Trước phản ánh của cử tri về tình trạng khai thác than trái phép tại thị xã Đông Triều, mới đây, ngày 28/5/2018, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ninh Nguyễn Văn Đọc đã đi kiểm tra thị sát thực địa công trình xây dựng chùa Hồ Thiên ở thị xã Đông Triều.

Tận mắt chứng kiến tình trạng khai thác than trái phép với quy mô lớn, ông Nguyễn Văn Đọc đã lập tức yêu cầu dừng ngay việc thi công công trình đường công vụ phục vụ xây dựng chùa Hồ Thiên để kiểm tra toàn bộ dự án này, báo cáo lên Thường trực Tỉnh ủy.

Trước đó, bạn đọc đã phản ánh tới báo Điện tử congluan.vn về tình trạng khai thác than “thổ phỉ” tại khu vực chùa Hồ Thiên. Trung tuần tháng 5/2018, PV báo Điện tử congluan.vn đã thâm nhập vào khu vực này. 

Tại đây, chúng tôi đã ghi nhận nhiều bãi than rất lớn, ước chừng hàng chục vạn m3 được tập kết sẵn ở hai bên đường. Cạnh đó là những bãi đổ đất đá thải được bóc từ bề mặt những khai trường chất cao như núi.

 Cận cảnh một bãi than thổ phỉ, than chất cao như núi

Khi chúng tôi đi vào, dọc theo con đường đến khu vực Hồ Thiên rất vắng vẻ, trơ ra một trạm gác tồi tàn ngay phía đầu vào, nhưng người dẫn đường cảnh báo, xe chúng tôi đã bị bọn “chim lợn” theo dõi. Quả nhiên, chỉ sau ít phút, xuất hiện 2 thanh niên đi xe máy bám theo. Lấy cớ lạc đường, chúng tôi dừng lại hỏi thăm. Hai thanh niên tỏ vẻ ngờ vực, dò xét nhưng cuối cùng cũng không bám theo chúng tôi nữa.

Tiếp tục đi sâu vào phía trong, cảnh tượng khai thác than càng lộ rõ khi có thêm nhiều bãi tập kết than lộ diện ở hai bên đường. Cạnh đó là nhiều máy xúc, xe tải hạng nặng trong tình trạng không hoạt động. Thấy chúng tôi thắc mắc, người dẫn đường giải thích, các loại xe máy này chỉ tạm thời nằm im vào ban ngày thôi. Phải đến khi tắt mặt trời thì chúng mới hoạt động, xe chở than từ mỏ xuống bãi, xe chở than từ bãi đi hoạt động suốt đêm. Đến sáng, bọn chúng lại rút về bãi, cảnh tượng trở lại như chưa có điều gì xảy ra…

Nhìn theo tay người dẫn đường chỉ, phía đỉnh một ngọn núi thấp thoáng một vệt đen sì. Cạnh đó, một khu vực đất đá đã được bóc loang lổ, từ đó có những con đường mới mở vòng vèo chạy xuống. 

Theo lời người dẫn đường thì đó chỉ là một trong những mỏ than “thổ phỉ” bị “lộ sáng” thôi, bởi còn nhiều mỏ khác khuất sau núi. Phần lớn các mỏ ở đây đều nằm lộ thiên, nên các đầu nậu ra sức tranh thủ khai thác với công suất tối đa. 

Người dân ở khu vực này còn phản ánh, ngoài ăn cắp than, những mỏ than “thổ phỉ” này còn phá diện tích lớn rừng để mở mỏ, làm đường, do đó về lâu dài sẽ tiềm ẩn hậu những quả khôn lường…

 Lán trại tạm bợ nằm kề một bãi than

Sau khi thực mục hiện tượng khai thác than “thổ phỉ” tại Hồ Thiên, cuối giờ chiều, chúng tôi đã tới UBND thị xã Đông Triều để đặt lịch làm việc về vấn đề này.

Nghe chúng tôi phản ánh, ông Chánh văn phòng UBND thị xã Nguyễn Quốc Hùng chỉ cười và phủ nhận rằng ở khu vực Hồ Thiên không có tình trạng khai thác than trái phép. Theo ông Hùng, những hình ảnh chúng tôi đưa ra là hình ảnh về “thi công đường công vụ” nằm trong dự án xây dựng chùa Hồ Thiên.

