Nở rộ dù nhiều rủi ro

Vừa qua, cả nước không khỏi bàng hoàng, đau xót trước thông tin xảy ra vụ cháy tại phố Khương Hạ (quận Thanh Xuân, TP. Hà Nội) khiến 56 người thiệt mạng và nhiều người bị thương. Dù được cấp phép xây nhà ở riêng lẻ 6 tầng nhưng chủ nhà đã biến công trình nhà ở thấp tầng thành chung cư mini cao 10 tầng với 45 căn hộ để bán.

Cùng với những vi phạm về phòng cháy chữa cháy khiến dư luận không khỏi đặt ra câu hỏi hiện có bao nhiêu chung cư mini được cấp phép và bao nhiêu cái xây dựng vượt tầng trái phép, vi phạm hàng loạt quy định đang tồn tại trên địa bàn Hà Nội?

Khảo sát trên một số nhóm mạng xã hội, website bất động sản và thực tế tại các khu vực của Hà Nội, một căn hộ chung cư mini từ hơn 35m2 - 70m2 đang được chào bán phổ biến ở mức giá vài trăm triệu đến trên dưới một tỷ đồng.

Với giá thành bằng khoảng 70% so với chung cư đạt chuẩn, diện tích nhỏ chung cư mini đã từng tạo ra một làn sóng đầu tư và tìm kiếm mua mạnh mẽ. Số tiền này rất phù hợp với người mới ra trường, vợ chồng trẻ hay là lao động từ nông thôn lên, lao động thu nhập thấp.

Chung cư mini thường cao 5 - 10 tầng, với hàng chục đến hơn trăm căn hộ nằm xen khẽ trong những khu vực có mật độ dân cư, người lao động, sinh viên đông đúc ở các quận Thanh Xuân, Cầu Giấy, Nam Từ Liêm, Bắc Từ Liêm... Thủ tục xin cấp phép xây dựng cũng đơn giản hơn nhiều so với đầu tư xây dựng các dự án chung cư thương mại.

Tuy nhiên, hiểm hoạ từ chung cư mini là một hiện hữu và vụ cháy chung cư mini ở Khương Hạ gây ra cái chết thương tâm cho 56 người là một bài học xương máu. Không những vậy, việc mọc lên như nấm sau mưa của loại hình căn hộ này đã gây ra áp lực lớn đến hạ tầng giao thông, hạ tầng đô thị.

Bác Minh (quê Thái Bình) vừa lên thăm con trai tại căn hộ chung cư mini trong ngõ tại phường Dịch Vọng Hậu (quận Cầu Giấy) được vài ngày đã phải vội vã về quê luôn vì không chịu nổi cảnh chật chội ở đây. Bác Minh chia sẻ, gia đình con trai mua căn hộ ở đây khoảng 30m2 cách đây 3 năm. 

Lúc mới mua, con khoe mua nhà tại trung tâm Hà Nội là tòa nhà xây hiện đại 7 tầng có thang máy hiện đại. Nhưng thực tế nhiều bất cập đã bộc lộ sau thời gian sử dụng khi tòa nhà chỉ có tầng 1 để xe chật kín phương tiện. Điện nước chập chờn, quá tải khi mỗi lần bơm nước với hơn 20 chiếc máy bơm của các hộ sinh sống ở đây cũng đủ làm kiệt nguồn.

Còn với anh Tuấn (quê Yên Bái) dù đã mua căn hộ tại một chung cư mini trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm từ nhiều năm nhưng đến nay vẫn chưa thể có giấy tờ pháp lý rõ ràng. Đặc biệt, vì chung cư mini nằm sâu trong ngõ nên vào đầu giờ sáng và tan tầm, những ngõ này luôn chật cứng người ra vào.

Để tối ưu hóa lợi nhuận, nhiều chủ đầu tư xây chung cư mini trong ngõ hẻm và liền kề với nhiều nhà cao tầng nên cửa sổ, ô thoáng hoặc lô gia đều được hàn bằng khung thép chống trộm. Điều này đã gây ra nhiều khó khăn cho người dân khi có sự cố xảy ra từ bên trong. 

