(CLO) Bảo hiểm thất nghiệp là một chính sách mới được ban hành nhưng đã đi vào cuộc sống góp phần hỗ trợ một phần cho người lao động mất việc làm và giúp họ sớm quay lại thị trường lao động. Tuy nhiên, đã có nhiều trường hợp lợi dụng sơ hở của chính sách, công tác quản lý để trục lợi quỹ bảo hiểm thất nghiệp, cùng một lúc hưởng hai chế độ. Vấn đề này cần kíp có những giải pháp kịp thời ngăn chặn. Trục lợi, gây thất thoát nguồn quỹ BHTN       Thực tế, mỗi năm có hàng trăm lao động mất việc làm đăng ký hưởng chế độ bảo hiểm thất nghiệp. Bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) được thực hiện từ năm 2009 đến nay và đã trở thành chỗ dựa tin cậy của người lao động. Khi lao động mất việc làm thì vẫn có thể hưởng chế độ trợ cấp thất nghiệp (TCTN), hưởng bảo hiểm y tế khi ốm đau bệnh tật và trong thời gian thất nghiệp người lao động còn được hỗ trợ học nghề, tìm kiếm việc làm. Mức đóng BHTN được Nhà nước quy định hàng tháng doanh nghiệp đóng cho người lao động và trích từ lương tháng của người lao động với tỷ lệ đóng 2% (người lao động 1% và doanh nghiệp 1%) và Nhà nước hỗ trợ 1%. Mức tiền lương thấp nhất để tính đóng BHTN là mức lương tối thiểu vùng và mức tối đa là 20 lần mức lương tối thiểu vùng. Khi mất việc làm thì người lao động được hưởng TCTN hàng tháng mức bình quân tiền lương, tiền công tháng đóng BHTN của 6 tháng liền kề trước khi thất nghiệp. Thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp được quy định cụ thể: 3 tháng, nếu có đủ 12 đến 36 tháng đóng BHTN; 6 tháng, nếu có từ 36 đến 72 tháng đóng BHTN; 9 tháng, nếu có từ 72 đến 144 tháng đóng BHTN trở lên. Tuy nhiên, thời gian qua một số lao động đã lợi dụng chính sách BHTN nói trên để trục lợi, gây thất thoát nguồn quỹ BHTN và tạo sự mất công bằng trong thụ hưởng.   [caption id="attachment_177241" align="aligncenter" width="550"] Không ít người lao động lợi dụng kẽ hở của chính sách đăng kts TCTN để trục lợi.[/caption] Rõ ràng, tình trạng vi phạm, gian lận, trục lợi quỹ BHTN xảy ra phần lớn do sự thiếu trung thực của người lao động và doanh nghiệp. Không ít người lao động lợi dụng kẽ hở của chính sách đăng ký TCTN để trục lợi. Trên thực tế nhiều trường hợp người lao động tìm được việc làm, nhưng không đến khai báo mà vẫn tiếp tục nhận TCTN. Hoặc không ít trường hợp lao động di chuyển từ doanh nghiệp này sang doanh nghiệp khác, nhưng chỉ sau một thời gian người lao động lại trở lại doanh nghiệp cũ. Ngoài ra, có một số trường hợp lách luật để hưởng TCTN, đó là người lao động và doanh nghiệp thông đồng để hưởng TCTN như: Cho lao động nghỉ việc hưởng thất nghiệp, sau đó lại nhận vào làm việc. Vì thế, việc giám sát của cơ quan nhà nước rất khó khăn, nhất là việc thu hồi tiền càng khó khăn hơn vì người lao động không có mặt tại địa chỉ đăng ký thường trú mà đi làm ở các tỉnh khác hoặc chuyển chỗ ở cơ quan quản lý không thể liên hệ được. Có thể nói, việc trục lợi quỹ BHTN diễn ra đang ngày càng trở nên báo động, nhưng ngành chức năng chưa thể kiểm soát hết bởi lẽ việc đăng ký hưởng TCTN quá dễ dàng. Mặt khác, việc quản lý, giám sát còn gặp nhiều khó khăn do công tác phối hợp giữa các ngành quản lý nhà nước về lĩnh vực BHTN chưa thường xuyên trao đổi thông tin, nhất là việc quản lý sau khi người lao động có quyết định hưởng chế độ TCTN còn bất cập. Do vậy, để ngăn chặn hành vi trục lợi quỹ BHTN, Nhà nước cần quy định biện pháp chế tài các trường hợp không trung thực, trục lợi quỹ BHTN. Siết bằng các chế tài trong quản lý... Và có thể thấy rằng, hiện nay, tỉ lệ người lao động tham gia bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) đang ngày càng tăng cao, điều đó chứng tỏ rằng, tính ưu việt của loại hình bảo hiểm này đang được phát huy. Tuy nhiên, để phát huy cao hơn nữa tính hiệu quả của loại hình bảo hiểm này thì rất cần sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan chức năng cùng với các giải pháp đồng bộ. Đặc biệt, sự giám sát nhằm phát hiện, ngăn chặn và xử lý vi phạm, từ đó kịp thời phát hiện, ngăn chặn và có biện pháp xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, hành vi lạm dụng chính sách BHTN để trục lợi phải được đặt lên hàng đầu. Trong những năm qua, BHXH đã kịp thời phát hiện những trường hợp vi phạm pháp luật về bảo hiểm thất nghiệp và xử lý theo thẩm quyền của cơ quan BHXH, trường hợp nếu vượt quá thẩm quyền thì chuyển hồ sơ sang cơ quan có chức năng xử lý theo quy định của pháp luật. Đối với những vụ việc phát hiện giả mạo hồ sơ hưởng bảo hiểm thất nghiệp mang tính điển hình, gây thiệt hại quỹ bảo hiểm thất nghiệp và ảnh hưởng xấu đến dư luận xã hội thì chuyển sang cơ quan công an điều tra, xử lý. Bên cạnh đó, việc tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện BHTN của cơ quan bảo hiểm và của doanh nghiệp là rất quan trọng. Từ đó, có chế tài xử phạt đủ sức răn đe đối với các bên liên quan có sai phạm trong thực hiện BHTN, những doanh nghiệp trây ỳ, nợ đọng và trốn tránh trách nhiệm bảo hiểm xã hội; nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính đáng của người lao động tham gia BHTN. Bên cạnh đó, việc tăng cường công tác phối hợp giữa các cơ quan có liên quan trong việc thực hiện chính sách BHTN để tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho người lao động khi tham gia và thụ hưởng chính sách BHTN mà ngành lao động thương binh xã hội có vai trò đặc biệt quan trọng. Bên cạnh đó cũng cần tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực BHTN... Dưới góc độ này, trên thực tế, BHXH Việt Nam cũng yêu cầu BHXH Bộ Quốc phòng, BHXH Công an nhân dân phối hợp với Thanh tra Bộ chủ quản và các cơ quan liên quan tổ chức các đoàn thanh tra, kiểm tra việc thực hiện bảo hiểm thất nghiệp tại Bộ Quốc phòng, Bộ Công an nhằm kịp thời phát hiện, ngăn chặn các hành vi gây thất thoát quỹ bảo hiểm thất nghiệp, làm mất công bằng xã hội. Đối với các đơn vị trực thuộc BHXH Việt Nam, Ban Kiểm tra có nhiệm vụ rà soát, củng cố lại đội ngũ cán bộ làm công tác kiểm tra, khẩn trương xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng kiến thức thanh tra cho đội ngũ làm thanh tra để thực hiện tốt công tác thanh tra đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp theo Luật BHXH năm 2014. Đồng thời phối hợp với Thanh tra Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cùng với Ban Kiểm toán nội bộ và các đơn vị có liên quan chủ động xây dựng kế hoạch và tổ chức các đoàn thanh tra, kiểm tra liên ngành theo kế hoạch hoặc đột xuất nhằm kịp thời phát hiện, ngăn chặn các hành vi trục lợi quỹ bảo hiểm thất nghiệp. Không chỉ vậy, việc nâng cao hiệu quả công tác quản lý bảo hiểm thất nghiệp; phòng, chống việc lạm dụng, trục lợi quỹ bảo hiểm thất nghiệp, kịp thời phát hiện, xử lý những hành vi vi phạm pháp luật về bảo hiểm thất nghiệp là công việc rất được chú trọng nhiều năm nay. Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam đã yêu cầu Giám đốc BHXH các tỉnh chủ động phối hợp với Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, Trung tâm Dịch vụ việc làm trong việc tổ chức thực hiện bảo hiểm thất nghiệp; thường xuyên rà soát đối chiếu dữ liệu quản lý thu BHXH bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp, phát hiện kịp thời xử lý các trường hợp giải quyết hưởng bảo hiểm thất nghiệp không đúng quy định nhằm ngăn chặn lạm dụng quỹ bảo hiểm thất nghiệp. Bên cạnh đó, BHXH cũng thường xuyên tổ chức các cuộc kiểm tra nội bộ việc thu, chi bảo hiểm thất nghiệp. Đồng thời, một số biện pháp khác cũng được tăng cường nhằm ngăn chặn một cách hiệu quả nhất tình trạng này. Chẳng hạn như  xây dựng và thực hiện các biện pháp để quản lý lao động, từ đó làm cơ sở cho việc xác định và nắm chắc đối tượng tham gia BHTN, thực hiện các chế độ BHTN; tiếp tục hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về BHTN; tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền về các chế độ, chính sách về BHTN với nhiều hình thức phù hợp với từng nhóm đối tượng nhằm nâng cao nhận thức về BHTN, nhất là người lao động ở vùng sâu vùng xa, ở các doanh nghiệp, viên chức tại các đơn vị sự nghiệp công lập...❏

Bảo Minh