Thống kê cho thấy, trong số 78 vụ kiện chống bán phá giá thì có 37 vụ là liên quan đến sắt thép, chiếm ½ số vụ kiện. ¾ số vụ kiện chống trợ cấp cũng liên quan đến mặt hàng sắt thép. Nguyên đơn cho rằng hàng hóa sản xuất tại Việt Nam thực ra là sản xuất từ nước khác, đang bị đánh thuế cao hơn, hợp thức hóa qua Việt Nam để đi đến nước thứ ba nhằm lợi dụng nguồn gốc xuất xứ từ Việt Nam tránh thuế cao. 

Bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO (Phòng thương mại và công nghiệp Việt Nam-VCCI) hôm 25-6 cho biết tính đến nay hàng hóa Việt Nam đã bị kiện ở 107 vụ liên quan đến phòng vệ thương mại do nước ngoài khởi xướng. Trong đó có 78 vụ là kiện chống bán phá giá, 12 vụ kiện chống trợ cấp và 17 vụ kiện chống lẩn tránh thuế. Nguyên đơn đứng đầu nhiều nhất các vụ kiện đối với hàng Việt là các nhả sản xuất Mỹ, tiếp đến là Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ, Úc và EU. 

Gần đây, các nhà sản xuất, hiệp hội tại Indonesia và một số quốc gia trong khu vực cũng có tên trong danh sách kiện hàng hóa xuất khẩu Việt Nam, thậm chí là khởi kiện khá dồn dập. Khi độ mở của nền kinh tế càng cao thì hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam càng đối diện với các vụ kiện phòng vệ thương mại từ nước ngoài càng lớn. Mà bị kiện nhiều nhất là các sản phẩm từ sắt thép. Trong số 17 vụ kiện chống lẩn tránh thuế có 16 vụ các nguyên đơn nghi ngờ là hàng hóa từ Trung Quốc (đang bị áp thuế chống bán phá giá cao) được hợp thức hóa qua các cơ sở tại Việt Nam để lẩn tránh thuế trước khi xuất đi. 

Ông Lê Sĩ Giảng - Chuyên gia trong lĩnh vực cạnh tranh thương mại, cho rằng, thép bị kiện nhiều bởi thép có phổ rộng và mức đầu tư lớn. Thép cũng là mặt hàng bị "soi" nhiều do là ngành công nghiệp cơ bản, các nước đều muốn phát triển, đồng thời bảo hộ sản xuất. Một điểm nữa, quy chuẩn chất lượng sản phẩm thép phổ biến toàn thế giới, với một nền thông tin chung, một cơ cấu sản xuất chung, người ta có thể phân tích để xác định DN bán hay không bán phá giá. Thép của Việt Nam "bị kiện nhiều hơn" do DN thép tập trung phát triển một vài lợi thế nhất định trong toàn chuỗi (quặng, phôi, thép đen, thép trắng, thép cao cấp...) với chi phí sản xuất rẻ. Nhìn sâu vào bản chất ngành thép hiện nay, DN Việt Nam chỉ mạnh ở một vài điểm. 

Thép Việt Nam liên tục bị kiện phòng vệ thương mại. Ảnh: Internet