Chưa đáp ứng được vay nhỏ, vay cấp bách

Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho rằng, mức độ tiếp cận tín dụng của người dân tại các tổ chức tài chính thức như là tổ chức tín dụng hiện còn hạn chế. Cụ thể theo kết quả nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam gần đây cho thấy, vẫn có 20,9% người tham gia cuộc khảo sát cho biết không thể tiếp cận bất cứ hình thức tín dụng nào khi có các nhu cầu tài chính khẩn cấp. Tỷ lệ này ở nhóm nữ giới là 23,4%, người nghèo là 30,9%, người trẻ tuổi là 24,1%, và đối với nhóm khách hàng ở khu vực nông thôn là 24,4%.

Cũng theo Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, hiện thị trường thiếu hụt nguồn cung đối với các khoản vay có giá trị nhỏ với tổng giá trị khoảng 50 triệu đồng.  Trong khi hộ gia đình là thành phần rất quan trọng trong nền kinh tế bởi vừa là bên cung cấp vừa là bên sử dụng vốn. Trong khi đó, thị trường vốn chính thức chỉ đáp ứng được một phần nhu cầu của thị trường và các hộ gia đình còn gặp nhiều khó khăn khi tiếp cận các khoản vay nhỏ.

Một khảo sát mới đây cũng cho thấy, 47% người Việt có tham gia vay tiền nhưng chỉ có 18,5% là vay từ tổ chức tín dụng (TCTD), ngoài ra là vay từ người thân, bạn bè hoặc "tín dụng đen". Một trong những lý do mà nhiều người Việt trẻ ngại vay từ ngân hàng vì điều kiện cho vay chặt chẽ, yêu cầu nhiều giấy tờ chứng minh, thủ tục thẩm định lâu, cần tài sản thế chấp. Trong khi đó, tỷ trọng cho vay tiêu dùng tại Việt Nam, nhất là đối với thị trường nông thôn, vùng ven, với 60 triệu dân vẫn còn đang bị bỏ ngỏ do các TCTD chưa có nhiều cơ hội tiếp cận.

Có thể thấy rằng, việc tín dụng đen bùng phát mạnh mẽ ở nước ta đang phản ánh nhu cầu về các khoản vay nhỏ, cấp bách của người dân rất lớn trong khi các khoản cho vay truyền thống chưa đáp ứng được các nhu cầu này.

Phát triển tín dụng tiêu dùng để đẩy lùi tín dụng đen

Phần lớn các chuyên gia cho rằng giải pháp tốt nhất để đẩy lùi tệ nạn "tín dụng đen" là phát triển tín dụng tiêu dùng (TDTD). Tuy nhiên, để TDTD phát triển và hiệu quả thì cần hoàn thiện nhiều yếu tố, không chỉ hành lang pháp lý mà còn là sự quyết tâm, vào cuộc và tăng cường truyền thông tới người dân.

Theo Công ty luật BASICO cho rằng, cần cấp phép thành lập mới các tổ chức tài chính, tín dụng để tăng nguồn cung, đáp ứng nhu cầu của người dân. Đây là nhu cầu thiết thực với sự sẵn sàng tham gia thị trường nhiều tổ chức định chế tài chính trong và ngoài nước.

Vụ Kinh tế tổng hợp (Ban Kinh tế Trung ương) đề xuất cần đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính trong hoạt động tín dụng, ngân hàng. Cải tiến quy trình, thủ tục cho vay, rút ngắn thời gian xét duyệt cho vay. Đa dạng hóa các loại sản phẩm tín dụng, dịch vụ ngân hàng, các gói tín dụng hỗ trợ phù hợp với từng phân khúc, đối tượng khách hàng.

Bên cạnh đó mở rộng mạng lưới hoạt động của các tổ chức tín dụng ở những địa bàn có mạng lưới hoạt động ngân hàng chưa tương xứng với nhu cầu tiếp cận tín dụng, dịch vụ ngân hàng của người dân, nhất là những địa bàn đang là điểm nóng về tín dụng đen hiện nay để tăng khả năng tiếp cận vốn tín dụng của người dân. Trong đó, Ngân hàng Nhà nước khuyến khích ngân hàng thương mại phát triển mô hình ngân hàng lưu động ở những vùng khó khăn, không có điều kiện thành lập chi nhánh, phòng giao dịch.

Nên phát triển TDTD để đẩy lùi tín dụng đen là một trong những mấu chốt được đưa ra trong thời gian gần đây. Hiện nay tỷ trọng tín dụng tiêu dùng đã cao hơn 25% GDP, do đó các rủi ro vĩ mô, rủi ro hệ thống có thể gây ra những tổn thất lớn cho nền kinh tế và bản thân hệ thống các TDTD. Do đó, cần phải có một hệ thống cảnh báo, đánh giá, kiểm soát chặt chẽ hơn đối với sự phát triển của tín dụng tiêu dùng để đảm bảo ngăn ngừa các rủi có thể xảy ra. 

Đoàn Thúy