Theo kết quả điều tra của cơ quan công an, trong năm 2019 và 2020, Đoàn Thị Hoa (SN 1975) là kế toán của Sở GD&ĐT Bắc Kạn đã lập khống 56 giấy ủy nhiệm chi, trình ông Ma Thế Quyên, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Bắc Kạn ký để rút số tiền hơn 400 triệu đồng.

Thủ đoạn của Hoa là mỗi lần trình ký giấy ủy nhiệm chi rút tiền trong hồ sơ chứng từ thật sẽ kèm theo giấy ủy nhiệm chi khống. Ông Quyên đã ký vào các giấy tờ mà không kiểm tra kỹ, không phát hiện ra.

Vụ việc chỉ được phát giác vào tháng 5/2021 khi một số phòng chuyên môn có đề nghị thanh toán nhưng không được do số tiền đã bị thâm hụt. Sau đó, Sở GD&ĐT Bắc Kạn thực hiện kiểm tra sổ sách và phát hiện hành vi của Đoàn Thị Hoa đồng thời báo cáo cơ quan chức năng.

Tháng 8/2021, Cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an tỉnh Bắc Kạn khởi tố bị can đối với Đoàn Thị Hoa về tội "lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản".

Công an tỉnh Bắc Kạn cũng khởi tố bà Nguyễn Thị Quỳnh Hương, Kế toán trưởng Sở GD&ĐT tỉnh Bắc Kạn về hành vi thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng. Và ông Ma Thế Quyên, Giám đốc Sở GD&ĐT Bắc Kạn cũng bị Cơ quan điều tra, Công an tỉnh ra quyết định khởi tố bị can về tội danh trên.

Phân tích tình huống pháp lý trong vụ việc, TS. Luật sư Đặng Văn Cường, Văn Phòng Luật Sư Chính Pháp cho biết: Nếu có căn cứ cho thấy ông Quyên là người có chức vụ, quyền hạn vì thiếu trách nhiệm mà không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nhiệm vụ được giao dẫn đến hậu quả gây thiệt hại về tài sản của Nhà nước từ 100.000.000 đồng trở lên thì việc khởi tố của cơ quan điều tra là có căn cứ.

Điều 360 Bộ luật Hình sự quy định về Tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng như sau:

1. Người nào có chức vụ, quyền hạn vì thiếu trách nhiệm mà không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nhiệm vụ được giao thuộc một trong các trường hợp sau đây, nếu không thuộc trường hợp quy định tại các điều 179, 308 và 376 của Bộ luật này, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 05 năm: a) Làm chết người; b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên; c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%; d) Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm: a) Làm chết 02 người; b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 122% đến 200%; c) Gây thiệt hại về tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 12 năm: a) Làm chết 03 người trở lên; b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên; c) Gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên.

4. Người phạm tội còn bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”

Như vậy, Tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng là một trong các tội danh thuộc nhóm tội phạm về tham nhũng và chức vụ. Tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng xâm phạm đến hoạt động đúng đắn của các cơ quan Nhà nước, tổ chức xã hội.

Hành vi khách quan của tội này là hành vi không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nhiệm vụ được giao gây ra hậu quả thiệt hại về tính mạng, sức khoẻ hoặc tài sản của người khác. Hậu quả thiệt hại về vật chất được định lượng theo khoản 1, Điều 360 BLHS là dấu hiệu bắt buộc để cấu thành tội phạm của tội danh này.

Theo quy định pháp luật thì Sở Giáo dục và Đào tạo là cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, thực hiện chức năng tham mưu, giúp Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quản lý nhà nước về giáo dục và đào tạo ở địa phương theo quy định của pháp luật và thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn theo phân cấp, ủy quyền của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.

Sở Giáo dục và Đào tạo có tư cách pháp nhân, có con dấu và tài khoản riêng theo quy định của pháp luật; chịu sự chỉ đạo, quản lý về tổ chức, vị trí việc làm, biên chế và công tác của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, đồng thời chịu sự chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra về chuyên môn, nghiệp vụ và các quy định khác của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Người đứng đầu, chịu trách nhiệm toàn bộ đối với việc tổ chức, hoạt động của Sở Giáo dục là Giám đốc Sở giáo dục. Sở Giáo dục và Đào tạo thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn quy định tại Điều 12 Nghị định số 127/2018/NĐ-CP ngày 21 tháng 9 năm 2018 của Chính phủ quy định trách nhiệm quản lý nhà nước về giáo dục, Nghị định số 46/2017/NĐ-CP ngày 21 tháng 4 năm 2017 của Chính phủ quy định về điều kiện đầu tư và hoạt động trong lĩnh vực giáo dục, Nghị định số 135/2018/NĐ-CP ngày 04/10/2018 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 46/2017/NĐ-CP; Nghị định số 86/2018/NĐ-CP ngày 06 tháng 6 năm 2018 của Chính phủ quy định về hợp tác, đầu tư của nước ngoài trong lĩnh vực giáo dục, các quy định của pháp luật có liên quan.

