trong nước. 

Khi chúng ta chưa quan tâm đến doanh nghiệp trong nước thì chúng ta không thể củng cố được nội lực. 

“Đây chính là một câu chuyện, một bài học để các bộ, ngành địa phương cần phải chú trọng hơn, biết lắng nghe hơn và giải quyết các vấn đề cụ thể của doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp trong nước”, TS Nguyễn Minh Thảo nhấn mạnh.

Trong khi đó,  bà Phạm Thị Ngọc Thủy- Giám đốc Văn phòng Ban nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV) thuộc Hội đồng Tư vấn cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh: Nhiều cơ quan chức năng dường như không tương tác với doanh nghiệp, khiến cho họ đã khó lại gặp khó.

Một trong những vấn đề nan giải đó là cách thực thi chậm, quy trình, thủ tục phức tạp. Có tình huống rất nhiều quy trình thủ tục của doanh nghiệp gửi hồ sơ không biết đang nằm ở đâu, đến khâu nào và đang trong tình trạng đợi.

"Có cảm giác nhiều cơ quan chức năng dường như đang không có sự hoạt động tương tác với doanh nghiệp. Khó khăn này không hề nhỏ vì doanh nghiệp hoạt động phụ thuộc khá nhiều vào khung pháp lý và sự tương tác với các cơ quan chức năng”, bà Thủy nhấn mạnh.

Cũng theo bà Thủy, sau đại dịch COVID-19, có những xu hướng mới đang bộc lộ trong diễn biến và phát triển kinh tế. Doanh nghiệp Việt Nam đang khá lúng túng để đối mặt với yêu cầu mới của thị trường.

“Doanh nghiệp đang thiếu hụt về mặt thông tin với thị trường bên ngoài. Kể cả khi biết trước được thông tin nhưng thực thi hạn chế vì vẫn còn thiếu hụt hướng dẫn về biện pháp kỹ thuật ở trong nước cũng như những trợ lực để doanh nghiệp có thể đi theo được những xu hướng mới này”, bà Thủy nói.