Nhưng khi giao dịch thương mại bị đình trệ một lần nữa vào cuối tháng 4 vừa qua, các câu hỏi lại dấy lên về tác động tiềm tàng của những gián đoạn thương mại này đối với tình hình kinh tế Triều Tiên vốn đã khó khăn.

Giao thương giảm mạnh ảnh hưởng mọi mặt đời sống người dân

Theo số liệu từ cơ quan hải quan Trung Quốc, thương mại Trung Quốc – Triều Tiên đạt 318,04 triệu USD vào năm 2021. Con số này thấp hơn khoảng 41% so với 539,06 triệu USD được ghi nhận vào năm 2020 và chỉ bằng khoảng 11% trong số 2,78 tỷ USD được ghi nhận vào năm 2019 trước khi đại dịch Covid-19 tấn công. Hơn nữa, nó chỉ tương đương 6% trong số 5 tỷ USD được ghi nhận vào năm 2017, trước khi các biện pháp trừng phạt quốc tế mạnh mẽ hơn được áp dụng.

Do đó, một số học giả cho rằng việc đóng cửa biên giới Triều Tiên dẫn đến thương mại giảm đang tác động ngày càng tiêu cực đến nền kinh tế nước này.

Nói tóm lại, sự sụt giảm nhập khẩu hàng hóa từ Trung Quốc đã tác động tiêu cực đến quá trình thị trường hóa của nước này, cùng với những nỗ lực của Chính phủ nhằm gia tăng các hoạt động sản xuất trong nước. Hơn nữa, việc thiếu nguyên liệu đã dẫn đến tình trạng sản xuất tại các nhà máy bị chậm lại, khiến lương công nhân giảm. Điều này cho thấy số người phải đối mặt với những thách thức để kiếm sống ngày càng gia tăng.

Trung Quốc từ lâu đã đóng vai trò là nhà cung cấp hàng hóa cho các thị trường của Triều Tiên. Tất nhiên, điều này có thể xảy ra vì Trung Quốc có thể thu được lợi ích kinh tế từ nước này ở một mức độ nhất định.

Sau khi sửa đổi Luật Doanh nghiệp của Triều Tiên năm 2013 và 2015, các công ty nước này được tăng cường quyền tự do kiểm soát các hoạt động sản xuất của họ. Kết quả là, nhiều doanh nghiệp đã phải rất vất vả để nhập khẩu nguyên liệu thô, thiết bị sản xuất từ Trung Quốc.

Ngoài ra, nhiều sản phẩm tiêu dùng do Trung Quốc sản xuất đã được bán ở Triều Tiên trước đại dịch. Mặc dù ngày nay, các sản phẩm thực phẩm do Triều Tiên sản xuất được bán ở chợ nhiều hơn so với hàng của Trung Quốc, nhưng trái cây, rau và trứng của Trung Quốc vẫn được nhập khẩu vào nước này. Hầu hết các mặt hàng sản xuất, chẳng hạn như quần áo, giấy, văn phòng phẩm, mỹ phẩm và đồ điện tử gia dụng, thậm chí cả bao cao su, đều do Trung Quốc sản xuất. Trước đại dịch, nước này cũng nhập khẩu điện từ Trung Quốc.

Hoạt động kinh tế giữa Triều Tiên và Trung Quốc đã mang lại nhiều lợi ích hơn là chỉ ở mức các công ty lớn và các trang trại tập thể nhập khẩu nguyên liệu và thiết bị. Một lượng đáng kể hàng nhập khẩu này đã lan truyền sang các cá nhân tham gia vào các hoạt động thị trường không chính thức. Đây là yếu tố chính trong việc phát triển các hoạt động sản xuất quy mô nhỏ và ngành dịch vụ của đất nước.

Ví dụ, các nhà hàng thịt cừu xiên que của Trung Quốc đã trở nên rất phổ biến ở Triều Tiên hay những chiếc bàn đặc biệt được sử dụng để nấu và phục vụ nó được nhập khẩu từ Trung Quốc. Bên cạnh đó, các gia vị Trung Quốc cũng được sử dụng bởi những người buôn bán trên đường phố bán các món ăn vặt khác nhau.

Triều Tiên có từ bỏ thương mại để tập trung nâng cao tiềm lực trong nước?

Đã có những dấu hiệu cho thấy giá ngũ cốc có sự thay đổi đáng kể bởi suy thoái thương mại Trung Quốc - Triều Tiên trong 3 năm qua. Giá ngũ cốc tăng cho thấy người dân hàng ngày đang cảm thấy tác động tiêu cực của sự sụt giảm thương mại song phương.

Theo dữ liệu giá thị trường của Daily NK, một kg gạo có giá 5.100 KPW ở Bình Nhưỡng, 5.300 KPW ở Sinuiju và 5.500 KPW ở Hyesan tính đến ngày 1/4 năm 2022. Khi so sánh với giá gạo vào đầu tháng 3 đến đầu tháng 5 trong 3 năm qua, giá năm nay là cao nhất.

Có lẽ, các nhà chức trách Triều Tiên không hài lòng về việc tăng này, vì họ đã nỗ lực để ổn định giá ngũ cốc trong những năm qua. Điều đó cho thấy, Triều Tiên có thể coi tình huống này là cơ hội để bắt đầu giảm thương mại tổng thể với Trung Quốc, theo đó, giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc trong dài hạn.

Thật vậy, trong bối cảnh đại dịch xảy ra, chính phủ Triều Tiên đã tiếp tục nỗ lực tăng cường sản xuất hàng hóa trong nước mà thông thường sẽ phải nhập khẩu. Nỗ lực này đã chỉ ra mong muốn loại bỏ “sự phụ thuộc vào nước khác” và nước này gọi đó là “căn bệnh nhập khẩu”.

Như vậy, Triều Tiên dường như đang sử dụng các biện pháp hạn chế trong đại dịch để thử nghiệm “đột phá trực diện” nhằm đạt được khả năng tự lực. Một số học giả cho rằng Chính phủ nước này đang hướng tới mục tiêu tự chủ hết mức có thể bằng cách huy động toàn bộ nội lực để xây dựng kinh tế.

Những chuyên gia khác chỉ ra rằng việc tạm thời mở lại biên giới Trung Quốc - Triều Tiên như một dấu hiệu cho thấy có khả năng cao rằng những năm gần đây thương mại giữa hai nước sẽ khởi động lại một khi lo ngại về Covid-19 giảm bớt.

Có vẻ như nhiều khả năng ngay cả khi một số cấp độ thương mại được khôi phục trở lại, các nhà chức trách Triều Tiên vẫn sẽ hạn chế việc mở lại biên giới và tiếp tục tiến hành tái cơ cấu ngành thương mại để thúc đẩy nhiều hơn sự giám sát đối với hàng nhập khẩu và xuất khẩu.

Sơn Tùng (Theo 38 North)