Chủ tịch VARSI Trần Chủng cho biết, ngày 20/7/2021, VARSI nhận được văn bản số 934/2021/DCG của Tập đoàn Đèo Cả về việc đề nghị VARSI báo cáo Chính phủ và các Bộ ngành quan tâm giải quyết các vướng mắc tại các dự án đầu tư hạ tầng giao thông BOT. Với vai trò là cầu nối các thành viên Hiệp hội với các cơ quan quản lý Nhà nước, ngày 21/7, VARSI đã tổng hợp và có báo cáo Phó Thủ tướng Chính phủ (phụ trách khối kinh tế tổng hợp).

Cụ thể, về chính sách phân bổ, hạch toán lãi vay đối với Dự án BOT, theo VARSI, với đặc thù là một doanh nghiệp đầu tư hạ tầng nên tổng vốn đầu tư rất lớn, trong đó chủ yếu là vốn vay ngân hàng nên khoản chi phí lãi vay trong các các năm đầu khi dự án mới đưa vào vận hành rất cao do số dư tính lãi lớn (giảm dần vào các năm sau); ngược lại doanh thu các năm đầu lại thấp và tăng dần vào các năm sau (do tăng trưởng lưu lượng xe, tăng giá vé theo lộ trình,…).

Việc ghi nhận chi phí lãi vay theo quy định hiện nay của Bộ Tài Chính sẽ dẫn đến kết quả hoạt động kinh doanh trong những năm đầu là khoản lỗ lớn và những năm cuối dự án lợi nhuận rất cao.

“Điều này không phù hợp với bản chất của dự án BOT và chuẩn mực tài chính quốc tế, vì tại hợp đồng dự án được các bên ký đã thống nhất phải đảm bảo lợi nhuận hằng năm theo tỷ suất sinh lời trong suốt vòng đời của dự án. Nhận thấy bất cập trên, Bộ Tài Chính đã tiến hành lấy ý kiến các Bộ ngành từ năm 2018 để điều chỉnh nhưng đến nay vẫn chưa có kết quả”, Chủ tịch VARSI Trần Chủng cho biết.

Về vấn đề hoàn thuế giá trị gia tăng của dự án hầm đường bộ qua Đèo Cả, theo văn bản báo cáo của SARSI, dự án đầu tư xây dựng hầm đường bộ qua Đèo Cả (Dự án Đèo Cả) bao gồm: hầm Cổ Mã, hầm Đèo Cả, hầm Cù Mông và hầm Hải Vân, được Bộ Giao thông vận tải phê duyệt đầu tư với tổng mức đầu tư 21.612 tỷ đồng. Sau khi hoàn thành đưa vào sử dụng đã phát huy hiệu quả kinh tế, giảm tai nạn giao thông, nâng cao năng lực vận tải đường bộ, kết nối và phát triển kinh tế khu vực.

Theo phương án tài chính được Bộ Giao thông vận tải phê duyệt, tiền hoàn thuế là một dòng tiền vào của dự án. Tuy nhiên, phương án tài chính của dự án đang bị phá vỡ do nhiều vướng mắc, bất cập và thay đổi chính sách, trong đó bao gồm vướng mắc phát sinh từ việc không được hoàn thuế giá trị gia tăng, cụ thể:

Các hóa đơn đầu vào phục vụ cho hoạt động đầu tư xây dựng dự án phát sinh sau ngày dự án đưa vào hoạt động thu phí thì không được hoàn thuế giá trị gia tăng. Tuy nhiên do đặc thù của công tác nghiệm thu thanh quyết toán kéo dài, sau khi dự án đưa vào sử dụng, khối lượng thi công các nhà thầu hoàn thiện hồ sơ và xuất hóa đơn với tổng giá trị thuế giá trị gia tăng là 202,1 tỷ đồng.

Nếu số thuế này không được hoàn và yêu cầu bù trừ với thuế GTGT đầu ra của hoạt động thu phí thì Công ty cổ phần đầu tư Đèo Cả - Doanh nghiệp Dự án sẽ phải thực hiện bù trừ trong vòng khoảng 6 năm, gây thiếu hụt dòng tiền, phát sinh thêm lãi vay dẫn đến phá vỡ phương án tài chính của dự án, không đảm bảo chi phí vận hành để duy trì hoạt động lưu thông qua các hầm.

Nội dung này, khi thực hiện kiểm toán hoạt động xây dựng về việc quản lý sử dụng vốn đầu tư dự án Kiểm toán Nhà nước đã có ý kiến đánh giá tại Báo cáo kiểm toán số 384/KTNN-TH ngày 06/9/2019, số 425/KTNN-TH ngày 05/4/2019: “…Đến thời điểm 31/5/2019, số thuế GTGT phát sinh trong thời gian thi công của hạng mục hầm Đèo Cả, hầm Cù Mông chưa được hoàn (tính từ thời điểm bắt đầu thu phí) dẫn đến mất cân đối dòng tiền, thâm hụt dòng tiền vào của dự án.” và kết luận “…Đối với khó khăn, vướng mắc trong việc hoàn thuế giá trị gia tăng của dự án làm ảnh hưởng đến phương án tài chính, đề nghị Công ty cổ phần đầu tư Đèo Cả làm việc với Bộ giao thông vận tải, Bộ tài chính và các cơ quan chức năng có liên quan, báo cáo Chính phủ xem xét để giải quyết.”

Công ty Cổ phần đầu tư Đèo Cả đã nhiều lần báo cáo các cấp có thẩm quyền Bộ Tài Chính nhưng đến nay vẫn chưa được giải quyết làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động kinh doanh và môi trường đầu tư.

Trên cơ sở các kiến nghị của Tập đoàn Đèo Cả về các vướng mắc nêu trên, Hiệp hội các Nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam kiến nghị Thủ tướng chính phủ chỉ đạo Bộ Tài Chính quan tâm giải quyết một số nội dung. Theo đó, sớm ban hành thông tư hướng dẫn về thuế thu nhập doanh nghiệp để Nhà đầu tư BOT được ghi nhận, phân bổ chi phí lãi vay các dự án BOT tránh kéo dài gây thiệt hại cho doanh nghiệp; Giải quyết việc hoàn thuế giá trị gia tăng đối với những hóa đơn phát sinh cho doanh nghiệp BOT sau thời điểm đưa dự án vào khai thác.

Tiến Vinh