Vấn đề dạy học trực tuyến đang được nhiều thầy cô, học sinh và phụ huynh quan tâm. Đặc biệt, việc dạy học làm sao đảm bảo được chất lượng, phù hợp với điều kiện có dịch. Xung quanh vấn đề này, mới đây ông Nguyễn Xuân Thành, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học, Bộ GD&ĐT đã có cuộc trao đổi với báo chí.

Việc dạy học trực tuyến chất lượng khó đảm bảo như dạy học trực tiếp, vì thế để tạo thuận lợi cho cô thầy và học trò trong việc học online, ông  có thể cho biết Bộ GD&ĐT sẽ có phương án giảm tải chương trình như thế nào? Các bài giảng trực tuyến sẽ được xây dựng ra sao, theo hình thức nào để đạt hiệu quả cao nhất?

-Thực hiện kế hoạch năm học trong bối cảnh đặc biệt, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT đã chỉ đạo các cấp học rà roát điều chỉnh nội dung dạy học, đảm bảo chương trình nhưng tinh giản nội dung.

Trước đây, chúng tôi đã có công văn 3280/BGDĐT-GDTrH về việc hướng dẫn thực hiện điều chỉnh nội dung dạy học cấp THCS, THPT trong điều kiện dịch Covid-19 vẫn diễn biến phức tạp.

Theo đó, 10 môn học sẽ điều chỉnh nội dung dạy học, gồm: Toán, Vật lý, Hóa học, Sinh Học, Tin học, Công nghệ, Ngữ văn, Lịch sử, Địa lý, Giáo dục công dân. Nguyên tắc là tinh giản các nội dung vượt quá yêu cầu cần đạt về chuẩn kiến thức, kỹ năng của chương trình hiện hành, tích hợp một số nội dung thành các chủ đề, điều chỉnh các nội dung trùng lặp giữa các môn học và hoạt động giáo dục.

Không kiểm tra, đánh giá đối với những nội dung được hướng dẫn là không dạy, đọc thêm, không làm, không thực hiện, không yêu cầu….

Năm học này, Bộ định hướng tiếp tục điều chỉnh nội dung dạy học theo hướng thiết thực, giảm và tiến tới bỏ hẳn những nội dung rườm rà, thiếu hiệu quả, đảm bảo phù hợp với bối cảnh dịch bệnh.

Song song với việc này, dạy học trực tuyến làm sao để đảm bảo chất lượng, không quá tải cũng là một yêu cầu. TP HCM đã có kinh nghiệm ngay từ năm trước và đã thích ứng ngay để dạy học trực tuyến.

Bộ GD&ĐT đã có văn bản dạy học trực tuyến trên internet và truyền hình và tới đây chúng tôi tiếp tục tập huấn giáo viên về kỹ năng dạy học trực tuyến trên tinh thần khắc phục những hạn chế hiện nay.

Tinh thần là các nhà trường tổ chức dạy trực tuyến theo cách tăng cường, giao cho học sinh tự học nhiều hơn. Thầy cô chuẩn bị bài, giao bài học sinh qua zalo, thư điện tử, nhắn tin…, như thế, khi học sinh vào học trực tuyến đã phải có sự chuẩn bị bài từ trước, đã được đọc SGK từ trước.

Khi đó, giờ học trực tuyến tương tác thực chỉ còn là trao đổi, báo cáo, trả lời, giải đáp những vấn đề học sinh còn đang vướng mắc, giúp giảm thời gian ngồi trước màn hình tương tác online.

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT đã giao chúng tôi biên soạn tài liệu này, trong tuần này hoặc tuần tới, sẽ gửi các thày cô để lan toả, tổ chức các giờ học trực tuyến nhẹ nhàng nhưng hiệu quả, thay vì ngồi trước màn hình thì học sinh có thể tự chủ trong giờ học.

Trong trường hợp không có internet, có thể phát các tài tiệu trên truyền hình hoặc copy vào USB, VCD để nhờ cộng đồng hỗ trợ, giúp các em tiếp cận các học liệu này. Chúng tôi kêu gọi các bậc cha mẹ học sinh tạo điều kiện quan trâm hỗ trợ học sinh để các em đảm bảo được yêu cầu trong học tập trong bối cảnh hết sức khó khăn này.

Năm học 2021-2022, học sinh lớp 2, lớp 6 sẽ được học chương trình- sách giáo khoa mới với những thay đổi về nội dung, phương pháp dạy học. Việc triển khai chương trình mới trong điều online cần như thế nào thưa ông?

- Khi thực hiện chương trình mới, có những khó khăn nhất định do thày cô, học sinh có một số điều còn bỡ ngỡ. Các thày cô phải hướng dẫn học sinh tự học cao hơn, thiết kế bài dạy kỹ lưỡng hơn.

Dạy trực tiếp đã vất vả, giờ lại chuyển đổi, chuyển sang trao đổi trực tuyến thày cô sẽ khó khăn hơn và phải trao đổi nhiều hơn. Rõ ràng việc ngồi trước máy tính giảng bài khác hẳn so với việc cho các thày cô so với dạy 40 học sinh trong lớp.

