Ngày 23/9, tại Nhà Quốc hội, Đoàn Giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc thực hiện các Hiệp định Thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam là thành viên đã làm việc với Chính phủ, các bộ, ngành liên quan.

Theo báo cáo của Bộ Công Thương, từ sau khi gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) vào năm 2007, đến nay Việt Nam đã tham gia và đàm phán 16 FTA, trong đó có 13 FTA đã thực thi, 3 FTA đang trong quá trình đàm phán.

Kết quả cho thấy, đa số kim ngạch xuất nhập khẩu của các ngành đều tăng, đặc biệt là đối với thị trường mà Việt Nam có FTA.

Tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang các thị trường FTA năm 2019 là 123,11 tỷ USD, trong khi đó năm 2004 Việt Nam có 2 đối tác FTA có tổng kim ngạch xuất khẩu chỉ 7 tỷ USD. Việc tham gia các FTA góp phần quan trọng nâng cao vị thế của Việt Nam, tạo nền tảng đẩy mạnh hội nhập quốc tế sâu rộng, toàn diện và nâng tầm đối ngoại đa phương.

Tuy nhiên, báo cáo của Chính phủ cũng chỉ rõ khó khăn, thách thức trong thực thi các FTA. Theo đó, các FTA mà Việt Nam đã tham gia cho tới nay về cơ bản là với các nước có cơ cấu kinh tế tương đối giống Việt Nam, thậm chí là cạnh tranh với Việt Nam như: Ấn Độ, ASEAN, Trung Quốc… nên lợi ích thu được từ các FTA chưa mang tính đột phá. Ngoài ra, một số mặt hàng nông sản của Việt Nam có sức cạnh tranh chưa cao do sản xuất nghiêng về số lượng, thị trường đối mặt với nhiều rủi ro. Một số doanh nghiệp không đảm bảo được chất lượng theo tiêu chuẩn của các nước đối tác.

Đáng chú ý, trên 80% nông sản của Việt Nam vẫn xuất khẩu dưới dạng thô, kim ngạch còn thấp do giá trị xuất khẩu thấp hơn các sản phẩm cùng loại của nhiều nước khác...

Đoàn giám sát cũng chỉ ra rằng, các doanh nghiệp của Việt Nam chưa khai thác triệt để cơ hội FTA mang lại, chưa tận dụng các ưu đãi về thuế quan, sản phẩm chế biến còn hạn chế, tham gia chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu với giá trị thấp… Doanh nghiệp vẫn còn gặp nhiều thách thức về sơ sở hạ tầng, chi phí logistics lớn, khó khăn về công nghệ, nền tảng số và chưa có sự gắn kết giữa doanh nghiệp trong nước và nước ngoài, từ đó giảm tính cạnh tranh của sản phẩm và doanh nghiệp.

Kết luận buổi làm việc, Phó Chủ tịch thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng cho biết Báo cáo của Chính phủ đã nêu rõ về tổng quan cam kết của Việt Nam trong các Hiệp định thương mại tự do. Trong đó nhấn mạnh: Việc tham gia các FTA đã tác động tích cực đến chính trị, kinh tế, an ninh, quốc phòng và khẳng định vị thế Việt Nam trên trường quốc tế. Tuy nhiên vẫn còn những mặt hạn chế như Việt Nam chủ yếu xuất thô, chưa chế biến tinh, doanh nghiệp vẫn còn nhiều mặt phải cố gắng nhiều để có thể vươn ra thế giới, pháp luật tiếp tục hoàn thiện.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Ủy ban thường vụ Quốc hội tiếp tục quan tâm chỉ đạo củng cố bộ máy tổ chức quản lý, điều hành hiệu quả, phân rõ chức năng; Chính phủ và các bộ ngành, địa phương tăng cường tuyên truyền về các FTA tới doanh nghiệp và người dân. Đẩy nhanh xuất khẩu tận dụng các ưu đãi từ các FTA Việt Nam tham gia. Chú ý rào cản phi thuế quan, giúp đỡ mặt hàng trong nước; chú ý quan tâm các ngành có chất lượng, sản phẩm trong nước có ưu thế.

Thế Vũ