Tại thảo luận hôm nay (27/7) của Quốc hội liên quan đến Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025 (Chương trình), Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan (Bộ NN&PTNT) đã báo cáo, làm rõ một số nội dung đại biểu quan tâm.

Liên quan tới thu nhập người dân, liên quan tới sinh kế của người dân trong Chương trình; Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho rằng một trong những "cái bẫy" trong thời gian vừa qua chính là từ tên của chương trình là “xây dựng nông thôn mới”.

"Các địa phương hay chính quyền địa phương, nhất là ở cấp cơ sở cho thấy chữ "xây dựng" nghĩa là thiên về hạ tầng, là cầu, đường, trụ sở, v.v.. bởi vì xây dựng liên quan tới công trình. Tôi nghĩ rằng đó chính là chúng ta thiếu quan tâm tới điều kiện để nâng cao thu nhập và chất lượng sống của người dân thông qua sinh kế", ông Lê Minh Hoan chỉ rõ.

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT nêu ví dụ: Nếu 5 năm trước cũng trồng 1 hecta lúa, 5 năm sau cũng trồng 1 có hecta lúa như truyền thống thì không thể nào tăng thu nhập lên 1,5 lần. Nếu hỗ trợ cho người dân vay tiền để giảm nghèo để mà sản xuất ra một mặt hàng nào đó mà không kết nối được bà con tới thị trường thì cũng không thể nào nâng cao thu nhập gấp 1,5 lần.

Do đó, ông Lê Minh Hoan đề nghị đại biểu Quốc hội chia sẻ và cho biết, sẽ tiếp tục phát triển hạ tầng để tạo điều kiện cho người nông dân tiếp cận với các tiện ích của đô thị, chú trọng hơn những phần mềm để người nông dân kết nối với thị trường, tạo những giá trị mới để người dân được nâng cao thu thập, nâng cao chất lượng sống.

Nội dung tiếp theo được Bộ trưởng Lê Minh Hoan đề cập là việc gắn kết được, cơ cấu lại ngành nông nghiệp với Chương trình. "Bởi vì không thể nào tách rời hai phần này, không phải là nông thôn mới mà cơ cấu lại nông nghiệp chính là động lực để xây dựng nông thôn mới là nền tảng và nông dân là chủ thể ba trụ cột đó", ông Lê Minh Hoan nêu rõ.

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT cũng cho biết, Thủ tướng Chính phủ vừa chỉ đạo cho Bộ NN&PTNT xây dựng chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn bền vững. Trong đó chuyển từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp, lấy kinh tế nông thôn làm nền tảng để tạo ra được động lực phát triển nông thôn như các vị đại biểu cũng đã phát biểu.

Ông Lê Minh Hoan nêu quan điểm: Cần bắt đầu là tư duy bền vững, là tư duy nâng cao chất lượng sống, nâng cao thu nhập và bằng cơ cấu lại ngành nông nghiệp gắn với những mô hình nông nghiệp mới, nông nghiệp tuần hoàn, nông nghiệp thông minh, gắn với chuỗi ngành hàng từ công nghệ sau thu hoạch, phân loại, bảo quản, chế biến và phát triển thị trường, vì chính chỗ đó mới là bền vững.

Cũng theo Bộ trưởng Bộ NN&PTNT, xây dựng nông thôn mới là tạo những giá trị mới, xây dựng bản sắc văn hóa, hồn cốt của nông thôn.

"Tiện ích thì đô thị, nhưng mà hồn cốt là hình thành không gian sống và không gian sản xuất cả nghìn năm nay, làm sao chúng ta phải xem đó là một tài nguyên để giữ gìn, bên cạnh việc chúng ta tạo ra một hồn cốt mới để đáp ứng nhu cầu của đô thị", ông Lê Minh Hoan nêu rõ.

Một vấn đề nữa được Bộ trưởng Lê Minh Hoan nêu ra đó là nâng cao năng lực cộng đồng của người dân để làm sao người nông dân làm chủ thể. Muốn nâng cao năng lực, ông Lê Minh Hoan cho rằng, phải tiếp cận được ánh sáng, tri thức, tiếp cận được những điều mới mẻ, biết hợp tác với nhau, biết làm chủ vận mệnh của mình. Lúc đó thu nhập, sinh kế và chất lượng sống của người nông dân, nông thôn tăng lên.

Từ đó, người nông dân có thể tiếp cận chương trình OCOP, tiếp cận làm du lịch, nông nghiệp, nông thôn, biết bảo quản, biết chế biến nông sản của mình, biết tìm kiếm thị trường, chủ động kết nối với các doanh nghiệp, với các chuyên gia để biết được trị bệnh trên cây trồng, vật nuôi của mình như thế nào, v.v. toàn bộ các vấn đề đó là bền vững.

Điều đặc biệt được Bộ trưởng Lê Minh Hoan nêu ra qua rút kinh nghiệm trong thực hiện Chương trình giai đoạn 2016-2021, đó là: Chính đội ngũ ở lãnh đạo ở xã, nhóm lãnh đạo ở xã mới quyết định sự thành công trong xây dựng Chương trình. Đội ngũ này sẽ chuyển hóa được những phần mềm, những vấn đề mới vào xây dựng, thực hiện Chương trình.

"Bởi vì cán bộ huyện xuống rồi về, cán bộ tỉnh xuống rồi về, cán bộ Trung ương xuống rồi về, ai là người gần gũi, thường xuyên hằng sáng hay ra đồng, buổi chiều, buổi tối cùng ngồi với bà con để thấu cảm với bà con, tìm những điểm nghẽn, điểm khó trong sản xuất, trong kinh doanh, trong kết nối thị trường với bà con để thay đổi những tập quán của bà con?", ông Lê Minh Hoan đặt vấn đề.

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT cho rằng, sắp tới sẽ có một chương trình tập huấn riêng cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo xã để tiếp cận được những giá trị mới của Chương trình. 

Quốc Trần