Ai trong chúng ta cũng có cảm giác buồn chán tại một thời điểm nào đó trong cuộc sống. Đôi khi, những thay đổi tâm trạng này bắt đầu và kết thúc khi các mùa thay đổi, hay điều kiện thời tiết nơi sinh sống.

Nhiều người có thể bắt đầu cảm thấy “chán nản” khi ngày ngắn lại vào mùa thu và mùa đông (còn được gọi là “Blue winter”) và bắt đầu cảm thấy dễ chịu hơn vào mùa xuân, với thời gian ban ngày dài hơn.

Trong một số trường hợp, những thay đổi về cảm xúc này nghiêm trọng hơn và có thể ảnh hưởng đến cách một người cảm nhận, suy nghĩ và xử lý các hoạt động hàng ngày.

Nếu bạn nhận thấy những thay đổi đáng kể trong tâm trạng và hành vi của mình mỗi khi chuyển mùa, bạn có thể mắc chứng rối loạn cảm xúc theo mùa, một rối loạn cảm xúc thường gặp.

Theo các bác sĩ Bệnh viện Bạch Mai, trầm cảm là một trạng thái bệnh lý của cảm xúc, biểu hiện bằng quá trình ức chế toàn bộ các hoạt động tâm thần.

Trầm cảm điển hình thường được biểu hiện bằng khí sắc trầm (nét mặt của người bệnh rất đơn điệu, luôn buồn bã, các nếp nhăn giảm nhiều thậm chí mất hết nếp nhăn); mất mọi quan tâm hay thích thú, giảm năng lượng dẫn tới tăng sự mệt mỏi và giảm hoạt động .

Các triệu chứng tồn tại trong khoảng thời gian ít nhất là 2 tuần. Trầm cảm  theo mùa không được coi là một chứng rối loạn riêng biệt mà là một loại trầm cảm được đặc trưng bởi mô hình tái diễn theo mùa.

Chứng bệnh này thường điển hình ở quần thể vùng khí hậu có sự thay đổi rõ rệt về mùa trong năm. Mùa đông được báo cáo có dấu hiệu bệnh tăng lên, các biểu hiện của bệnh với các triệu chứng kéo dài khoảng 4 đến 5 tháng mỗi năm.

Theo các bác sĩ, các dấu hiệu và triệu chứng của trầm cảm theo mùa bao gồm những triệu chứng trầm cảm và một số triệu chứng khác nhau. Đối với trầm cảm kiểu mùa đông và kiểu mùa hè. Khi bạn có các triệu chứng sau, trong thời gian từ 2 tuần trở lên, có khả năng bạn đang bị trầm cảm như cảm thấy chán nản hầu như cả ngày, gần như mỗi ngày, mất hứng thú với các hoạt động mà bạn từng yêu thích;

Trải qua những thay đổi về khẩu vị hoặc cân nặng; có vấn đề với giấc ngủ…

Đối với trầm cảm kiểu mùa đông, các triệu chứng cụ thể khác có thể bao gồm ngủ quá giấc (hypersomnia). Ăn quá nhiều, đặc biệt là thèm đồ ăn có nhiều carbohydrate, tăng cân, xa lánh xã hội.

Các triệu chứng cụ thể của SAD kiểu mùa hè có thể bao gồm như khó ngủ, chán ăn, dẫn đến sụt cân, bồn chồn và kích động, lo lắng, các kiểu hành vi bạo lực

Theo các bác sĩ, có hàng triệu người trưởng thành có thể bị trầm cảm theo mùa, mặc dù nhiều người có thể không biết mình mắc bệnh. 

Trầm cảm theo mùa gặp nhiều hơn ở phụ nữ so với nam giới và phổ biến hơn ở những người sống gần Bắc bán cầu hơn, nơi có thời gian ban ngày ngắn hơn vào mùa đông. 

Nghiên cứu chỉ ra rằng những người bị trầm cảm theo mùa có thể bị giảm hoạt động của serotonin (chất dẫn truyền thần kinh) trong não, giúp điều chỉnh tâm trạng. 

Nghiên cứu cũng cho thấy rằng ánh sáng mặt trời kiểm soát mức độ của các phân tử giúp duy trì mức serotonin bình thường, nhưng ở những người bị trầm cảm theo mùa, quy định này không hoạt động bình thường, dẫn đến mức serotonin giảm trong mùa đông.

Sự rối loạn giữa hai hoạt chất này làm mất cân bằng đồng hồ sinh học, tâm trạng không cân bằng nên dễ bị trầm cảm.

Những phát hiện khác cho thấy những người bị trầm cảm theo mùa sản xuất quá nhiều melatonin - một loại hormone đóng vai trò trung tâm trong việc duy trì chu kỳ đánh thức giấc ngủ bình thường. 

Sản xuất quá nhiều melatonin có thể làm tăng cảm giác buồn ngủ.

Sự thiếu hụt vitamin D có thể làm trầm trọng thêm những vấn đề này vì vitamin D được cho là thúc đẩy hoạt động serotonin. Ngoài vitamin D tiêu thụ trong chế độ ăn uống, cơ thể sản xuất vitamin D khi tiếp xúc với ánh sáng mặt trời trên da.

Với ít ánh sáng ban ngày hơn vào mùa đông, những người bị SAD có thể có mức vitamin D thấp hơn, điều này có thể cản trở hoạt động của serotonin hơn nữa.

Những suy nghĩ và cảm xúc tiêu cực về mùa đông cũng như những hạn chế và căng thẳng liên quan đến nó là phổ biến ở những người mắc trầm cảm theo mùa.