Ngày hôm nay, 4 anh em dân tộc chính ở Nà Sác như Tày, Nùng, Kinh, Mông đang tiếp tục nắm tay nhau để xây dựng quê hương, tạo sự “chuyển mình” đầy ấn tượng cho “Xã đỏ” Nà Sác.

Một thời ở xã Việt Minh

Đặt chân đến xã Nà Sác trong những ngày tháng lịch sử đầy hào hùng này người ta mới có thể cảm nhận đầy đủ nhất về ý chí quật cường của dân tộc ta trong những tháng ngày dựng xây cách mạng. Theo lịch sử Đảng bộ đang lưu giữ tại xã, huyện thì “Xã đỏ” Nà Sác không chỉ là nơi thành lập Chi bộ Đảng đầu tiên của huyện Hà Quảng, mà còn là nơi đầu tiên Bác Hồ đặt chân trở về Tổ quốc sau 30 năm bôn ba tìm đường cứu nước (ngày 28/1/1941).

Những ngày đầu trở về nước, ngoài Cốc Bó (Xã Trường Hà) thì với địa thế cũng bởi tấm lòng với cách mạng của người dân Nà Sác mà Bác Hồ đã nhanh chóng đi đến một quyết định lựa chọn miền đất này để xây dựng các phong trào cách mạng. Tại Nà Sác, dưới sự chỉ đạo của Bác Hồ cùng các đồng chí lão thành cách mạng tiền bối, Mặt trận Việt Minh đã được xây dựng thí điểm. Với con mắt nhìn xa, trông rộng, tin dân của Bác nên chỉ sau một thời gian thí điểm, Nà Sác đã trở thành “xã Việt Minh hoàn toàn”. Và cũng bắt đầu từ đây, Mặt trận Việt Minh ở Nà Sác cũng như Châu Hà Quảng lúc bấy giờ đã nhanh chóng mạnh lên và phát triển rộng khắp, lan rộng ra cả khu vực Cao Bắc Lạng, Thái Tuyên Hà lúc bấy giờ.

Trên con đường dẫn vào “Xã đỏ” Nà Sác hiện nay, tượng đài ghi danh vẫn còn lưu giữ những dòng chữ: “Tháng 9/1941, Bác Hồ về Lũng Cát, Nà Sác chỉ đạo phong trào cách mạng Việt Minh. Kịp thời hoãn cuộc khởi nghĩa Cao - Bắc - Lạng… Chỉ thị thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân để thúc đẩy và nắm bắt thời cơ cách mạng…”. Những dòng chữ ngắn gọn nhưng chứa đựng bên trong cả bề dày lịch sử đấu tranh kiên cường của nhân dân các dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng và Bác Hồ trong những năm tháng hào hùng, sục sôi khí thế cách mạng  giải phóng dân tộc. 

Theo dòng lịch sử, ngày 20/6/1931, tại hang Phja Nọi, xã Nà Sác đã diễn ra lễ thành lập Chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên của huyện Hà Quảng gồm 3 đồng chí: Hoàng Tô, Đào Đức, Phúc Kiến… Đây là sự kiện quan trọng đánh dấu bước phát triển mới trong phong trào đấu tranh cách mạng của nhân dân các dân tộc Nà Sác cũng như huyện Hà Quảng lúc bấy giờ. Chi bộ đã đảm nhiệm vai trò như một đảng bộ tích cực triển khai công tác xây dựng tổ chức cơ sở đảng nhanh chóng lan rộng… Và chỉ sau đó 4 năm, vào tháng 5/1935, Hà Quảng đã phát triển thành Đảng bộ, tạo cơ sở vững chắc cho phong trào cách mạng phát triển mạnh mẽ, là điều kiện thuận lợi để đón lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc về nước, tổ chức Hội nghị Trung ương lần thứ 8 xác định nhiệm vụ chiến lược xây dựng Mặt trận Việt Minh, chuẩn bị lực lượng tiến tới tổng khởi nghĩa.

Địa hình Nà Sác nằm liền một dải với Pác Bó, xã Trường Hà, trở thành một trong những địa bàn trọng điểm xây dựng Việt Minh, nhanh chóng tập hợp nhân dân, tổ chức huấn luyện và tập dượt lực lượng quần chúng, xây dựng làng xã chiến đấu, xây dựng chính quyền tự quản. Cũng từ đây, những đội công tác tuyên truyền xung phong Nam tiến, Tây tiến, Đông tiến đã ra đời để mở đường sang Hà Giang, Tuyên Quang, Lạng Sơn, Bắc Kạn, Thái Nguyên nối liền với miền xuôi và phong trào cách mạng của cả nước.

