Giải thưởng “Làng Du lịch tốt nhất” được đưa ra nhằm nâng cao vai trò của du lịch trong việc bảo vệ các làng quê vùng nông thôn, bao gồm cảnh quan, hệ thống tri thức, sự đa dạng sinh học và văn hóa, các hoạt động địa phương bao gồm nông, lâm, chăn nuôi, thủy sản và ẩm thực. Những ngôi làng được lựa chọn nhận giải cần có sự nổi bật về tài nguyên thiên nhiên và văn hóa, đồng thời có các hành động đổi mới, cam kết phát triển du lịch phù hợp với các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs) của Liên hợp quốc.

Đến nay, UN Tourism đã trao giải thưởng cho 130 làng trên toàn thế giới, trong đó có Làng Tân Hóa (Quảng Bình) và Làng Thái Hải (Thái Nguyên) của Việt Nam.

Theo thể lệ năm 2024, mỗi nước thành viên của UNWTO được đề cử 8 làng du lịch nhận danh hiệu “Làng Du lịch tốt nhất”. Các ứng viên đăng ký được đánh giá bởi Ban cố vấn độc lập dựa trên các bộ tiêu chí: Tài nguyên văn hóa và thiên nhiên; phát huy và bảo tồn tài nguyên văn hóa; kinh tế bền vững; xã hội bền vững; môi trường bền vững; phát triển và liên kết chuỗi giá trị du lịch; quản trị và ưu tiên du lịch; cơ sở hạ tầng và kết nối; sức khỏe, an toàn và an ninh.

Hạn đăng ký là ngày 24/4, việc công bố danh sách các làng được chọn sẽ diễn ra vào quý III hằng năm.

Năm 2023, "Làng Tân Hóa, mô hình du lịch thích ứng thời tiết" tại xã Tân Hóa, huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình của Việt Nam với điều kiện tự nhiên, văn hóa đặc sắc đã vinh dự nhận Giải thưởng “Làng du lịch tốt nhất”. 

Theo Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam, làng Tân Hóa cách thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình 130 km, cách trung tâm du lịch Phong Nha 70 km. Làng nằm lân cận Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, có điều kiện thiên nhiên, tự nhiên độc đáo, gìn giữ được sự mộc mạc, chân chất đậm chất làng quê, tạo nét đẹp bình dị khó quên trong lòng du khách đến tham quan.

Bên cạnh đó, với thế mạnh là hệ thống hang động Tú Làn nổi tiếng, sự đầu tư khai thác hiệu quả của Oxalis Adventure, Tân Hóa được định vị trở thành trung tâm du lịch hấp dẫn của vùng Tây Bắc tỉnh Quảng Bình. Nơi đây sẽ là nền tảng để các khu vực lân cận, nơi có tài nguyên du lịch cùng phát triển.

Trước đó, vào năm 2022, Khu bảo tồn làng nhà sàn dân tộc sinh thái Thái Hải (xã Thịnh Đức, thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên) đã trở thành đại diện duy nhất của Đông Nam Á nhận giải thưởng uy tín này.

Qua 3 kỳ, Tổ chức Du lịch Liên hợp quốc đã nhận gần 600 đơn đăng ký từ gần 100 quốc gia. Hiện tại, Mạng lưới Làng du lịch tốt nhất của Tổ chức Du lịch Liên hợp quốc quy tụ 186 thành viên, có 129 làng được công nhận là Làng du lịch tốt nhất và 57 làng tham gia chương trình nâng cấp.

Giải thưởng Làng Du lịch tốt nhất gồm 3 trụ cột chính. Đầu tiên là “Làng du lịch tốt nhất của UN Tourism”, công nhận những ngôi làng điển hình về điểm đến du lịch nông thôn với tài nguyên văn hóa, tự nhiên được công nhận. Làng chung tay bảo tồn và phát huy các giá trị, sản phẩm, lối sống nông thôn, cộng đồng, có cam kết đổi mới rõ ràng, bền vững về kinh tế, xã hội và môi trường.

Thứ 2 là “Làng du lịch tốt nhất của UN Tourism” phiên bản nâng cấp, tạo điều kiện cho một số bản làng chưa đạt đủ tiêu chuẩn để được công nhận. Những bản làng này sẽ nhận được sự hỗ trợ từ Tổ chức Du lịch Liên hợp quốc và các đối tác nhằm cải thiện các yếu tố còn thiếu hụt trong quá trình đánh giá.

Trụ cột thứ 3 là Hệ thống mạng lưới toàn cầu “Làng du lịch tốt nhất của UN Tourism”. Đây là mạng lưới trao đổi kinh nghiệm và thực hành, học hỏi, mang lại cơ hội cho các bản làng du lịch trên khắp thế giới. Mạng lưới gồm các chuyên gia và đối tác công-tư tham gia thúc đẩy du lịch vì sự phát triển nông thôn.

Ban cố vấn độc lập sẽ đánh giá các ứng viên dựa trên bộ tiêu chí về tài nguyên văn hóa, thiên nhiên; phát huy, bảo tồn tài nguyên văn hóa; kinh tế, xã hội, môi trường bền vững; phát triển, liên kết chuỗi giá trị du lịch; quản trị, ưu tiên du lịch; cơ sở hạ tầng, kết nối; sức khỏe, an toàn và an ninh.

Nguyễn Hoàng