Nếu như trước đây, giáo viên dạy kiến thức mang tính cung cấp cái có sẵn, thì khi thực hiện chương trình phát triển năng lực, giáo viên giao cho học sinh tự tìm hiểu kiến thức bằng hoạt động kiến tạo, khám phá.

Thông qua đó sẽ đạt được mục tiêu kép là vừa có được kiến thức, khoa học và cách để tự mình chiếm lĩnh kiến thức ấy giúp phát triển các phẩm chất và năng lực tương ứng.

Mong muốn các thày cô nỗ lực hơn để thiết kế bài mạch lạc, giao cho học sinh những bài thật cụ thể, có thể chia sẻ học liệu của nhau và chúng tôi khuyến khích việc chia sẻ như vậy.

Trong Thông tư 09 về Quản lý và tổ chức dạy học trực tuyến, Bộ GD&ĐT đã quy định rất rõ về các điều kiện về dạy học trực tuyến, tổ chức giờ học trực tuyến để giảng bài và hướng dẫn học sinh học tập, đánh giá kết quả học tập của học sinh… cũng như các hình thức kiểm tra, đánh giá thường xuyên trong dạy học trực tuyến.

Trong trường hợp học sinh không thể đến cơ sở giáo dục tại thời điểm kiểm tra, đánh giá định kỳ vì lý do bất khả kháng, việc tổ chức kiểm tra, đánh giá định kỳ được thực hiện bằng hình thức trực tuyến.

Bộ GD&ĐT cho phép người đứng đầu cơ sở giáo dục phổ thông quyết định lựa chọn hình thức kiểm tra, đánh giá định kỳ theo quy định của Bộ GD& ĐT, bảo đảm việc kiểm tra, đánh giá, chính xác, công bằng, khách quan, trung thực.

Việc kiểm tra đánh giá quá trình học trực tuyến của học kỳ này sẽ như thế nào, thưa ông? 

-Trong Thông tư 22 Bộ mới ban hành gần đây để áp dụng cho chương trình mới, có 4 bài kiểm tra định kỳ trong năm, trong đó hai bài cho một học kỳ là bài giữa kỳ và cuối kỳ.

Hình thức kiểm tra có thể là trên giấy hoặc máy tính. Với bài kiểm tra trên máy tính nhà trường xây dựng ma trận đề thi để ra đảm bảo đề thi khách quan minh bạch, trung trực, đánh giá đúng năng lực học sinh.

Trong trường hợp nếu có kết quả bất thường, nếu học bình thường nhưng kết quả thi rất cao hoặc học tốt nhưng kết quả thấp do đường truyền kém, có vấn đề về kỹ thuật thì nhà trường có thể kiểm tra đánh giá lại. Việc kiểm tra đánh giá trực tuyến, tôi cho khá làm minh bạch.

Quan trọng nhất là các nhà trường ra đề làm sao đảm bảo được tinh thần này. Ngoài ra, việc kiểm tra đánh giá định kỳ có thể thực hiện qua bài thực hành hoặc dự án học tập, khi đó học sinh có thể thực hiện tại nhà.

Nhưng điều quan trọng nhất là báo cáo và trình bày báo cáo của học sinh của hỏi đáp của thày cô, qua đó có thể đánh giá được chất lượng học tập của các em. Đó chính là tinh thần của đánh giá vì sự phát triển năng lực của học sinh.

Tùy theo môn học và đặc thù của môn học, các nhà trường có thể áp dụng các hình thức như vậy để vừa phù hợp với môn học, vừa phù hợp với tinh thần dạy học trực tuyến. Điều quan trọng ở đây không phải học sinh được bao nhiêu điểm mà là qua đây thúc đẩy được việc dạy học và giúp học sinh tiến bộ cả về năng lực và phẩm chất, đặc biệt là phẩm chất trung thực.

Có người hỏi tôi về vấn đề này. Câu trả lời của tôi là bố mẹ phải làm sao nhìn thấy tương lai của con, còn nếu không trung thực trong kiểm tra đánh giá này thì vô hình trung lợi bất cập hại. Chúng tôi rất muốn nhắn nhủ các bậc cha mẹ học sinh về điều này.

Việc thi chuyển cấp, thi tốt nghiệp vẫn thực hiện theo quy định chung của Bộ. Hình thức thi chỉ là một chuyện, quan trọng là nội dung thi. Tinh thần là từng bước đổi mới đề thi sao cho đề thi đó không phải là đề thi kiểm tra kiến thức mà là đề thi đánh giá phẩm chất, năng lực của người học.

Có người hỏi tôi sự khác nhau đó là gì. Câu trả lời là nếu kiểm tra kiến thức thì chỉ sử dụng kiến thức đó làm bài tập, còn đánh giá năng lực là sử dụng kiến thức đó để giải quyết những vấn đề đó trong thực tiễn, như thế mới đúng mục tiêu đặt ra.