Thống kê những năm qua cho thấy cả nước có khoảng 50% DN FDI kê khai lỗ (Ảnh TL)

Báo cáo gần đây của 63 cục thuế, hơn 100 chi cục thuế trên cả nước cho thấy kết quả thanh tra, kiểm tra chống chuyển giá tại 2.866 DN khai báo kinh doanh thua lỗ, DN nghi ngờ có dấu hiệu chuyển giá và DN có hoạt động giao dịch liên kết (tăng 80% so với năm 2013) và kết luận các DN phải giảm lỗ hơn 5.830 tỷ đồng, truy thu, truy hoàn và phạt gần 1.701 tỷ đồng, so với năm 2013 tăng tương ứng gần 82% và 112%.

Theo Kiểm toán Nhà nước, thống kê những năm qua cho thấy cả nước có khoảng 50% DN FDI kê khai lỗ, trong đó nhiều DN thua lỗ liên tục trong nhiều năm.

Từ năm 2012, Tổng cục Thuế đã xây dựng chương trình thanh tra kiểm soát giá chuyển giao trong giai đoạn 2012-2015. Qua thanh tra chuyển giá, hàng năm, ngành thuế đã thu về ngân sách nhà nước hàng nghìn tỷ đồng tiền thuế từ các DN FDI, đồng thời, vấn đề này cũng cho thấy hiện tượng chuyển giá tại các DN FDI diễn biến phức tạp, phổ biến và có xu hướng ngày càng tăng.

Tổng Kiểm toán Nhà nước cho rằng thời gian qua, Việt Nam đã rất nỗ lực xây dựng, ban hành nhiều chủ trương, chính sách nhằm thiết lập và dần dần hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho hoạt động chống chuyển giá, chống thất thu ngân sách nhà nước, tạo những cơ sở pháp lý nhất định cho hoạt động của ngành thuế trong đấu tranh chống chuyển giá của các DN. Tuy nhiên, hành lang pháp lý về chống chuyển giá ở Việt Nam hiện nay vẫn thiếu đồng bộ, hiệu lực thấp. Việc thực hành pháp luật trong việc chuyển giá chưa hiệu quả, hiệu lực chưa cao.

Theo Vụ trưởng Vụ Tổng hợp, Kiểm toán Nhà nước Trần Khánh Hòa, việc kiểm toán trong thời gian qua cho thấy công tác tổ chức kiểm toán đối với hoạt động chuyển giá còn hạn chế, kết quả kiểm toán chủ yếu là các phát hiện kiểm toán đơn lẻ, chưa đáp ứng được các yêu cầu, kỳ vọng của xã hội đối với lĩnh vực quản lý đặc thù này. 

Đặc biệt, Kiểm toán Nhà nước chưa tổ chức kiểm toán để xem xét vấn đề quản lý thuế đối với giao dịch liên kết của DN có rủi ro về chuyển giá cao như DN FDI hay các liên doanh nước ngoài tại Việt Nam.

Chủ tịch Ủy ban hội viên Hiệp hội Kế toán Công chứng Vương quốc Anh Phan Vũ Hoàng cho biết trong môi trường thuế quốc tế hiện nay, với các chương trình hành động chống xói mòn cơ sở thuế và chuyển dịch lợi nhuận (gọi tắt là BEPS) được triển khai quyết liệt ở rất nhiều quốc gia trên thế giới (bao gồm Việt Nam), sẽ ngày càng phải lưu ý đảm bảo tính tuân thủ các quy định về chuyển giá của các quốc gia khi thực hiện dự án đầu tư.

Ở Việt Nam cách đây khoảng chục năm, “chuyển giá” vẫn là một khái niệm mới lạ. Hiện nay, chuyển giá đã là hoạt động phổ biến không chỉ đối với các DN FDI mà còn xảy ra ở cả các DN trong nước. 

Các hình thức chuyển giá phổ biến hiện nay mà các DN thường sử dụng là chuyển giá vào giá trị tài sản đầu tư, tức là thống nhất đưa giá tài sản góp vốn cao hơn giá thị trường nhằm giảm bớt nghĩa vụ nộp thuế trong tương lai; chuyển giá ẩn trong thu nhập có giá giao dịch không theo giá thị trường làm giảm nghĩa vụ thuế; chuyển giá đa chiều.

 Nguyễn Mạnh