Trợ thủ của ngành y

Tại Australia, AI trong y tế được triển khai theo ba hướng nghiên cứu lớn gồm: nghiên cứu lâm sàng dựa trên kiểu gene, xử lý dữ liệu y tế về những báo cáo về hình ảnh lâm sàng và tăng cường khả năng tiếp cận trong chẩn đoán và điều trị bệnh nan y.

Bắt đầu từ nghiên cứu tế bào cơ bản đến nghiên cứu liên quan đến dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho cộng đồng, AI và học máy hoàn toàn có thể hỗ trợ công cụ phân tích dữ liệu thông minh.

Dựa trên kho dữ liệu lớn, hệ thống có thể cung cấp hình ảnh lâm sàng cho bác sĩ giúp bác sĩ trong chẩn đoán nhanh chóng. Bên cạnh đó, AI giúp hệ gene, sử dụng thuật toán để thấy được diễn biến mô hình bệnh, chỉ thị sinh học, các thông tin trên hồ sơ bệnh án của bệnh nhân, nghiên cứu để phân tích hình ảnh trên não bộ.

Các chuyên gia của Australia cũng ứng dụng AI giúp xử lý ngôn ngữ tự nhiên cho các cơ sở dữ liệu về ung thư. Tức là khi phòng xét nghiệm về bệnh lý đưa ra các thông báo, cơ sở dữ liệu về ung thư phân loại và mã hóa thủ công các ca ung thư. AI giúp phân loại mô bệnh học, vị trí khối tiên phát, kích cỡ khối u và đưa ra thông tin giai đoạn ung thư. Theo Tiến sỹ David Hansen, Giám đốc nghiên cứu,Trung tâm nghiên cứu y tế điện tử - CSIRO, việc ứng dụng y tế số đã giúp thúc đẩy dịch vụ, chất lượng chăm sóc sức khỏe tại Australia.

Tại Việt Nam, hiện AI đã được nhiều bệnh viện nghiên cứu, ứng dụng và triển khai. Như tại Bệnh viện Phổi trung ương, ngay từ năm 2016 đã bắt đầu nghiên cứu, phát triển AI với mục tiêu tận dụng tốt những lợi thế của công nghệ này.

PGS. TS. BS Nguyễn Viết Nhung, Giám đốc Bệnh viện Phổi trung ương cho biết, AI sẽ hỗ trợ trong sàng lọc X-quang lao phổi, dự báo dịch tễ học không gian, hỗ trợ người bệnh tuân thủ điều trị, hỗ trợ quản lý tác dụng phụ của thuốc... Đích đến cuối cùng là phát hiện sớm và điều trị dứt điểm, giúp bệnh nhân khỏi bệnh. Bên cạnh đó, công nghệ sẽ hình ảnh hoá những bất thường dù nhỏ nhất, giúp bác sĩ chuẩn đoán chính xác, quyết định có đưa bệnh nhân này vào diện nguy cơ cần khám kỹ hơn hay không.

Còn tại một số đơn vị cũng đang phát triển về AI như tại Học viện Kỹ thuật quân sự lại đi theo hướng tạo ra những robot vận chuyển. Mục đích chính là đưa đồ vào trong các khu cách ly và ngược lại. Robot giảm tiếp xúc giữa nhân viên y tế và người cách ly, bệnh nhân xuống gần như 0%. Ngoài ra robot cũng giải quyết bài toán giao tiếp giữa bác sĩ và bệnh nhân tại những khu vực điều trị đặc biệt, có nguy cơ lây lan cao.

AI đang được dự báo sẽ mang đến những điều kỳ diệu trong ngành y tế, khi ứng dụng công nghệ vào để giải quyết những bài toán dù rất nhỏ cho đến những dự án lớn. Tuy nhiên, để ứng dụng AI vào ngành y ở quy mô rộng lại cần có những quy định để bảo đảm quyền lợi cho người bệnh.

Cần sớm có quy định ứng dụng AI trong y tế

Theo TS. Trần Thị Mai Oanh, Viện trưởng Viện Chiến lược, Bộ Y tế, trong những năm gần đây, ngành y tế rất quan tâm đến việc ứng dụng công nghệ thông tin, số hóa nhiều hoạt động. Theo đó, Bộ đã đề ra 9 nhiệm vụ và giải pháp nhằm nâng cao cơ hội chăm sóc sức khoẻ người dân như xây dựng cơ sở hạ tầng thông tin; dữ liệu hồ sơ sức khoẻ cá nhân, bệnh án điện tử. Hiện nay một số bệnh viên đang triển khai các ứng dụng nhiều sản phẩm AI trong điều trị bệnh ở các bệnh viện như hỗ trợ điều trị ung thư tại Bệnh viện K, Bệnh viện Phú Thọ,..Gần đây, Viện trưởng Viện Chiến lược, Bộ y tế cũng đưa AI vào quá trình đào tạo năng lực cho bác sĩ chẩn đoán hình ở 8 bệnh viện khắp cả nước.

AI đang có vùng áp dụng rất rộng, nhất là trong hỗ trợ, chăm sóc toàn diện sức khoẻ người dân. Trong đó gồm: theo dõi sức khoẻ cá nhân nhằm giảm thiểu nguy cơ bệnh; phát hiện sớm những bệnh thời đại như ung thư, tim mạch giúp giảm chi phí và kéo dài sự sống; giúp bệnh nhân tuân thủ việc uống thuốc; theo dõi diễn biến bệnh.

Mặc dù AI tạo ra hiệu quả nhưng cũng đặt ra bài toán về tính pháp lý và đạo đức bác sĩ. Đây được coi là vấn đề sẽ phải tính toán tới, không chỉ đảm bảo sức khoẻ cho người bệnh mà còn đảm bảo quyền lợi cho cả bác sĩ. Bác sĩ cũng không thể uỷ thác hay dựa hoàn toàn vào công nghệ.

Theo bà Oanh, để ứng dụng AI một cách hợp lý, nên có khung pháp lý. AI cần được coi như một loại hình dịch vụ y tế và có quy trình hướng dẫn về chuyên môn. Điều này phân định trách nhiệm rõ ràng giữa bác sỹ, bệnh nhân và công nghệ.

Để ứng dụng AI, TS David Hansen, Giám đốc nghiên cứu,Trung tâm nghiên cứu y tế điện tử - CSIRO cho biết phải xác định chính xác vấn đề mong muốn AI giải quyết là gì. Phải đảm bảo đủ nhân lực cần gồm đội ngũ cán bộ kỹ thuật, lâm sàng để giải quyết các việc khác nhau trong các dự án. Khi đã có đủ các điều kiện này, nhân tố mang tính chìa khóa quyết định thành công là dữ liệu. Các giải pháp có thể đưa ra dựa nhiều vào chất liệu dữ liệu đang có. Vậy trong lĩnh vực y tế đã có những dữ liệu nào, từ đó mới tính đến xây dựng thuật toán và kiến trúc nền tảng công nghệ.

Gia Nguyên