Trong hơn một thập kỷ nay, hoạt động của các nhóm cực đoan ở Đông và Tây Phi, vùng Sahel và các vùng phía Nam châu Phi đã gia tăng. Trong đó, có nhiều tổ chức là các nhóm chiến binh Hồi giáo có một số hình thức liên kết với al-Qaeda, một tổ chức mà Liên hợp quốc (LHQ) cho biết có chung mối liên hệ với Taliban ở Afghanistan.

Nhà phân tích chính trị Ahmed Rajab cho biết tổ chức al-Shabab  tại Somalia đã ca ngợi việc Taliban tiếp quản Afghanistan.

“Chúng tôi không chắc lắm về mối liên hệ giữa Taliban và al-Shabab, cũng như động cơ của việc ca ngợi này", Ông Rajab nói và thêm rằng vẫn còn quá sớm để đánh giá, nhưng Taliban có thể sử dụng các thông điệp ca ngợi này để củng cố tầm ảnh hưởng của mình.

Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres đã cảnh báo về sự mở rộng "đáng báo động" của các chi nhánh của cái gọi là "Nhà nước Hồi giáo" trên khắp châu Phi do tình hình ở Afghanistan.

Quan điểm này cũng được chia sẻ bởi ông Kwesi Aning, giám đốc phụ trách các vấn đề học thuật và nghiên cứu tại Trung tâm đào tạo gìn giữ hòa bình liên quốc gia Kofi Annan ở Ghana.

"Những tiến triển ở Afghanistan có thể khiến tất cả chúng ta ở châu Phi và Sahel gặp rủi ro", ông Aning nói trên đài phát thanh Citi FM có trụ sở tại Accra.

Al-Shabab trong nhiều năm đã chiến đấu để lật đổ chính phủ được Liên Hợp Quốc hậu thuẫn của Somalia và áp đặt luật Sharia nghiêm ngặt ở nước này. Nhóm này đã đứng sau các vụ tấn công chết người ở Somalia và khu vực Đông Phi.

Tương tự như vậy, nhóm Boko Haram tại Nigeria đứng sau vụ giết hại hàng chục nghìn người và khiến hàng triệu người phải di dời khỏi Tây Phi. Các chiến binh Hồi giáo cũng đang hoạt động ở khu vực Sahel và một số khu vực của tiểu vùng Tây Phi.

Ở Mozambique, các chiến binh Hồi giáo đã gây ra vụ đánh bom nhằm chiếm giữ phần lớn tỉnh Cabo Delgado ở phía bắc. Hơn 2.500 người đã thiệt mạng và khoảng 700.000 người phải rời bỏ nhà cửa kể từ khi cuộc nổi dậy bắt đầu vào năm 2017, theo LHQ.

Các phần tử Hồi giáo cực đoan cũng hoạt động ở nhiều vùng của Cộng hòa Dân chủ Congo. Nhà phân tích chính trị Kwesi Aning nhấn mạnh sự cần thiết phải có các biện pháp để bảo vệ châu Phi trước bất kỳ mối đe dọa mới nào có thể nảy sinh do hậu quả của cuộc khủng hoảng Afghanistan hiện nay.

Giám đốc điều hành của Trung tâm chống chủ nghĩa cực đoan Tây Phi (WACCE), Mutaru Mumuni Muqthar, nói rằng các nhóm cực đoan ở châu Phi sẽ  bị khích động bởi những diễn biến ở Afghanistan.

Ông nói: "vụ việc ở Afghanistan cung cấp không chỉ hy vọng mà còn cả một số cảm giác về tính hợp pháp cho các nhóm phiến quân hy vọng lật đổ chính phủ ở các khu vực mà họ hoạt động".

Pháp đã thông báo rằng vào năm 2022, họ sẽ giảm sự hiện diện quân sự ở khu vực Sahel và sẽ bắt đầu đóng cửa các căn cứ  ở miền bắc Mali vào cuối năm 2021.

Với tư cách là cường quốc thuộc địa trước đây ở vùng Sahel, Pháp đã đóng quân ở Mali từ năm 2013. Họ đã hỗ trợ lực lượng địa phương đánh đuổi các phần tử Hồi giáo cực đoan đã chiếm giữ các thị trấn ở phía bắc Mali. Việc Taliban tiếp quản sau khi Mỹ rút quân đã làm dấy lên lo ngại rằng vùng Sahel có thể chịu số phận tương tự sau khi Pháp rút quân.

Nhà phân tích bảo mật và nhà nghiên cứu về Rủi ro ở Nam Phi, Ryan Cummings, nói rằng Pháp sẽ phải xem xét lại quyết định của mình nhưng "sự hiện diện của Pháp ở Sahel không nhất thiết ngăn chặn được mức độ bạo lực cũng như mức độ hoạt động của các nhóm cực đoan".

Tư tưởng của Boko Haram, al-Shabab và các nhóm cực đoan khác hoạt động ở các vùng của châu Phi có thể không giống với Taliban, nhưng đối với nhiều chuyên gia, chiến thắng của Taliban có thể thúc đẩy họ. Các chuyên gia cho rằng các chính phủ châu Phi phải chú ý vì lý do đó.

Những kẻ cực đoan thường cung cấp các dịch vụ tư pháp và xã hội đã sụp đổ ở nhiều quốc gia châu Phi và sau đó khai thác điều đó để giành được sự ủng hộ của người dân.

Giám đốc điều hành WACCE, Mutaru Mumuni Muqthar, muốn thấy các chính phủ châu Phi tập trung vào việc "đối phó toàn diện với các tác nhân gây ra chủ nghĩa khủng bố".