Điều này đã minh chứng hành động quyết liệt của Lãnh đạo Bộ trong việc thực thi Nghị quyết 19 cũng như hỗ trợ tối đa cho doanh nghiệp trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, xuất nhập khẩu hàng hóa thời gian qua.

Vượt mục tiêu của Chính phủ

Theo Phó Tổng cục trưởng Nguyễn Hoàng Linh, theo tinh thần của Nghị quyết 19/2017/NQ-CP; (Nghị quyết 19); Nghị quyết 75/NQ-CP (Nghị quyết 75) của Chính phủ phân công trách nhiệm cho các bộ, ngành, địa phương trong việc cải cách hoạt động kiểm tra chuyên ngành; Đặc biệt, dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Lãnh đạo Bộ KH&CN, Bộ đã chủ động, đi đầu trong nghiên cứu, đề xuất, triển khai áp dụng mạnh mẽ cơ chế “hậu kiểm”; tham mưu Chính phủ nhiều văn bản pháp lý liên quan đến công tác đổi mới hoạt động kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất nhập khẩu như: Nghị định 74/2018/NĐ-CP trong đó quy định về đổi mới hoạt động kiểm tra chất lượng sản phẩm, hàng hóa; NĐ 119/2017/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính. 

Bộ KH&CN đã chủ động ban hành Thông tư số 07/2017/TT-BKHCN ngày 16/6/2017 sửa đổi, bổ sung Thông tư số 27/2012/TT-BKHCN ngày 12/12/2012 quy định việc kiểm tra nhà nước về chất lượng hàng hoá nhập khẩu thuộc trách nhiệm quản lý của Bộ KH&CN để chuyển 91% nhóm sản phẩm, hàng hóa (với 93% loại sản phẩm cụ thể phân theo mã HS) do Bộ KH&CN quản lý sang cơ chế hậu kiểm.

Cụ thể đã cắt giảm từ 24 nhóm sản phẩm, hàng hóa (với 299 loại sản phẩm cụ thể phân theo mã HS) phải kiểm tra trước thông quan xuống còn 02 nhóm sản phẩm, hàng hóa phải kiểm tra (tương ứng với 20 loại sản phẩm cụ thể phân theo mã HS) là xăng dầu và khí dầu mỏ hóa lỏng (LPG). Thông tư số 07/2017/TT-BKHCN đã giúp cắt giảm khoảng 96% số lô hàng hóa thuộc phạm vi quản lý của Bộ KH&CN phải kiểm tra trước thông quan.

Ngoài ra, ngày 08/12/2017, Bộ trưởng Bộ KH&CN đã ban hành Quyết định số 3482/QĐ-BKHCN công bố sản phẩm, hàng hóa nhóm 2 thuộc trách nhiệm quản lý của Bộ KH&CN, trong đó đã quy định cụ thể tất cả các nhóm sản phẩm, hàng hoá có mã HS đầy đủ, xác định rõ các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) tương ứng, văn bản quy phạm pháp luật quản lý và biện pháp quản lý đối với từng chủng loại sản phẩm, hàng hóa. Thể hiện tinh thần chỉ đạo quyết liệt của Lãnh đạo Bộ, ngay từ tháng 10/2017, các văn bản pháp lý liên quan đã được thực thi và có hiệu lực thi hành với việc chuyển 93% sản phẩm hàng hóa từ tiền kiểm sang hậu kiểm.

 Phó Tổng cục trưởng Nguyễn Hoàng Linh.

Thời gian thông quan hàng hóa tối đa trong 24 giờ, điều này hoàn toàn đáp ứng và vượt mục tiêu của Chính phủ đặt ra theo chỉ tiêu ASEAN +4 là 90 giờ.

Bên cạnh đó, Bộ KH&CN còn tham mưu cho Chính phủ một loạt các cơ chế chính sách để xử lý những vướng mắc cho các doanh nghiệp trong thời gian vừa qua, cụ thể là: xử lý sự chồng chéo trong việc kiểm tra chuyên ngành theo Quyết định số 50/2006/QĐ-TTg (Quyết định 50) của Thủ tướng Chính phủ tại các doanh nghiệp; tham mưu cho Chính phủ ban hành Quyết định số 37/2017/QĐ-TTg ngày 17/8/2017 (Quyết định 37) nhằm hủy bỏ Quyết định 50 trong đó cắt giảm 114 sản phẩm hàng hóa kiểm tra chuyên ngành.