Thời bình nơi “Xã đỏ”

Về với Nà Sác vào những ngày Mùa Thu cách mạng này, người ta có thêm những ghi nhận về sự chuyển mình dữ dội của “Xã đỏ” trong những ngày hòa bình. Những con đường “hắt hiu lau xám” dạo nào dẫn qua các thôn như Cốc Sâu, Lũng Loỏng, Mã Lịp, Thôm Tẩu, Lũng Pỉa... đã được bê tông hóa hoàn toàn theo Chương trình Nông thôn mới để tiếp nối với đường Hồ Chí Minh chạy qua địa bàn xã. Mùa này, ngô, sắn và cây thuốc lá - những sản vật truyền thống của Nà Sác vươn lên tốt bời trong nắng và gió Thu để hứa hẹn những mùa vàng bội thu. Sự đổi thay của “Xã đỏ” Nà Sác hiển hiện trên từng mái nhà, thôn bản cũng như nụ cười, tiếng nói của người dân.

Hiện Nà Sác có tổng cộng gần 400 hộ với trên 1.500 nhân khẩu, với 4 dân tộc sinh sống là Tày, Nùng, Kinh, Mông. Trong những năm qua, trên cơ sở phát huy truyền thống cách mạng của xã cũng như việc xác định phát triển kinh tế là nhiệm vụ trọng tâm trong tình hình mới, Đảng bộ, chính quyền đã tập trung chỉ đạo toàn xã có bước đi phù hợp và phát huy lợi thế của địa phương, đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh - quốc phòng. Từ định hướng này, nhờ việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng nên Nà Sác đã nhanh chóng vươn lên xóa đói giảm nghèo, tăng thu nhập.

Hiện xã đã trồng khoảng 45 ha cây thuốc lá, năng suất đạt trên 22 tạ/ha; trừ chi phí, nhiều hộ có thu nhập 40 triệu đồng/năm. Cùng với đó, các loại cây con có hiệu quả cao cũng được đưa vào như dâu, cây sắn cao sản... Bằng việc đột phá về cây con này nên giá trị sản xuất nông nghiệp toàn xã đã đạt trên 40 triệu đồng/ha.

Hiện nay, nói đến kinh tế hộ gia đình ở Nà Sác đã có rất nhiều các tên tuổi cá nhân được nhắc đến. Trong đó tiêu biểu nhất phải kể đến là mô hình chăn nuôi của gia đình Hoàng Văn Bé ở xóm Hòa Mục 1. Trong căn nhà khá dư dả ở một miền đất chiến địa một thời này, Hoàng Văn Bé cho biết, trước đây kinh tế gia đình cũng khó khăn lắm. Tuy nhiên, là một công dân ở nơi được mệnh danh là “Xã đỏ” này anh thấy nghèo khó là không thể được.

Từ suy nghĩ này anh đã mạnh dạn vay 200 triệu đồng để đầu tư chăn nuôi vịt và lò ấp trứng. Thành công đến với anh, ngoài việc kiến thiết nhà cửa, có của ăn của để thì mô hình kinh tế của Hoàng Văn Bé còn được Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư tỉnh Cao Bằng chọn là một trong 17 hộ tham gia mô hình để đầu tư máy móc, trang thiết bị và chuyển giao khoa học kỹ thuật chuyên ấp nở gia cầm; cung cấp trứng và 40.000 con vịt giống, thu gần 80 triệu đồng/năm.

Phát huy truyền thống cách mạng, trong phong trào xây dựng Nông thôn mới, nhân dân xã Nà Sác đã hiến hàng ngàn m2 đất, góp công sức, vật liệu để bê-tông hóa đường liên xóm. Từ việc đồng sức, đồng lòng xây dựng “Xã đỏ” nên hiện nay trên 90% số đường liên xóm trong xã được bê - tông hóa; 100% hộ chăn nuôi gia súc không để trâu, bò dưới gầm sàn nhà ở...

Tự hào với truyền thống của một vùng quê cách mạng, Nà Sác hôm nay đang từng bước đổi thay. Ở đó, những người con của quê hương cách mạng luôn giữ trọn niềm tin sắt son vào Đảng, Nhà nước và ra sức phấn đấu phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới của Tổ quốc.

Nông Lâm