Theo quy định tại Thông tư liên tịch số 11/2015/TTLT-BGDĐT-BNV Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo chịu trách nhiệm trước Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và trước pháp luật về thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Sở Giáo dục và Đào tạo.

Theo đó, khi thực hiện nhiệm vụ của mình Giám đốc sở Giáo dục và Đào tạo có trách nhiệm giải quyết các vấn đề phát sinh như sau: Thứ nhất: Căn cứ các quy định hiện hành của pháp luật và phân công của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, ban hành quy chế làm việc của Sở và chỉ đạo, kiểm tra việc thực hiện;

Thứ hai: Chịu trách nhiệm trước Ủy ban nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và trước pháp luật về thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Sở Giáo dục và Đào tạo và các công việc được Ủy ban nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh phân công hoặc ủy quyền. Đối với những vấn đề vượt quá thẩm quyền hoặc đúng thẩm quyền nhưng không đủ khả năng và điều kiện giải quyết thì Giám đốc Sở giáo dục và Đào tạo phải chủ động làm việc với Giám đốc sở có liên quan để hoàn chỉnh hồ sơ trình Ủy ban nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh xem xét, quyết định;

Thứ ba: Có trách nhiệm báo cáo với Ủy ban nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân cấp tỉnh; Bộ, cơ quan ngang Bộ về tổ chức, hoạt động giáo dục của Sở Giáo dục và Đào tạo; báo cáo công tác, cung cấp tài liệu trước Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh khi có yêu cầu; trả lời kiến nghị của cử tri, chất vấn của đại biểu Hội đồng nhân dân cấp tỉnh về những vấn đề liên quan đến giáo dục và đào tạo trên địa bàn; phối hợp với Giám đốc sở, người đứng đầu tổ chức chính trị – xã hội và các cơ quan có liên quan trong việc thực hiện nhiệm vụ của Sở Giáo dục và Đào tạo.

Thứ tư: Căn cứ quy định về phân cấp quản lý tổ chức cán bộ của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh để quyết định: Bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, miễn nhiệm, luân chuyển, cách chức, giáng chức người đứng đầu, cấp phó người đứng đầu các cơ sở giáo dục trực thuộc Sở (không bao gồm người đứng đầu, cấp phó người đứng đầu trường trung cấp sư phạm, cao đẳng sư phạm thuộc Sở); công nhận, không công nhận hội đồng trường các cơ sở giáo dục trực thuộc Sở; công nhận, không công nhận hội đồng quản trị, chủ tịch hội đồng quản trị, hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các cơ sở giáo dục ngoài công lập thuộc thẩm quyền quản lý nhà nước của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, bao gồm cả các trường cao đẳng tư thục đóng trên địa bàn theo quy định của pháp luật.

Thông tư 12/2020/TT-BGDĐT cũng quy định hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ của Sở, Phòng Giáo dục và Đào tạo.

Trong vụ án này, cơ quan điều tra cho rằng Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Bắc Kạn đã thiếu trách nhiệm để cho kế toán thực hiện hành vi tham ô tài sản với số tiền lớn trong thời gian dài. Bởi vậy Cơ quan điều tra cần thu thập chứng cứ để chứng minh chức vụ, quyền hạn, trách nhiệm của Giám đốc sở đối với việc quản lý tài chính của sở này. Cần làm rõ hành vi thiếu trách nhiệm ở đây là hành vi nào?. Hành vi thiếu trách nhiệm phải là hành vi không thực hiện hoặc thực hiện không hết chức trách nhiệm vụ được giao dẫn đến hậu quả nhân viên dưới quyền thực hiện hành vi tham ô tài sản để có đủ căn cứ để kết tội.

Trường hợp bị kết tội thì ông Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Bắc Kạn sẽ phải đối mặt với khung hình phạt là cải tạo không gian giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 05 năm theo quy định tại khoản 1, Điều 360 Bộ luật Hình sự - Luật sư Cường cho biết.