Ngoài ra, Bộ còn trình Chính phủ ban hành Nghị định số 74/2018/NĐ-CP ngày 15/5/2018 (Nghị định 74) ban hành trong tháng 5/2018, trong đó quy định rõ cách thức hậu kiểm, cách thức quản lý hàng hóa theo mức độ rủi ro, tức là từ mức rủi ro thấp, trung bình đến mức rủi ro cao. Sản phẩm hàng hóa nào có độ rủi ro cao thì sẽ có mức quản lý chặt, và ngược lại hàng hóa nào có mức độ rủi ro vừa hoặc thấp thì sẽ có mức quản lý phù hợp hơn cho doanh nghiệp nhằm tạo điều kiện tối đa cho doanh nghiệp nhưng vẫn có cơ chế để kiểm soát chất lượng sản phẩm hàng hóa. “Đây có thể xem là sự nỗ lực rất lớn của Bộ KH&CN xét về tính chủ động, cũng như vượt mức thời gian quy định bởi thời hạn Chính phủ giao cho các Bộ” - ông Linh nhấn mạnh.

 Đẩy mạnh cơ chế từ tiền kiểm sang hậu kiểm sẽ tạo điều kiện cho doanh nghiệp thúc đẩy sản xuất, kinh doanh.

Tiên phong trong kiểm tra chuyên ngành

Với tư cách là thành viên trong Đoàn Bộ KH&CN báo cáo về công tác kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất nhập khẩu và đơn giản hóa điều kiện đầu tư, kinh doanh vừa diễn ra gần đây, Phó Tổng cục trưởng Nguyễn Hoàng Linh cho hay: Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng đã đánh giá cao, ghi nhận Bộ KH&CN là một trong những Bộ đi tiên phong trong việc kiểm tra chuyên ngành, tiên phong trong hoạt động đổi mới cơ chế kiểm tra hàng nhập khẩu với mục đích tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp trong hoạt động sản xuất, kinh doanh. Nhằm tránh rủi ro về chất lượng sản phẩm, ảnh hưởng tới người tiêu dùng khi đẩy mạnh cơ chế từ tiền kiểm sang hậu kiểm, cũng theo ông Linh, khả năng xảy ra rủi ro đương nhiên sẽ là nhiều hơn so với tiền kiểm. Tuy nhiên, khả năng đó có xảy ra nhiều hay không thì còn phụ thuộc vào ý thức, trách nhiệm của cả doanh nghiệp. Chính vì vậy, cơ chế hậu kiểm cũng sẽ được áp dụng rất linh hoạt. “Trường hợp doanh nghiệp bị phát hiện vi phạm về chất lượng trong quá trình hậu kiểm sẽ có thể bị xử phạt mạnh đồng thời xem xét áp dụng cơ chế tiền kiểm và ngược lại, nếu hậu kiểm chứng minh doanh nghiệp có lịch sử chất lượng tốt, doanh nghiệp có thể được miễn giảm kiểm tra” - ông Linh khẳng định.

Theo đó, Bộ KH&CN đã tham mưu cho Chính phủ ban hành Nghị định số 119/2017/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng sản phẩm, hàng hóa (Nghị định 119) quy định rõ các hành vi, vi phạm sản phẩm hàng hóa gây mất an toàn cho cộng đồng thì mức xử phạt đã được nâng lên, thậm chí nâng lên theo số lượng hàng hóa vi phạm. Ví dụ như giá trị hàng hóa là 1, khi cơ quan chức năng tiến hành hậu kiểm, nếu xét thấy có mức sai phạm thì doanh nghiệp có thể bị xử phạt tăng lên mức độ 5 lần giá trị hàng hóa hiện tại. Hay nói cách khác, các hành vi, cách thức xử lý, răn đe được nâng lên theo tinh thần của Nghị định 119.

Cũng theo ông Linh, hiện nay, điều kiện kinh doanh được quy định ở nhiều lĩnh vực khác nhau của Bộ như: an toàn bức xạ hạt nhân, sở hữu trí tuệ; đánh giá thẩm định công nghệ, tiêu chuẩn đo lường chất lượng. Tuy nhiên, công cuộc đổi mới của Bộ KH&CN sẽ không dừng lại ở những kết quả trên mà vẫn tiếp tục triển khai theo tinh thần chỉ đạo của Nghị quyết 75, Nghị quyết 19 của Chính phủ trong việc thống nhất, rà soát điều kiện kinh doanh. Đồng thời, đánh giá, đề xuất cụ thể trong việc cải cách các thủ tục kiểm tra chuyên ngành, phấn đấu trình Chính phủ tiếp bổ sung, sửa nhiều Nghị định hơn nữa để cắt giảm tiếp các điều kiện kinh doanh sớm hơn thời gian dự kiến theo tinh thần của Nghị quyết 19.

Hoàng Phiêu