ASEAN đạt đồng thuận 5 điểm

"Nó nằm ngoài sự mong đợi của chúng tôi", Thủ tướng Malaysia Muhyiddin Yassin nói với các phóng viên sau cuộc họp của các nhà lãnh đạo Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) với sự tham dự của Thượng tướng Myanmar Min Aung Hlaing.

"Chúng tôi đã cố gắng không buộc tội phe của ông ấy quá nhiều vì chúng tôi không quan tâm ai là người gây ra điều đó", Thủ tướng Muhyiddin nói thêm. "Chúng tôi chỉ nhấn mạnh rằng bạo lực phải dừng lại. Đối với ông ấy, chính phía bên kia mới gây ra vấn đề. Nhưng ông ấy đồng ý rằng bạo lực phải dừng lại".

Các nhà lãnh đạo ASEAN muốn Thống tướng Min Aung Hlaing cam kết hạn chế lực lượng an ninh có hành động bạo lực đã khiến ít nhất 745 người thiệt mạng trong các cuộc đụng độ với những người biểu tình và phong trào bất tuân dân sự bắt đầu từ ngày 1/2.

ASEAN cũng muốn chính quyền quân sự trả tự do cho các tù nhân chính trị. "Ông ấy không từ chối những gì tôi và nhiều đồng nghiệp khác đưa ra", Muhyiddin nói.

Theo tuyên bố từ Chủ tịch nhóm Brunei, đã đạt được sự nhất trí về 5 điểm - chấm dứt bạo lực, đối thoại mang tính xây dựng giữa các bên, đặc phái viên ASEAN nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho đối thoại, chấp nhận viện trợ và chuyến thăm của đặc phái viên tới Myanmar. Không có đề cập đến việc thả các tù nhân chính trị trong tuyên bố.

"Ông Min Aung Hlaing nói rằng ông đã nghe chúng tôi. Ông ấy sẽ đưa ra quan điểm, điều mà ông ấy cho là hữu ích", Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long cho biết.

"Ông ấy không phản đối việc ASEAN đóng một vai trò xây dựng, hoặc một chuyến thăm của phái đoàn ASEAN, hoặc hỗ trợ nhân đạo".

Nhưng Thủ tướng Lý Hiển Long nói thêm rằng quá trình này còn một chặng đường dài phía trước, "bởi vì có một điều phải nói rằng bạn sẽ ngừng bạo lực và thả các tù nhân chính trị, đó là một việc khác để hoàn thành nó".

Sau cuộc họp của các nhà lãnh đạo ASEAN, Thống tướng Min Aung Hlaing không đưa ra bình luận nào.

Một bản tin thường xuyên vào ban đêm trên kênh truyền hình Myawaddy TV do quân đội điều hành đã đưa tin về việc ông Min Aung Hlaing tham dự cuộc họp và cho biết Myanmar sẽ hợp tác chặt chẽ với ASEAN trong nhiều vấn đề khác nhau, bao gồm "quá trình chuyển đổi chính trị ở Myanmar và tiến trình sẽ được thực hiện trong tương lai".

Charles Santiago, người đứng đầu nhóm Nghị sĩ ASEAN vì Nhân quyền, kêu gọi trả tự do cho các tù nhân chính trị của Myanmar và thời hạn chấm dứt bạo lực.

Ông nói: “ASEAN hiện phải hành động nhanh chóng và đặt ra một mốc thời gian rõ ràng để Thống tướng Min Aung Hlaing thực hiện việc chấm dứt bạo lực, hoặc sẵn sàng bắt ông ấy phải chịu trách nhiệm”.

Khôi phục dân chủ ở Myanmar

Cuộc họp thượng đỉnh ASEAN là nỗ lực phối hợp quốc tế đầu tiên nhằm xoa dịu cuộc khủng hoảng ở Myanmar, kể từ sau cuộc đảo chính lật đổ chính phủ đắc cử của bà Aung San Suu Kyi. Myanmar là một trong 10 quốc thành viên của ASEAN, tổ chức có chính sách ra quyết định đồng thuận và không can thiệp vào công việc của các thành viên.

Chính phủ thống nhất quốc gia song song của Myanmar (NUG), bao gồm các nhân vật ủng hộ dân chủ, tàn dư của chính quyền bị lật đổ của bà Suu Kyi và đại diện của các nhóm sắc tộc vũ trang, cho biết họ hoan nghênh sự đồng thuận đã đạt được nhưng chính quyền phải tuân theo lời hứa của mình.

Tiến sĩ Sasa, phát ngôn viên của NUG cho biết: “Chúng tôi mong muốn ASEAN có hành động kiên quyết để tuân theo các quyết định của mình và khôi phục nền dân chủ của chúng tôi”.

Việc lãnh đạo một chính phủ quân sự ở Myanmar tham dự hội nghị cấp cao ASEAN là điều khác lạ so với truyền thống - thường quốc gia này cử đại diện bởi một sĩ quan cấp thấp hơn hoặc một lãnh đạo dân sự.

Các nhà lãnh đạo Indonesia, Việt Nam, Singapore, Malaysia, Campuchia và Brunei đã có mặt tại cuộc họp, cùng với các Bộ trưởng Ngoại giao của Lào, Thái Lan và Philippines.

Trong khi chính sách không can thiệp của ASEAN gây khó khăn cho việc giải quyết các vấn đề gây tranh cãi, thì Liên hợp quốc, Trung Quốc và Hoa Kỳ được coi Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á là cơ quan tốt nhất để giải quyết trực tiếp chính quyền.

"Chúng tôi trong Hội đồng Bảo an háo hức chờ đợi kết quả của cuộc họp @ASEAN về Myanmar, cuộc họp đáng được quan tâm nghiêm túc và ngay lập tức", Đại sứ Hoa Kỳ tại Liên Hợp Quốc Linda Thomas-Greenfield đã viết trên Twitter.