Khẳng định chắc nịch như đinh đóng cột rồi ông Hùng hứa sẽ chuyển toàn bộ các tài liệu liên quan đến dự án này cho chúng tôi qua email để chứng minh đồng thời hứa sẽ báo cáo với lãnh đạo UBND thị xã xem xét, xử lý.

Thế nhưng sau nhiều ngày chờ đợi và nhiều lần liên lạc thúc giục, ông Hùng vẫn không hề có hồi âm cho phóng viên. Ngày 1/6/2018, trở lại Đông Triều, ông Hùng cũng không cung cấp được thông tin gì hơn. 

Nhưng khi chúng tôi chất vấn rằng, có tình trạng khai thác than trái phép tại khu vực Hồ Thiên mà trước đây ông cứ chối và sự việc “nóng” đến mức đích thân Bí thư Tỉnh ủy phải thị sát và chỉ đạo ngay tại hiện trường thì ông Hùng hồn nhiên trả lời: “Ai bảo là không có đâu!”.

 Một mỏ than “thổ phỉ” đã bóc đất mặt, để lộ lớp than lộ thiên trên đỉnh núi (phía trên, bên trái)

Quá nản với vị Chánh văn phòng, chúng tôi tìm gặp ông Nguyễn Văn Ngoãn, Phó Chủ tịch UBND thị xã Đông Triều. Tại cuộc gặp, ông Ngoãn vẫn cố né tránh nói đến việc khai thác than tại khu vực này. 

Theo ông Ngoãn, hiện nay tại khu vực đó đang “hoàn nguyên nên có chỗ đen chỗ trắng” rồi có việc “chuyển tải từ chỗ nọ đến chỗ kia” vì vậy gây nhầm lẫn, khiến nhiều người tưởng là có khai thác than… Theo ông Ngoãn, thực hiện chỉ đạo của tỉnh Quảng Ninh, hiện nay, thị xã đã thành lập đoàn liên ngành để kiểm tra hoạt động của dự án, tới đây sẽ có kết quả.

Khi phóng viên đặt câu hỏi, nếu không có tình trạng khai thác than trái phép thì tại sao Bí thư Tỉnh ủy lại yêu cầu dừng dự án thì ông Ngoãn chống chế rằng, đó là do dự án tiến hành quá lâu, công tác “hoàn nguyên” (hoàn trả mặt bằng sau khi thi công) có vấn đề…

Tuy nhiên, sau đó ông Ngoãn cũng thừa nhận, khi các đơn vị thi công thực hiện dự án đường công vụ chùa Hồ Thiên thì phát lộ khoáng sản (than). Sau đó, tỉnh Quảng Ninh cho phép Tổng Công ty than Đông Bắc được tận thu và Tổng Cty lại giao cho Cty 618 thực hiện.

 Nhiều vạt rừng bị phá, nhường chỗ cho những mỏ than “thổ phỉ”

Cuối cùng, trong việc tận thu này, ông Ngoãn cũng thừa nhận “không phải đúng tất cả” và đề nghị phóng viên “chia sẻ với thị xã như thế”… Đối với các câu hỏi về thời gian khai thác; số lượng, quy mô các khai trường, sản lượng than khai thác (cả hợp pháp và bất hợp pháp) ông Ngoãn đều né tránh, không đề cập.

Như vậy, rõ ràng có sự lỏng lẻo, thiếu trách nhiệm trong việc quản lý tài nguyên của chính quyền thị xã Đông Triều. 

Nhưng điều có lẽ điều làm dư luận bất bình hơn là việc khai thác than trái phép diễn ra rầm rộ, trong thời gian dài, nhiều ý kiến của nhân dân đã phản ánh lên chính quyền nhưng đều không được phản hồi một cách tích cực. Phải đến khi Bí thư Tỉnh ủy trực tiếp kiểm tra, chỉ đạo, chính quyền thị xã Đông Triều mới “giật mình”.

 Việc đào xới khiến rừng tan hoang

Thật khó hiểu bởi sự việc dù đã tương đối rõ ràng như vậy nhưng tiếp xúc với báo chí, đại diện chính quyền thị xã Đông Triều vẫn tiếp tục thể hiện thái độ né tránh, thiếu cầu thị, không nhìn thẳng vào sự thật. 

Điều đó càng khiến dư luận nghi ngờ rằng, phải chăng những lời đồn thổi lâu nay về tình trạng bảo kê, bật đèn xanh cho các đầu nậu khai thác than thổ phỉ ở khu vực chùa Hồ Thiên là có cơ sở?

T.Toàn