Đảm bảo nhu cầu nhà ở bức thiết của người dân, xử lý nghiêm vi phạm

Mặc dù tính pháp lý lỏng lẻo, không đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy, phá vỡ quy hoạch, gây áp lực lên hạ tầng đô thị, hạ tầng giao thông nhưng chung cư mini đang là lựa chọn của nhiều lao động trẻ, người có thu nhập thấp tại Hà Nội.

Ông Nguyễn Văn Đính - Chủ tịch Hội Môi giới bất động sản Việt Nam cho rằng, trong bối cảnh thị trường hiện nay, phần lớn người dân đô thị tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh chỉ có khả năng chi trả cho phân khúc nhà ở vừa túi tiền, căn hộ giá bình dân. Song hiện tại những căn hộ này lại đang có nguồn cung khá thấp.

Công trình bán cho người khác mà không đạt tiêu chuẩn mà vẫn đi vào hoạt động thì đây là sự buông lỏng và tiếp tay. Những người tiếp tay cho những sự vụ như vụ cháy tại Khương Hạ vừa qua phải nghiêm khắc xử lý.

Trao đổi với PV, một chuyên gia trong lĩnh vực giao thông đô thị nhận định, một số địa phương xuất hiện tình trạng lợi dụng sự buông lỏng quản lý của cơ quan chức năng, chủ nhà tự ý xây dựng công trình nhà ở riêng lẻ theo kiểu nhiều tầng, chia thành nhiều phòng như một căn hộ riêng biệt.

Việc quản lý lỏng lẻo để xây dựng không phép, xây vượt số tầng, cơi nới diện tích... loại hình nhà ở này đang khiến những khu vực trung tâm chịu sức ép nặng nề về cơ sở hạ tầng cũng như việc quản lý dân cư.

Người mua những căn hộ này cũng không được cấp giấy chứng nhận sở hữu nhà ở do công trình vi phạm về thiết kế, mật độ xây dựng. Điều này chắc chắn sẽ làm phát sinh tình trạng tranh chấp, khiếu kiện về sau, vị chuyên gia khẳng định.

Theo Hiệp hội Bất động sản TP. Hồ Chí Minh (HoREA), Luật Nhà ở 2005 và Nghị định 90 ban hành năm 2006 không có bất kỳ quy định nào cho phép phát triển nhà ở riêng lẻ của hộ gia đình, cá nhân, được thiết kế theo kiểu chung cư mini.

Tuy nhiên năm 2010, Nghị định 71 thay thế Nghị định 90 bắt đầu có quy định cho phép phát triển nhà ở riêng lẻ của hộ gia đình, cá nhân, được thiết kế kiểu chung cư mini, có nhiều tầng, nhiều căn hộ nhỏ tại các đô thị.

Tiếp đó Luật Nhà ở năm 2014 công nhận quyền sở hữu với trường hợp nhà ở của hộ gia đình, cá nhân có từ hai tầng trở lên và tại mỗi tầng có từ hai căn hộ trở lên đáp ứng đủ điều kiện về tiêu chuẩn, chất lượng nhà ở. HoREA đánh giá đây là cơ sở pháp luật giúp loại hình chung cư mini nở rộ, trong đó nhiều công trình bị lợi dụng xây dựng sai phép.

Thông tin từ TS. Hoàng Anh Tuấn - Cục trưởng Cục Quản lý hoạt động xây dựng (Bộ Xây dựng), trong trước mắt ngắn hạn, Bộ sẽ có một văn bản quán triệt để UBND cấp tỉnh chỉ đạo các cơ quan chuyên môn hướng dẫn cụ thể, trước hết là cho người dân đầu tư xác định thế nào là nhà ở riêng lẻ để tuân thủ quy chuẩn nào, thế nào là nhà ở cho kinh doanh lâu dài. 

Bộ Xây dựng sẽ tiếp tục rà soát các văn bản quy phạm pháp luật để quy định và hướng dẫn cụ thể chặt chẽ và đầy đủ hơn.

Bảo Ngọc